الهه خسروی یگانه: امسال هم وضعیت مکان نمایشگاه کتاب مشخص نشد. کارگران، دوباره راهی مصلی شدند تا داربست‌ها را به هم وصل کنند و قطعات این لگوی عظیم را به هم بچسبانند بی‌آن که بدانیم، سال دیگر هم آیا قرار است همین جا به بازدید کتاب‌های تازه برویم یا نه؟
۹ سال پیش، مصلی در خاطره مردم، تنها جایی بود برای برگزاری نماز عید فطر. ساختمان نیمه‌کاره‌ای در دل عباس‌آباد تهران. مکان جشن کتاب جای دیگری بود. در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی، کنار اتوبان چمران.
اما وقتی تصمیم انتقال نمایشگاه از اتوبان چمران به خیابان شهید قنبرزاده گرفته شد، کسی فکر نمی‌کرد این تصمیم ۹ سال دوام بیاورد. تصمیمی که صدای خیلی‌ها را بلند کرد. خیلی‌ها اعتراض کردند. ناشران اعتصاب کردند، اعلام شد که بیش از ۵۰۰ ناشر در نمایشگاه کتاب تهران شرکت نمی‌کنند و مشتریان همیشگی نمایشگاه کتاب، به خود امیدواری دادند که این سیاست جدید دولت تازه بر سر کار آمده، به زودی ملغی می‌شود.
اما وزارت ارشاد محمود احمدی‌نژاد پای حرفش ماند تا خیلی‌ها با تعجب به این تناقض عجیب فکر کنند. این تصمیم هم مثل خیلی از تصمیم‌های عجیب و غریب محمود احمدی‌نژاد و دولتش، مشکلات بسیاری به وجود آورد. تبدیل کردن مصلی به نمایشگاه کتاب، کابوسی است که همه مدیران فرهنگی را درست از آغاز فروردین آزار می‌دهد. هزینه‌ای که برای این تبدیل خرج می‌شود، کمرشکن است و کیسه خالی وزارت ارشاد از آنچه هست، تهی‌تر می‌کند.
مثل هر اتفاق دیگری، درست وقتی به موعد برگزاری نمایشگاه کتاب تهران می‌رسیم، زمزمه‌ها درباره مکان نمایشگاه بالا می‌گیرد.
امسال هم از این قاعده مستثنی نبود. در فهرست خبرهایی که از نمایشگاه کتاب، منتشر می‌شد، با گفته‌هایی بسیاری از مسئولان درباره مکان نمایشگاه روبرو بودیم. مثلا عبدالحسین مختاباد، عضو شورای شهر تهران، درباره محل فعلی نمایشگاه کتاب تهران گفت که نمایشگاه جدیدی در تپه‌های عباس‌آباد در حال ساخت است که بنا بر پیگیری‌های انجام شده اعضای شورای اسلامی شهر تهران و همکاری شهرداری، قسمت اعظمی از زیرساخت‌های مکان در نظر گرفته شده آماده شده و امیدواریم تا سال آینده قابل بهره‌برداری باشد.
منظور مختاباد از آن مکان «باغ کتاب» بود. مکانی که سال ۹۲ وعده داده شد، همزمان با برگزاری هفته کتاب افتتاح شود.
اما علی‌اکبر اشعری، مدیر پروژه باغ کتاب، به گفته این عضو شورای شهر واکنش نشان داد: «من نمی‌دانم منظورشان از «مکان اصلی» چیست؟! اگر منظورشان پروژه باغ کتاب است باید توضیح دهم بله این پروژه انتظار می‌رود تا سال آینده افتتاح شود. اما افتتاح این مکان به معنای منتقل شدن نمایشگاه کتاب تهران به باغ کتاب نیست، زیرا در صورت بهره‌برداری تا سال آینده، باغ کتاب مناسب برپایی نمایشگاه کتاب تهران نیست، چرا که امکانات، گنجایش و زیرساخت‌های لازم را ندارد.»
مختاباد هم در پاسخ به اشعری گفت باید به کیفیت و نمای نمایشگاه کتاب تهران ــ نمایشگاهی در خور جمهوری اسلامی ایران ــ فکر کرد و در نهایت گفت: «معتقدم اگر از همین متراژ کنونی باغ کتاب برای برپایی نمایشگاه کتاب تهران استفاده مطلوب شود و در این راستا مدیریت فضا صورت بگیرد، با کمبود فضا مواجه نخواهیم شد.»
اما علی اکبر اشعری به خبرآنلاین می گوید تاکید بر عدم برگزاری نمایشگاه در باغ کتاب فقط مربوط به سال آینده است: «پارسال از وزارت ارشاد پرسیدم که شما برای برگزاری نمایشگاه کتاب به چه مقدار فضا احتیاج دارید؟ و آنها گفتند حدود 120 هزار متر مربع.»
به گفته او در مکان فعلی، 30 هزار متر فضا را شبستان در اختیار نمایشگاه قرار می دهد و باقی این فضا در محوطه ساختمان مصلی به کار گرفته می شود. اما: «شهرداری در شرق باغ کتاب یک زمین 4/5 هکتاری دارد. در این زمین می شود دو طبقه منهای یک و منهای دو به عنوان مکان دائمی نمایشگاه های فرهنگی ساخت. این زمین می تواند 90 هزار متر مربع در اختیار نمایشگاه کتاب بگذارد.»
