روند مبادلات تجاری ایران و امارات ظرف دو سال گذشته کاهشی بوده است. برای سهولت کار، من فقط از منظر مبلغی به این موضوع می‌پردازم. در سال 90 نزدیک به 24 میلیارد دلار تبادل مالی بین ایران و امارات وجود داشت. در سال گذشته این رقم به 15 میلیارد دلار تبدیل شد و در سال جاری پیش‌بینی می‌شود این رقم به 10 میلیارد دلار کاهش پیدا کند. این تصویری کلی است که می‌توان از وضعیت فعلی تجارت میان ایران و امارات ارائه داد.
تصویر کلی از امارات، که همواره شریک تجاری بوده است اما باید توجه داشت که امارات یک کشور تولیدی نیست. بلکه پایگاه تجارت مجدد بوده و هست. یعنی کالایی به امارات برده می‌شد و از آنجا صادر می‌شد یا کالایی به امارات و از آنجا به ایران می‌آمد. در این پروسه، اماراتی‌ها کالا را می‌خریدند و به ما می‌فروختند. به طور ساده انواع خودرو‌هایی که به ایران وارد می‌شود، از همه نوع و همه مدل، از امارات می‌آید ... بیشتر این کالاها را تاجران ایرانی مقیم امارات می‌خرند و به ما می‌فروشند. بنابراین امارات تولید‌کننده نیست. در مورد صادرات هم همین‌طور است. سالانه حدود هشت میلیون تن سنگ‌آهن به طور عمده از ایران به چین صادر می‌شود. این کالا ممکن است به طور مستقیم از بندرعباس به چین برود؛ اما اسناد این معامله در دوبی مبادله می‌شود و در گمرک ایران ثبت می‌شود که این کالا به امارات صادر شده است.
البته وضعیت موجود ارزی و وضعیت تحریم‌ها موجب شد که حجم تجارت ایران و امارات کاهش پیدا کند و به نظر می‌رسد این بیشتر هم شود. توجه داشته باشید که مساله تحریم از سال 91 به بعد جدی‌تر شد و موجب کاهش دسترسی ایران به منابع مالی امارات شد. در واقع از سال گذشته به این طرف، پولی در اختیار نبود که واردات به سادگی انجام شود اما صادرات کماکان از طریق دوبی انجام می‌شد. کار تجارت با کشورهایی نظیر امارات از جایی سخت شد که تحریم‌های جدید اعمال شد. تحریم‌هایی که کشورهای چین و هند و برخی دیگر از کشورها را تحت فشار می‌گذاشت که در قبال خرید نفت از ایران فقط کالاهای خوراکی و دارویی تحویل دهند. این موجب شد معاملات ایران که تا پیش از این از طریق دوبی، با چین و هند و تایوان و کره انجام می‌شد مستقیم با خود این کشورها انجام شود. در واقع نوعی تجارت «تهاتری» بین ایران و کشورها انجام گرفت؛ نفت در مقابل کالا.
*رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات
3939