فهیمه حسن‌میری: پاییز می‌شود، هوا آلوده می‌شود، مدارس و مهدکودک‌ها تعطیل می‌شوند. این روند چند سالی است در تهران و چند شهر بزرگ و صنعتی دیگر در حال تکرار شدن است و با این که هر سال اعتراض‌های بیشتری صورت می‌گیرد و وعده‌های بیشتری داده می‌شود، اما نه تنها هوا بهتر نمی‌شود بلکه به میزان روزهای آلوده سال اضافه هم می‌شود.
در میان این روزهای آلوده، اگرچه شاید این کودکان باشند که از شنیدن خبر تعطیلی و در خانه ماندن خوشحال می‌شوند، اما این تعطیلی‌ها برای مادران و پدران شاغل چندان خوشایند نیست چراکه دغدغه نگهداری از فرزندشان در این روزها پیش می‌آید.
تعطیلی مدارس و دغدغه والدین شاغل
مشکل تعطیل بودن فرزندان و تعطیل نبودن والدین آنها تازگی ندارد و زمانی که تعطیلی پنجشنبه مدارس مطرح شد هم این دغدغه‌ها به وجود آمد. در آن زمان مریم مجتهدزاده، رئیس مرکز امور زنان و خانواده با اشاره به نگرانی زنان شاغل از تعطیلی مدارس در روزهای پنجشنبه و تنها ماندن فرزندان در خانه گفته بود که طرح‌هایی برای تعطیلی یا دورکاری زنان شاغل در روزهای پنجشنبه به هیئت دولت ارائه می‌شود. هرچند این طرح‌ها در هیات وزیران اینطور به تصویب رسید که زنان شاغلی که فرزندان زیر هفت سال یا دانش‌آموز دوره ابتدایی دارند می‌توانند ساعات کارشان در روزهای پنجشنبه را در سایر روزهای هفته یا از طریق دورکاری جبران کنند، اما به مرحله اجرا نرسید و تنها محل بحثی شد برای ارائه نظر مخالفان کاهش ساعت کاری زنان و موافقان آن.
موافقان این طرح معتقد بودند این تعطیلی‌ها برای زنان لازم است و به آنها کمک می‌کند وقت بیشتری برای رسیدن به امور خانه و بودن در کنار فرزندانشان داشته باشند اما مخالفان معتقد بودند باید به عواقب طرح‌هایی مانند کاهش ساعت کاری زنان در درازمدت توجه کرد و اینگونه تعطیلی‌ها که به هر بهانه‌ای مطرح می‌شوند ممکن است باعث به خطر افتادن فرصت‌های شغلی زنان و تمایل کمتر کارفرمایان برای استخدام آنها شود.
حالا و با تعطیلی مدارس و مهدهای کودک به دلیل آلودگی هوا، باز هم مشکل زوج‌های شاغل برای نگهداری از فرزندان مطرح شده و این که برای حل این مشکل چه باید کرد؟ برای حل این مشکل، شهیندخت مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده دولت یازدهم راهکاری ارائه داده است. راهکاری که این حقوقدان در جلسه هیات دولت برای حل مشکل زنان شاغل ارائه داده این است که معاونت امور زنان و خانواده در کمیته هماهنگی و نظارت مواقع اضطراری آلودگی هوای تهران عضویت داشته باشد و خبر داده که این معاونت پیش‌بینی مرخصی برای مادران شاغل در تعطیلی مهدهای کودک، پیش‌دبستانی‌ها و مدارس ابتدایی را هم ارائه می‌کند.
به گفته مولاوردی، درصورت عضویت در کمیته هماهنگی و نظارت مواقع اضطراری آلودگی هوای تهران، پیشنهاد مرخصی اجباری زنان شاغل هنگام تعطیلات مدارس ارائه می‌شود.
تکلیف بخش خصوصی چه می‌شود؟
با مطرح شدن چنین پیشنهاداتی، توجه به ابعاد گوناگون و فواید و مضرات آن برای زنان و خانواده مورد نظر فعالان و کارشناسان حوزه زنان قرار می‌گیرد. زهرا داور، پژوهشگر زنان و خانواده یکی از کسانی است که درباره این موضوع می‌گوید: ما به کنوانسیون حقوق کودک ملحق شده‌ایم و یکی از حقوق کودکان که در آنجا مطرح است حق حیات و رشد کودک است و در شرایطی که هوا اینطور آلوده می‌شود این حق کودکان است که تعطیل شده و در معرض چنین هوایی قرار نگیرند.