او ادامه می دهد: «از این 120 هزار متر فضای مورد نیاز، 10 هزار متر مربوط به بخش های اداری و سالن های مخصوص نشست است که این فضا را خود باغ کتاب می تواند تامین کند. چون 6 سالن مدرن دارد و بخش های اداری را هم می توان در آن جا داد.»
اشعری می افزاید: «از این مقدار 20 هزار متر مربع می ماند که مربوط به کتب کمک آموزشی و ... می شود. ما در اطراف باغ کتاب فضای باز زیادی داریم که با سازه های موقت می توانیم احتیاج این بخش را هم فراهم کنیم.»
مدیر پروژه باغ کتاب از نظرسنجی هایی می گوید که از مردم تهران درباره مکان نمایشگاه شده: «وقتی درباره مکان نمایشگاه از مردم نظرسنجی شد و خواستند بین شهر آفتاب، پرند و مصلی یک مکان را انتخاب کنند آنها مصلی را بیشتر پسندیدند چون هم با مترو می توان به آن دسترسی داشت هم اتوبان های زیادی اطراف آن است و هم وسط شهر قرار گرفته.»
اشعری حتی برای پارکینگ نمایشگاه در باغ کتاب هم پیشنهادهایی دارد: «هر سال وقت برگزاری نمایشگاه دست اندرکاران مدام باید التماس کنند تا زمین های خالی اطراف مصلی برای پارکینگ در اختیار آنها قرار بگیرد. این در حالی است که تا چند وقت دیگر تمام این زمین ها ساخته می شود اما در کنار همان زمین 4/5 هکتاری شهرداری طرح یک پارکینگ سه طبقه دارد که می توان در آن بیش از دو هزار ماشین جا داد.»
در نهایت علی اکبر اشعری می گوید :«وزارت ارشاد باید تقاضای این کار را بدهد و خود آن را پیگیری کند. به گمان من باغ کتاب بهترین مکان ممکن برای برگزاری دائمی نمایشگاه کتاب و دیگر نمایشگاه های فرهنگی ست.»
به‌هرحال برای تعیین مکان نمایشگاه کتاب تهران نهادهای بسیاری درگیر ماجرا هستند. علاوه بر وزارت ارشاد، شهرداری تهران و استانداری این شهر هم جزو نهادهای تصمیم‌گیرنده‌اند. شاید به همین خاطر وقتی استاندار تهران به بازدید نمایشگاه کتاب رفت گفت که باید هر چه زودتر مکان ثابتی به نمایشگاه کتاب تهران اختصاص داده شود تا هر ساله برای برپایی آن دچار مشکل نشویم.
او همچنین از نمایشگاه‌های کتاب در گوشه و کنار دنیا یاد کرد و این که همه آنها مکان‌های اختصاصی برای برگزاری نمایشگاه دارند: «در بازدید امروز از نمایشگاه کتاب تهران متوجه شدم که ما در زمینه مکان نمایشگاه ضعف داریم. در پایتخت کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته جهان، مکان‌های اختصاصی برای برگزاری نمایشگاه وجود دارد ولی متاسفانه در کشور ما با تلاش فراوان، مصلی تهران برای برپایی نمایشگاه آماده می‌شود.»
نتیجه همه این حرف‌ها ولی هنوز مشخص نیست. هنوز تعیین مکانی ثابت و کاربردی برای نمایشگاه کتاب تهران و همه نمایشگاه‌های فرهنگی، با اما و اگرهای بسیاری روبروست. شاید به همین خاطر است که امیرمسعود شهرام‌نیا قائم مقام نمایشگاه کتاب تهران،گفته قرار است پس از پایان بیست‌وهفتمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، کارگروهی برای بررسی محل دائمی این رویداد فرهنگی در استانداری تهران تشکیل شود.
ظاهرا سیدحسن هاشمی، استاندار تهران قول داده است کارگروهی در استانداری مامور بررسی فضاهای موجود در اختیار دستگاه‌های مختلف برای تعیین مکان دائمی نمایشگاه کتاب شود تا فضای مناسبی برای ساخت مکان دائمی برپایی نمایشگاه‌های فرهنگی معین گردد.
شهر آفتاب، پرند، مصلی یا باغ کتاب؟ خیل بی‌شمار مردمی که هر سال راهی نمایشگاه کتاب می‌شوند سال دیگر برای رسیدن به این جشن کدام مسیر را باید انتخاب کنند؟ اتوبان تهران ـ ساوه، یا آزادگان؟ شاید هم تپه‌های عباس‌آباد.
آیا سال دیگر هم باید شاهد قد کشیدن شهر کوچکی در مصلی تهران باشیم که دوامش فقط ده روز خواهد بود یا بالاخره، مکانی دائمی برای نمایشگاه کتاب تهران و همه نمایشگاه‌های فرهنگی ساخته می‌شود؟
گزارش یک جشن نام فیلمی از ابراهیم حاتمی کیاست که توقیف شده است.
57۲۴۴