دکتر افشار سلیمانی، سفیر سابق ایران در آذربایجان در تحلیل پیام‌ها و پیامدهای سفر روحانی به آسیای میانه، ابتدا به سابقه روابط با این کشورها پس از فروپاشی شوروی اشاره کرد و با بیان این‌که با رفت و آمدهای بسیار در دوران پسا شوروی، شناخت طرفین از یکدیگر زیاد بود، اما این روابط به مرور زمان دچار فراز و نشیب‌هایی شد، به ایران می‌گوید: منحنی روابط ایران با کشورهای آسیای میانه و قفقاز تا سال 1384 صعودی بود، اما از این سال به بعد با توجه به رویکرد سلبی گرایانه و غیر واقع بینانه در برخی حوزه‌های سیاست خارجی، دچار چالش‌هایی شدیم و منحنی روابط با این کشورها نزولی شد.
وی با بیان این‌که در یک سال دولت تدبیر و امید، این روند بار دیگر سیر صعودی به خود گرفت، آن را ناشی از نگاه واقع بینانه و اعتدالی ایران در چارچوب منافع ملی می‌داند که سبب تنظیم روابط خوب با این کشورها شده است و تأکید می‌کند: سفر اخیر روحانی به این منطقه، باتوجه به باقی ماندن سه سال دیگر از عمر دولت تدبیر و امید، می‌تواند پایه‌گذار روابط نوینی در دوره جدید باشد و نقطه عطفی در روابط ایران با کشورهای آسیای مرکزی ایجاد کند.سفیر سابق ایران در آذربایجان با اشاره به این‌که رئیس جمهوری در آینده سفری به آذربایجان و گرجستان خواهد داشت، ادامه می‌دهد: در دوره‌هایی برخی از کشورهای آسیای مرکزی به رویکردهای جمهوری اسلامی ایران بویژه در بحث‌های مذهبی حساس بودند که با حل این معضل، فضای بازتری در روابط با این کشورها ایجاد شد. این یعنی نگاه واقع بینانه و غیر تبلیغاتی به ادامه روابط، می‌تواند به تحکیم آن کمک کند.
روحانی تردیدها را از بین برد
از جمله نکات مهم سفر روحانی، استقبال کشورهای عضو سازمان شانگهای و دیدارهای گسترده وی در حاشیه این اجلاس بود. سلیمانی درباره چرایی استقبال از روحانی در این اجلاس و علاقه‌مندی رؤسا و مقام‌های کشورهای عضو به دیدار با روحانی، آن را ناشی از «اعلام» و «اعمال» رویکرد جدید ایران در سیاست خارجی می‌داند و می‌گوید: نگاه این کشورها بویژه تاجیکستان و ازبکستان به ایران در بعضی موارد تردید‌آمیز بود. اما اکنون که دولت آقای روحانی سیاست خارجی خود را اعلام و اعمال کرده، این امر تردیدها را از میان برده و علاقه‌مندی به گسترش روابط را ایجاد می‌کند. به باور وی، اکنون ایران اعلام می‌کند با کشورها حول محور منافع مشترک همکاری می‌کند. زیرا امروز در قرن بیست و یکم نمی‌شود با کشورهای دیگر براساس منافع یک طرفه رابطه داشت. دولت روحانی متوجه این موضوع هست و می‌خواهد با کشورها حول منافع مشترک ارتباط برقرار کند، روابطی که هر دو کشور و ملت‌های دو طرف سود ببرند.
مثلث کلیدی سیاست خارجی ایران
سلیمانی با اشاره به وجود مثلت «منافع ملی، منافع مشترک و اعتماد متقابل» در کلام روحانی در زمینه سیاست خارجی، اضافه می‌کند: به نظر می‌رسد مخاطبان هم این کلام را پذیرفته‌اند. اگر دولت سه سال هم روی این محور خوب پیش برود، در سال های بعد روابط بسیار بیش از این گسترش خواهد یافت. این کارشناس با بیان این‌که همه این موارد تقویت‌کننده امنیت است، تأکید می‌کند: امنیت وقتی ایجاد می‌شود که اعتماد متقابل و منافع مشترک ایجاد شود. وقتی امنیت تقویت شود و همه به حقوق خود برسند، در این صورت راحت‌تر به اهداف خود می‌رسیم. به این ترتیب ترورسیم هم بهتر قابل مهار است.
منتشر شده در روزنامۀ ایران