*مقصد اول هدایا، آستان مقدس رضوی
به غیر از ابوالحسن بنی‌صدر رئیس‌جمهور مخلوع و محمدعلی رجایی بقیه رؤسای جمهوری ایران غالباً سفرهای مختلفی را به منظور دیدارهای رسمی از کشورهای گوناگون داشته‌اند که در اغلب آنها هدایایی به رسم یادبود به آنان اهداء شده است. دوران ریاست‌جمهوری مقام معظم رهبری، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، سید محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد هر کدام یادگارهای منحصر به فرد خود را دارد.
هدایایی که در دوران ریاست‌جمهوری حضرت آیت الله خامنه‌ای و زعامت ایشان به عنوان رهبر معظم انقلاب اعطاء شده است به غیر از تعدادی محدود همگی در آستان مقدس رضوی نگهداری می‌شود.
برخی از این هدایا جزو آثاری است که در سفرهای خارجی ایشان در دوران ریاست‌جمهوری هدیه شده است و برخی دیگر نیز شامل آثاری است که در دوره رهبری ایشان از سوی مقامات خارجی به ایشان تقدیم شده است.
*هاشمی راه خود را می رود
موزه هدایای ریاست‌جمهوری دوره آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در شهر رفسنجان و برای جمع‌آوری هدیه‌های رسمی و غیر رسمی که از سوی مردم سازمان‌ها و کشورها به وی تقدیم شده، در نظر گرفته شده است.
موزه ریاست‌جمهوری رفسنجان در سال 1370 طراحی شد و در سال 1378 توسط سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت افتتاح شد. این ساختمان از ترکیب یک کره عظیم بتنی توخالی به قطر 30 متر در داخل یک مکعب تشکیل شده است. ساختمان اصلی این بنا در سه طبقه اصلی و در دو نیم طبقه و در مساحتی معادل 5هزار متر مربع ساخته شده است که به جز حیاط مرکزی زیر زمین مابقی بنا مفید در فضای میان کره و مکعب داخل ساختمان ایجاد شده است.فضای اصلی بنا شامل اتاق‌های اداری انبارهای موزه و اتاق‌های تحقیق در زیر زمین فضای VIP، آمفی‌تئاتر، کتابخانه و رستوران در طبقه اول است. همچنین نگارخانه اصلی موزه نیز در طبقه فوقانی می‌باشد. با وجود این موزه علاوه بر دارا بودن کاربری موزه هم‌اکنون به محل تجمع دانشجویان رفسنجانی نیز تبدیل شده است.
*خاتمی به سمت تمرکز
در دوران ریاست‌جمهوری خاتمی و با به پایان رسیدن دوران ریاست‌جمهوری وی اندیشه تشکیل یک موزه متمرکز برای نگهداری اشیاء و هدایای رئیس‌جمهور و همچنین اسناد مرتبط با آن شکل گرفت.
از این رو بر اساس آئین‌نامه تشکیل یادمان رؤسای جمهور در شورای اسناد ملی مورخ 21 خردادماه سال 84 موزه یادمان رؤسای جمهور تحت نظر سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تأسیس شد.
البته موزه یادمان ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی نیز زیر نظر سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اداره می‌شود. موزه این ساختمان که در مجموعه سعد آباد قرار دارد با حضور سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت در سوم خردادماه سال 1384 افتتاح شد و در این موزه برای سایر دوره‌های ریاست‌جمهوری نیز موزه‌های جداگانه‌ای در نظر گرفته شده است.
این موزه شامل 200 هدیه از دوران ریاست جمهوری مقام معظم رهبری و 2000هدیه از دوران ریاست‌جمهوری خاتمی شامل قلب شیشه‌ای اهدایی رئیس‌جمهور فرانسه و همچنین هدایایی از یاسر عرفات، پاپ ژان‌پل دوم و کوفی‌عنان دبیر کل سازمان ملل می‌شود.
*موزه‌ای که خاتمی باز کرد، احمدی نژاد بست
اما به نظر می‌رسد که ادامه کار این موزه دولت مستعجل بود چرا که در تاریخ چهارم آبان ماه سال 1384 حق استفاده از ساختمان موزه و هدایای ریاست‌جمهوری به سازمان میراث فرهنگی اختصاص یافت و از آن تاریخ به بعد فعالیت این موزه تعطیل شد البته بر اساس چارت‌بندی جدید سازمان اسناد و کتابخانه ملی که در دولت نهم تشکیل شد گردآوری، حفظ و نگهداری کلی اشیاء و اسناد رؤسای جمهور به رئیس عالی هیئت امنای کتابخانه ملی اهداء شد،
*سرنوشت هدایای احمدی نژاد در انتظار دولت آینده
این که در نهایت سرنوشت موزه یادمان نهاد ریاست جمهوری به کجا می رسد، مساله ای که به نظر می رسد در دولت آینده مشخص شود.
احمدی نژاد هم در بیش از صد سفر خارجی خود هدایای بسیاری را به نمایندگی از ملت ایران دریافت کرده است که بخش اعظم آن در اسفند ماه سال 91 به منظور کمک به نهادهای خیریه از جمله کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی به فروش رسیده است و برخی دیگر از این هدایا نیز در انبارها قرار دارد.
با این حال هم چنان مصوبه دولت در مورد ایجاد یادمانی برای هدایای ریاست جمهوری و انتقال مسئولیت آن به سازمان اسناد رسمی مشروعیت دارد، مگر آن که تصمیم دیگری در این باره از سوی دولت آینده گرفته شود.
/29220