بهناز شیربانی: این روز‌ها بسیاری ترجیح می‌دهند فیلم‌ها و سریال‌های مورد علاقه‌شان را در خانه و با خیال آسوده تری ببینند.
بنابراین طبیعی است که بسیاری از کسانی که می‌گویند قیمت بلیت سینما‌ها زیاد است، محیط سینما‌ها خوب نیست و یاسالن سینمای خوب نداریم و یا از طرف دیگر به سریال‌های تلویزیون معترض‌اند، شبکه نمایش خانگی را انتخاب کنند.
البته ناگفته نمایند که طی چند سال گذشته برخی ازکارگردان‌هایی هم که قدم درشبکه نمایش خانگی گذاشته‌اند این مدیوم را فضای امن‌تری نسبت به سینما و تلویزیون می‌دانستند، برخی ازآن‌ها ازاین تجربه استقبال کردند و برخی دیگرترجیح دادند از این فضا فاصله بگیرند.
محمد حسین لطیفی، بیژن بیرنگ و منیژه حکمت از جمله کسانی هستند که ساخت مجموعه برای شبکه نمایش خانگی را تجربه کردند و نظرات متفاوتی نسبت به آن دارند که در ادامه می‌خوانید، اما شبکه نمایش خانگی هنوز در کشورما اتفاق پیچیده‌ای است که نیاز به بازنگری و تلاش بیشتر برای سروسامان گرفتن دارد واز صحبت‌های کسانی که از نزدیک با مشکلات ان دست و پنجه نرم کردند اینطور به نظر می‌رسد که نبود مدیریت درست و حرفه‌ای مهم‌ترین عاملی است که سد راه شبکه نمایش خانگی شده است.
باز هم مشکل کپی‌رایت
اوایل سال ۱۳۸۹ اولین سریال شبکه نمایش خانگی تولید شد و محمدحسین لطیفی که سال‌ها کارگردانی برای تلویزیون را تجربه کرده بود، تصمیم گرفت پا به این عرصه بگذارد. سریال «قلب یخی» نخستین تجربه سریال‌سازی در عرصه شبکه نمایش خانگی بود و البته تجربه‌ای موفق برای محمد حسین لطیفی، آن‌قدر که در ابتدای عرضه این محصول، استقبال بسیار خوب مردم متولیان این عرصه را نیزغافلگیر کرد.
اما از سوی دیگر و در کنار جذابیت‌های این مدیوم زوایای ناشناخته دیگری هم وجود داشت که مرورپر رنگ‌تر شد، وقفه‌های عرضه محصولات شبکه نمایش خانگی اوایل خیلی به چشم نمی‌آمد، اما رفته‌رفته به یکی از معضلات آن تبدیل شد و کسانی که انتظار داشتند در تاریخ مقرر سریال مورد علاقه‌شان را ببینند را دلزده کرد. بعداز ساخت سری اول مجموعه «قلب یخی» و پس از ۷ ماه سری دوم آن وارد بازار شد و این بار خبری از استقبال پیشین از سوی مخاطبان نبود ودر نهایت سری سوم مجموعه که این بار سامان مقدم کارگردانی آن را به عهده گرفت و علی‌رغم وجود چهره‌هایی چون مهران مدیری، هدیه تهرانی، رضا عطاران، هانیه توسلی و... نتوانست آن‌طور که باید فروش خوبی داشته باشد.
محمد حسین لطیفی به عنوان کارگردانی که برای نخستین بار کار کردن درمدیوم شبکه نمایش خانگی را تجربه کرده است درباره نقاط ضعف مدیوم شبکه نمایش خانگی می‌گوید: «نبود قانون کپی رایت یکی از نقاط ضعف کار کردن در این مدیوم است وموضوع دیگر این است که متاسفانه بین پخش کننده و تولید کننده رابطه درستی وجود ندارد.»
