در گذشته این خانه با عنوان «خانه وزیرمختار فرانسه» مشخص شده که امروزه به نام خانه مدرس شناخته می‌شود. این عمارت قدیمی که روزگاری محل رفت و آمد چهره‌های بزرگ تاریخ، سیاست از جمله موتمن‌الملک پیرنیا، مشیر‌الدوله، وثوق‌الدوله، مستوفی‌الممالک، ملک‌الشعرای بهار، مصدق و حتی رضاخان بوده، هم‌اکنون تبدیل به انبار کتاب‌های چاپخانه اسلامیه شده است.
در این خانه که بسیاری از تصمیمات سرنوشت‌ساز تاریخ ایران و تهران از جمله پیش‌نویس برخی از قوانین (قانون مدنی و قانون عدلیه و...) در آن نوشته شده، برای بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان بسته است. هر چقدر هم که پشت در منتظر باشید و در بزنید در خانه‌ای که تغییر کاربردی داده و تبدیل به انبار کالا شده، کسی در منزل را باز نمی‌کند. یکی از افراد ساکن این کوچه بن‌بست در پاسخ به اینکه چرا در خانه باز نیست، گفت: «در حال حاضر خانه در مالکیت خانواده کتابچی قرار دارد و به عنوان انبار کتاب از آن استفاده می‌شود، حداقل در این یکی، دو سال ما غیر از جابه‌جایی کتاب در این منزل، ندیده‌ایم که در خانه باز شود.»
طبق اسناد به دست آمده و گفته‌های نوه آیتالله مدرس، این نماینده سابق مجلس خانه مذکور را به همراه دو خانه مجاور از حقوق معوقه دو سال و نیم خود خریداری کرد و پس از چندی دو خانه دیگر را می‌فروشد و خانه کنونی که امروزه به نام خانه مدرس مشخص است از خود به یادگار می‌گذارد.
خانه مدرس کجاست؟
این خانه تاریخی رو به فرسایش که دیوار‌هایش روزی شاهد ترور کور صاحبش بوده، در سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و با پیگیری دفتر مقام معظم رهبری، مطبوعات، دفتر رییس‌جمهور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی وقت، بودجه‌ای معادل یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان را در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار داد تا صرف خرید و مرمت خانه و تبدیل به موزه مدرس شود اما سازمان مزبور تمام این بودجه را صرف خرید خانه دیگری در نزدیکی خانه مزبور که متعلق به نصیرالدوله وزیر معارف پهلوی بود، کرد. این تخلف از بزرگترین تخلفات مالی در سازمان میراث فرهنگی به شمار می‌آید، تشخیص نادرست مسوولان سبب شد بار دیگر به پرونده مفتوح این خانه تاریخی رسیدگی شود. سازمان میراث فرهنگی دوباره تصمیم گرفت که خانه مدرس را مورد بازسازی قرار دهد اما برای بار دوم به اشتباه به بازسازی خانه مجاور عمارت مدرس که متعلق به برادران کتابچی بود مشغول شد، که این خطا سبب شد که بخشی از خانه مدرس تخریب شود.
آنچه که از خانه مدرس باقی مانده
آنچه که از تابلو شهرداری که بر دیوار خانه شهید مدرس نصب شده به دست می‌آید آن است که این بنا در گذشته از سه ساختمان تشکیل شده بود که بخش اول آن در ابتدای در ورودی است که شامل عمارتی یک طبقه با زیرزمین که دارای حیاطی به شکل و شیوه معماری دوران قاجار است، بخش دوم عمارت مرکزی و بزرگ در شمال شرقی حیاط مرکزی است که این عمارت یک طبقه با ایوان و ستون‌های مربع شکل به شیوه معماری دوران پهلوی با سقف‌های بلند ساخته شده است و بخش سوم بنایی در حیاط شمال غربی است که بسیار ساده و متعلق به محل سکونت سیدحسن مدرس بوده است. تنها تزیینات به کار گرفته شده در این بنا آجر است.
با همه این تفاصیل و با توجه به تخریب بخشی از آن خانه و بسته بودن در آن به روی بازدیدکنندگان، کسی دقیقا از آنچه که در این عمارت باقی مانده خبر ندارد و تنها تابلو نصب شده به دیوار خانه به شما یادآوری می‌کند که این خانه قدیمی که در دل بافت مرکزی تهران قرار دارد، از آن نامدار‌ترین چهره قانونگذار تاریخ ایران است.
منبع: برگرفته از مقاله روزنامه شرق مورخ 7 اردیبهشت 1391
/6262