مجید سلیمی‌بروجنی
برنامه توسعه حمل‌ونقل ریلی به صورت جدی در دستور کار دولت تدبیر و امید قرار گرفته و بودجه‌ای نیز برای آن در نظر گرفته شده است. توسعه حمل‌ونقل ریلی آن‌چنان که شایسته بوده، هیچ‌گاه مورد توجه دولت‌های پیشین قرار نگرفته و ظرفیت‌های این حوزه همواره بدون استفاده باقی مانده است.
ظاهر امر گویای این است که دولت یازدهم عزم جدی در این زمینه دارد و طبق برآوردها، حجم کل سرمایه‌گذاری مورد نیاز در این زمینه حدود 7 میلیارد دلار و زمان اجرای آن نیز 10 سال پیش‌بینی شده است.
در قرن حاضر یکی از راهکارهای توسعه اقتصاد، بهبود و گسترش زیرساخت‌های بخش حمل‌ونقل است. ناکارآمد بودن بخش حمل‌ونقل، زمینه‌ساز کند شدن ساختار پیشرفت در هر جامعه‌ای خواهد شد. توسعه حمل‌ونقل ریلی سال‌ها پیش از این باید رخ می‌داد. اقتصاد کشور ما شدیدا نیازمند توسعه حمل‌ونقل ریلی است.
در حال حاضر نیاز است که حمل‌ونقل ریلی به مناطق مهمی وارد شود مانند چابهار به زاهدان، خراسان، افغانستان و بعد از آن، آسیای میانه که می‌تواند نقش مهمی در توسعه واردات و صادرات داشته باشد.
ایران کشوری است که به لحاظ وسعت پراکنده است و فاصله بین مبادی ورودی کالا و نقاط جمعیتی زیاد است و در چنین شرایطی توسعه حمل‌ونقل ریلی جزو ضروریات قرار دارد. حمل‌ونقل ریلی براساس برآوردها، برای مسافت‌های بالاتر از 800 کیلومتر به صرفه است. با توجه به هزینه‌های بالای سوخت حمل‌ونقل جاده‌ای و همچنین حوادث بالای جاده‌ای، ضروری است که با ساخت خط‌های متعدد سرعت حمل‌ونقل را بالا ببریم و با این کار، میزان زیادی از هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم که در حوزه حمل‌ونقل می‌پردازیم، کاسته می‌شود.
خوشبختانه هم دولت و هم مجلس به نیاز مبرم کشور به توسعه حمل‌ونقل ریلی آگاه شده‌اند و هر دو به سمتی رفته‌اند تا این زیرساخت مهم و تاثیرگذار اقتصاد کشور را توسعه دهند. بسیاری از سرمایه‌گذاران، علاقه‌مندی خود را برای ورود به این بخش و ساخت خطوط راه‌آهن ابراز کرده‌اند و حاضر هستند که بازپرداخت سرمایه‌گذاری‌شان در یک بازه 8 تا 10 ساله صورت گیرد. بدین جهت، ما نباید نگرانی زیادی در خصوص تامین منابع مالی این حوزه داشته باشیم.
مرتبط کردن خطوط ریلی کشورما با کشورهای همسایه ضمن افزایش حجم مبادلات تجاری با همسایگان به توسعه صادرات و واردات ما نیز کمک می‌کند. این کمک در زمینه حمل محصولات کشاورزی چشم‌گیرتر خواهد بود؛ چراکه این طیف از محصولات حجیم بوده و هزینه حمل‌ونقل آن نیز زیاد است.
امروزه با توجه به کاستی‌هایی که در حوزه‌های حمل‌ونقل زمینی، هوایی و دریایی داریم، نیاز به توسعه ناوگان حمل‌ونقل ریلی محسوس‌تر است؛ چراکه با توجه به موقعیت جغرافیایی ممتاز ایران، می‌توان از طریق مرتبط کردن راه‌آهن کشور با همسایگان هم حمل‌ونقل بین‌المللی را افزایش داد و هم به ایجاد حمل‌ونقل ترکیبی کمک کرد.
برقراری ارتباط ریلی با همسایگان به تنهایی نمی‌تواند چندان مفید باشد، بلکه باید مشکلات و نارسایی‌های شبکه داخلی را در زمینه زیرساخت‌ها، پراکندگی شبکه و سرعت برطرف کنیم؛ چراکه سرعت حمل‌ونقل ریلی در کشور پایین است و در برخی نقاط استراتژیک از وجود راه‌آهن محروم هستیم.
امکانات حمل‌ونقل ریلی به صورت زنجیره‌وار به هم مرتبط هستند. به همین دلیل نارسایی در هر بخش می‌تواند بر بازدهی و عملکرد کل ناوگان تاثیر منفی بگذارد و همان‌گونه که در شرایط تحریم اتفاق افتاد، با کم‌کاری ما در هر یک از حوزه‌های حمل‌ونقل، راه برای ورود رقبای خارجی باز و سهم ما از بازار کم می‌شود.
در شرایطی که عملا امکان استفاده از ناوگان هوایی داخل برای حمل کالا، آن هم در حجم‌های زیاد وجود ندارد و کرایه حمل ناوگان خارجی نیز بالاست، توجه به نقاط قوت کشور در این حوزه باید جزو اولویت‌ها باشد و توسعه راه‌آهن به عنوان یکی از بهترین شیوه‌های حمل‌ونقل است که مصرف انرژی را نیز کاهش می‌دهد و به همین دلیل، توسعه آن یکی از برنامه‌هایی است که باید به صورت اساسی و جامع به آن پرداخت.
22539