او که یک سال پس از ساخت سریال «قلب یخی»، سریال «ساخت ایران» را با بازی محمد رضا گلزاروامین حیایی در خارج از ایران برای شبکه نمایش خانگی ساخت و اتفاقا وجود نسخه‌های جعلی سریال ضرر زیادی را به این پروژه تحمیل کرد می‌گوید: «واقعیت این است که همه چیز خوب شروع شد اما روند آن مشکل داشت چرا که اطمینان مخاطب از بین رفت. ما در سریال «قلب یخی» همزمان با تصویربرداری سریال را پخش می‌کردیم، شیوه‌ای که در حال حاضر آقای میرباقری هم آن را انجام می‌دهد، در صورتی که به نظر من روش درست این است که حداقل یک فصل بطور کامل ساخته شود و بصورت یک پکیج در اختیار مخاطب قرار بگیرد، دیگر دست مخاطب است که این پکیچ را یکجا خریداری کند یا تک تک. اما به نظر من این شیوه مناسب تری است.»
لطیفی معتقد است که در مرحله اول در زمینه ساخت سریال برای شبکه نمایش خانگی بهتر است به سراغ رمان‌های برجسته کشور برویم تا در زمینه متن، قوی عمل کنیم تا مخاطب هم جذب قصه بشود و در مرحله بعد باید به قانون کپی رایت توجه کرد و این مشکل را حل کرد تا بار دیگر اطمینان مخاطب به شبکه نمایش خانگی برگردد و در مرحله آخر بهتر است پخش کننده عهده دار تهیه کنندگی مجموعه بشود یا پخش کننده و تهیه کننده با هم کنار بیایند و سیستم پخش درستی داشته باشیم تا شاهد اتفاقات بهتری در این زمینه باشیم.
منیژه حکمت نیز که به تازگی با مجموعه «عقاید یک اکتور سینما» شبکه نمایش خانگی را تجربه کرد معتقد است که: «متاسفم از اینکه برخی فقط به خاطر پول و سرمایه‌ای که در اختیار دارند در شبکه نمایش خانگی کار می‌کنند و بدون اینکه با فرهنگ آشنایی داشته باشند دراین مدیوم فعالیت می‌کنند.»
او می‌گوید: «شبکه نمایش خانگی به خودی خود پدیده بسیار خوبی است اما‌ای کاش توسط آدم‌هایی اداره شود که دغدغه آهالی فرهنگ را درک کنند و مثل شامپو با یک کالای فرهنگی رفتار نکنند.ای کاش مشخص شود این مدیوم دست چه کسانی است؟»
مهران مدیری مجموعه «شوخی کردم» را در دست تولید دارد
رقابت با سینما
اما ورود مهران مدیری به عرصه شبکه نمایش خانگی پر سر و صدا‌تر بود. مدیری با «قهوه تلخ» توانست بار دیگر نظر مساعد بسیاری از مردم را به سمت شبکه نمایش خانگی جلب کند و این مجموعه فروش خوبی داشته باشد و با اینکه این سریال هم از سیستم پخش نامناسب متضرر شد و عرضه نسخه‌های قاچاق ضرر زیادی به این محصول زد، اما بازخوردهای مردم از این سریال خوب بود، مدیری با ساخت سریال‌های دیگری مثل «ویلای من»، «گنج مظفر» توانست این موفقیت را تکرار کند.
در بین مجموعه‌های شبکه نمایش خانگی، «شام ایرانی» نیز تجربه متفاوتی بود. بیژن بیرنگ با دعوت از بازیگران سینما و تلویزیون آن‌ها را در موقعیت متفاوتی قرار داد و همانند نمونه‌های مشابه این فرم برنامه سازی توانست نظر مساعد مخاطبان را جلب کند هرچند پیش از پخش سری مربوط به حضور بازیگران خانم در این مجموعه با نظر وزارت ارشاد وقفه‌ای در توزیع آن ایجاد شد.
ساخت سری دوم این مجموعه را نیز محمد شایسته به عهده گرفت و باز هم به سراغ چهره‌های مطرح هنرو و ورزش رفت تا بار دیگراین موفقیت را تکرار کند.
