طهورا شهبازی: کمیت گرایی در تولید مقالات علمی حالا به بالاترین حد خود طی سال های اخیر رسیده است. کار به جایی رسیده که ایران از نظر کمیت مقالات علمی در دنیا رتبه 15 را به خود اختصاص داده است اما از نظر کیفیت رتبه رتبه 36 را دارد. به همین دلیل مسوولان وزارت علوم در دولت یازدهم به دنبال افزایش کیفیت آموزش عالی در کشور هستند.
علاوه بر این هر روز مصادیقی از تلاش برخی از افراد برای ارسال مقالات به پایگاه های علمی و تخلفات رخ داده در این حوزه به گوش می رسد، در جدید ترین این موارد دانشجویان دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، اطلاعاتی را در اختیار خبرآنلاین گذاشته اند که براساس آن یکی از اعضای هیات علمی این دانشکده پایان نامه دکترای خود را که در سال ۱۳۷۹ دفاع کرده است را طی سالهای اخیر به ۱۰ مقاله تبدیل کرده است.
این اتفاق در شرایطی است که براساس عرف رایج در دانشگاه های ایران هر شخصی می تواند پایان نامه خود را نهایتا به یک یا دو مقاله تبدیل کند.
کمیت گریبان گیر دانشگاه ها
دکتر حسن روحانی، رییس جمهور، در ابتدای سال تحصیلی ۹۴-۱۳۹۳خطاب به روسای دانشگاه ها، با تاکید بر اینکه، کمیت با کیفیت در دانشگاه‌ها توازن داشته باشد، گفت: «امروز بیاید در هر استان‌تان جهانی بیاندیشید و ملّی و محلّی حل کنید. در استان خودتان، دانشگاه خودتان، دانشگاه استان نمی‌خواهد به مسایل استان بپردازد. برایش راه‌حل پیشنهاد کند، تحقیقاتش را در آن مسیر قرار دهد. مدام به فکر «ای اس ای» نباشیم، به فکر امتیاز نباشیم؛ رها کنیم این شرک‌ها را و به فکر کشورمان و ملتمان باشیم.»
اشاره او به توازن کمیت و کیفیت در دانشگاه ها و اعتراض به توجه اساتید به ارسال مقاله به پایگاه علمی در شرایطی است که دانشگاه ها و مراکز علمی ایران چندسالی میزان ارسال مقالات علمی به پایگاه «آی اس آی» را افزایش دادند. مسئله ای که باعث شده، کارشناس عطش حاضر برای ارسال مقالات علمی را «توروم علمی » بخوانند. تورمی که تنها باعث افزایش آمار های کمی می شود و کمکی به کیفیت و تولید علم نافع در کشور نمی کند.
بر اساس آخرین آمار ارائه شده از سوی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، میزان مقالات علمی ایران در سال ۲۰۱۴ در پایگاه استنادی «آی اس آی» با احتساب مجموع مقالات کنفرانس ها و مقالات مجلات به ۲۶ هزار و ۴۹۴ مدرک رسید. کمیت گرایی همچنین باعث شده رتبه ایران در کیفیت مقالات علمی رتبه بالایی نباشد.
جايگاه ايران در زمينه ارجاع دانشمندان جهان به مقالات ايراني مصداق کيفيت مقالات علمي، در رتبه 36 دنيا و در جايگاه‌هاي پايين‌تر از کشورهايي همچون رژيم اشغالگر قدس، سنگاپور، آفريقاي جنوبي، عربستان سعودي، مصر و ترکيه است. البته مطرح کردن تنها بخشي از واقعيت از سوي وزارت علوم تنها به اينجا نيز ختم نمي‌شود. هم اکنون معيارهاي مختلفي براي توليد علم يک کشور مطرح مي‌شود.
براساس معيارهاي شناخته شده در دنيا که هرساله در برنامه توسعه انساني سازمان ملل متحد نيز به آن اشاره مي‌شود، معيارهايي نظير تعداد مقالات ارسالي به پايگاه‌هاي علمي، تعداد ارجاع به مقالات، تعداد محققان هر کشور به ازاي هر يک ميليون نفر، درصد توليد علم هر کشور از کل توليدات، ميزان توليد ناخالص ملي به ازاي هر نفر، نسبت توليد علم به توليد ناخالص داخلي و سهم رشته‌هاي فني، مهندسي از کل رشته‌هاي تحصيلي از جمله معيارهاي اصلي در سنجش توليد علم هر کشور است.
۴۷۲۳۳