او به خبرآنلاین می‌گوید: در این که تعطیل کردن مدارس یک راهکار موقت است و دولت و سازمان‌های مربوطه باید اقدامات جدی برای حل این مشکل در نظر بگیرند شکی نیست اما در عین حال موضوعی که همزمان با تعطیلی دانش‌آموزان مطرح می‌شود این است که اگر پدر و مادر آنها هر دو شاغل باشند باید چه کاری برای این فرزندان کرد؟
داور با اشاره به راهکار پیشنهادی معاونت امور زنان برای تعطیل شدن مادران شاغل در روزهای تعطیلی مدارس ناشی از آلودگی هوا می‌گوید: راه‌حل باید منطقی و معقول و قابل اعمال باشد. ممکن است این مرخصی اجباری در رابطه با مشاغل دولتی اجرا شود اما برای بخش خصوصی هم فکری شده است؟
این پژوهشگر که در عین حال با پیوستن معاونت امور زنان به کمیته هماهنگی و نظارت مواقع اضطراری موافق است می‌گوید: در تمام زمینه‌هایی که مربوط به زن، کودک و خانواده می‌شود امور زنان باید فعالیت داشته باشد و این عضویت بسیار مناسب است اما مساله اینجاست که باید راهکار اساسی در نظر گرفته شود و مسائل ریشه‌ای حل شوند.
خوب است اما اختیاری باشد
سهیلا جلودارزاده هم در پاسخ به مفید بودن یا نبودن این پیشنهاد به خبرآنلاین می‌گوید: به نظر من این کار مضراتی ندارد و قابل مقایسه با تعطیلی پنجشنبه‌ها نیست چراکه این موضوع برای شرایط اضطراری است و علاوه بر این که شرایط اضطراری و بحرانی در مواقع کمی از سال پیش می‌آیند و مانند پنجشنبه‌های مدارس نیستند که طولانی‌مدت باشند، نیازمند مشارکت همه هستند.
این نماینده پیشین مجلس تاکید می‌کند: با توجه به این که حیات کودکان در معرض خطر قرار می‌گیرد باید فکری به حال آنها کرد و این مرخصی فکر خوبی است اما مساله‌ای که وجود دارد این است که بهتر است به جای این که اجباری باشد به صورت اختیاری قرار بگیرد چرا که ممکن است بعضی از خانواده‌ها بتوانند از همکاری اقوام و آشنایان و خانواده‌شان برای نگهداری فرزندان در این روز کمک بگیرند و نیازی به مرخصی نداشته باشند.
جلودارزاده در پاسخ به این سوال که در نظر گرفتن این مرخصی برای زنان یا مردان و گذاشتن این انتخاب به عهده والدین که کدامیک در خانه بمانند راهکار موثرتری است یا نه، می‌گوید: این فکر خوبی است و علاوه بر این که باعث می‌شود این دغدغه حل شود و با توجه به شرایط کاری زنان یا مردان یکی از آنها از این مرخصی استفاده کنند، این فرهنگ‌سازی را هم به وجود می‌آورد که پدران هم در تربیت فرزندان نقش دارند و در امور مربوط به آنها می‌توانند دخیل باشند و این کار تنها به عهده زنان نیست.
به نقش پدران هم توجه شود
شیوا شکاری، جامعه‌شناس و فعال حوزه زنان هم درباره این موضوع معتقد است این پیشنهاد از جهاتی خوب است اما ممکن است برای استخدام و سپردن مسئولیت‌های مهم به زنان جزو نکات منفی در نظر گرفته شود چراکه جزو موارد محدودکننده‌ای باشد که در نظر کارفرماها شکل می‌گیرد.
او در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: امتیازاتی که برای زنان شاغل قائل می‌شوند باید طوری باشد که این تصور را در ذهن کسانی که می‌خواهند آنها را استخدام کنند به وجود نیاید که روزهای زیادی از سال قرار است آنها در سر کار حاضر نباشند و استخدام آنها به ضرر مجموعه تمام می‌شود.
این کارشناس ارشد مطالعات زنان ادامه می‌دهد: پیشنهادی که می‌شود در این رابطه وجود داشته باشد این است که بعضی مهدهای کودک برای چنین شرایطی باز باشند و مدارس بعضی از دانش‌آموزانی را که شرایط استثنایی داشته، والدین آنها شاغلند و اصلا امکان مرخصی گرفتن ندارند بپذیرند و برای آنها کلاس‌های فوق برنامه بگذارند.
او همچنین می‌گوید: اینگونه موارد، مسائلی نیستند که لزوما در مرخصی گرفتن مادر خلاصه شوند و می‌توان این مورد را برای پدران هم در نظر گرفت. به این ترتیب به مادران و پدران شاغل حق انتخاب داده می‌شود و شرایط برابری برای مرخصی گرفتن و در کنار فرزندان بودن قائل شده‌ایم.
شکاری تاکید می‌کند: با این که در کشور ما بیش از همه روی نقش مادران تاکید می‌شود اما تحقیقات نشان داده کودکان هم به حضور پدران و هم به حضور مادران احتیاج دارند بنابراین بهتر است تا جایی که امکان دارد تربیت تک‌والدی نبوده و به نقش و جایگاه مهم پدران هم توجه شود تا علاوه بر این که مسئولیت پدرها هم در بزرگ کردن فرزندان تقویت می‌شود، به آنها هم فرصت و امکانی برای حضور در کنار فرزندانشان داده شود.
47234