البته آخرین سریالی که با سرو صدای بسیاری پیش از عرضه محصول توجه بسیاری را به خود جلب کرد سریال «شاهگوش» به کارگردانی داوود میرباقری بود. این محصول با هزینه بسیار زیادی مراحل ساخت را پشت سر می‌گذارد و بازخوردهای متفاوتی از مخاطبانش گرفته است.
برخی‌ها معتقدند سریال به لحاظ جذابیت برای مردم کشش ندارد و حتی بازیگران چهره‌های که در این سریال در کنار هم قرار گرفته‌اند نمی‌تواند عامل فروش محصول باشد و عده‌ای دیگر طرفدار پر و پا قرص این سریال هستند. البته میرباقری هم مردم را تشویق کرده است که با حوصله بیشتری قسمت‌های بعدی سریال را ببینند و بعد درباره آن قضاوت کنند.
همزمان با پخش سریال «شاهگوش» مهران مدیری نیز تبلیغات سریال جدیدش به نام «شوخی کردم» را آغاز کرده است که به نظر می‌رسد رقیب جدی برای میر باقری محسوب می‌شود با این تفاوت که تبلیغات پخش سریال جدید مدیری به اندازه «شاهگوش» نیست و شاید همین اتفاق باعث می‌شود توقعات مردم از سریال مدیری خیلی بالا نرود.
تهماسب صلح جو منتقد سینما و تلویزیون نیز از زاویه‌ای دیگر به مشکلات شبکه نمایش خانگی نگاه می‌کند و می‌گوید: «شبکه نمایش خانگی در حال حاضرجای سینما را برای مردم پر کرده است. قشر عظیمی از مردم در حال حاضر به سینما‌ها نمی‌روند و آمار و ارقام نشان می‌دهد از اینکه مردم فیلم‌ها را در سینما‌ها ببینند محروم هستند. مثلا اگر تماشاگر سینمای ما پانصد هزار نفر هستند قطعا تماشاگر شبکه نمایش خانگی نیم میلیون نفر است واگر از این منظر به شبکه نمایش خانگی نگاه کنیم می‌بینید که اتفاقا پیده خوبی است.»
او می‌گوید: «متاسفانه سیستم شبکه نمایش خانگی از مدیریت خوبی برخوردار نیست و نقاط ضعف بسیاری دارد مثلا پیدا کردن فیلمی که ۱۰ سال پیش ساخته شده است خیلی سخت است و بهتر است مدیران انرژی بیشتری برای مدیوم شبکه نمایش خانگی بگذارند تا حداقل تهیه فیلم‌های تاریخ سینمای ایران راحت باشد.»
داوود میرباقری و اکبر عبدی در پشت صحنه مجموعه «شاهگوش»
ورود به یک شبکه جدید
طی چند سال گذشته کارگردان‌های بسیاری از سینما و تلویزیون به سمت شبکه نمایش خانگی آمدند. مهران مدیری، محمد حسین لطیفی، بیژن بیرنگ، سامان مقدم، داود میر باقری ازجمله همین افراد هستند.
بیژن بیرنگ که سال‌ها کار در مدیوم تلویزیون را تجربه کرده است می‌گوید: «شبکه نمایش خانگی رقیب تلویزیون نیست و مثل سینما است و بهتر است به شبکه نمایش خانگی، سینما خانگی بگوییم.»
او می‌گوید مدیوم شبکه نمایش خانگی برای او وسوسه‌های خاص خودش را داشته است و اینکه تماشاگر محصول را می‌خرد و اگر تمایلی به دیدنش داشت آن را نگاه می‌کند اتفاق خوبی است.
بیرنگ که این روز‌ها در تدارک ساخت سریالی به نام «عشق تعطیل نیست» برای شبکه نمایش خانگی است می‌گوید: «با وجود شبکه نمایش خانگی آدم احساس می‌کند پولش را مستقیم از دست مردم می‌گیرد و آن‌ها هستند که انتخاب می‌کنند. خاطرم هست که زنده یاد مسعود رسام همیشه می‌گفت، کاش شرایطی پیش بیاید که بتوان کار را بی‌واسطه به مخاطب عرضه کرد. و این شرایط به وجود آمده است و باز هم سینما و تلویزیون سر جای خودشان هستند و محترم‌اند و شبکه نمایش خانگی هم کار خودش را می‌کند.»
اما شاید یکی از دلایل حضور کارگردان‌های سینما و تلویزیون در شبکه نمایش خانگی را بتوان کم رونقی سینما طی چند سال گذشته و یا نبود بودجه و امکانات مناسب در تلویزیون دانست که بسیاری را به سمت این مدیوم کشانده است.
محمد حسین لطیفی می‌گوید: «متاسفانه مدتی است سینما بیمار است و حال خوبی ندارد. به نظر من کم رونقی سینما به این نیست که سالن سینمای خوب نداریم، اگر کار خوب ساخته شود مخاطب روی صندلی پاره هم فیلم نگاه می‌کند.»
او درباره دلیل حضورش در شبکه نمایش خانگی گفت: «فضا در شبکه نمایش خانگی کمی بازتراز تلویزیون است و تلویزیون به دلیل شرایط ویژه‌ای که دارد و رسانه فراگیرتری است باید یکسری قواعد و چار چوب‌هایی داشته باشد و ناگزیر به سانسور یا حذف یکسری موارد است و من هم نسبت به این اتفاق در تلویزیون معترض نیستم.»
لطیفی ادامه داد: «سرمایه گذار‌ها تا پیش از این با خودشان فکر می‌کردند سود زیادی در شبکه نمایش خانگی است، اما به مرور دیدند که با عملکرد ضعیف نمی‌توان موفق بود. این مدیوم نیاز به سرمایه و رعایت حق کپی رایت دارد و اگر این مواردرعایت شود حاضرم بار دیگر در این عرصه فعالیت کنم.»
شبکه نمایش خانگی هنوز هم برای بسیاری از کسانی که قصد ورو به آن را دارند عرصه پر چالشی است. نبود قانون کپی رایت در کشور ما یکی از نقاط ضعف این مدیوم محسوب می‌شود چرا که با صرف هزینه‌های بسیار در تولید محصول باز هم باید نگران عرضه نسخه‌های جعلی سریال بود وضررهایی که از این طریق به تهیه کنندگان تحمیل می‌شود قابل جبران نیست.
از سوی دیگر درطی این چند سال تجربه نشان داده است که پیگیری سریال‌هایی که قصه دنباله داری دارند با توجه به عرضه هفته‌ای یک بار محصولات در بین مخاطبان خیلی طرفدار ندارد و با توجه به اینکه رقبای سر سخت تلویزیون و شبکه نمایش خانگی، یعنی شبکه‌های ماهواره‌ای اقدام به پخش هر شبی سریال می‌کنند شاید ارائه هفتگی سریال‌ها گزینه مناسبی نباشد. شاید به این دلیل است که مهران مدیری بعد از تجربه سریال سازی این بار در مجموعه «شوخی کردم» به سراغ ساخت ایتم‌های اپیزودی رفته است و قرار است از این طریق موج دیگری را آغاز کند.
نکته دیگر پخش محصولات شبکه نمایش خانگی است که نیازمند بازنگری اصولی است چرا که بسیاری از تولید کنندگان این محصولات از عرضه نشدن درست و به موقع محصولاتشان گله‌مندند و به نظر می‌رسد با سر و سامان دادن به سیستم شبکه نمایش خانگی بتوان روند منطقی‌تر و درست تری را در جلب نظر مخاطبان این مدیوم داشت.
بدون شک ورود چهره‌های شناخته شده به عرصه شبکه نمایش خانگی اتفاق خوشایندی است و به رونق بیشتر این مدیوم کمک خواهد کرد اما نمی‌توان گفت که دیدن بازیگران چهره سینما و تلویزیون عمده دلیل دیده شدن سریال‌ها است چرا که این فرضیه در طی این سال‌ها با توجه به نظر مردم کمرنگ شده است، بلکه انتخاب داستان‌های پر کشش و جذاب می‌تواند راه بهتری برای جلب نظر مخاطبان این مدیوم باشد.
سریال‌هایی که در شبکه نمایش خانگی عرضه شده‌اند
58247