محمد زارعی: روابط ایران و اتریش به قرن شانزدهم میلادی (حدود 490 سال پیش) و حکومت دولت صفوی در ایران برمیگردد. [مسیر دوستی 160 ساله تهران-وین]، [آغاز مذاکرات روسای جمهوری ایران و اتریش در کاخ سعدآباد]
آغاز این مناسبات با دشمنی مشترک علیه دولت عثمانی شکل گرفت و برای اولین بار بود که شاه اسماعیل صفوی (حدود سال 1524) سفیر خود را به اتریش فرستاد. [بزرگترین هیات دانشگاهی اروپا به ایران آمد/بورسیه هایی که معتبرترین دانشگاه های اتریش به ایران آوردند]
پس از آن در دوران افشاریه و قاجاریه تا به امروز روابط بین ایران و اتریش در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی همواره پایدارتر بوده و در بین این کشورها جزو معدودی از آنهاست که علیرغم روابط فشرده و نیمه فشرده با ایران کمتر مایل به اعمال نفوذ سیاسی در آن بوده است. [روحانی از رییس جمهور اتریش استقبال کرد]
اتریش در بیشتر اوقات سیاست بیطرفانهای را در مقابل ایران اجرا کرده است؛ به طور مثال قبل از انقلاب اسلامی ایران در نزاع روسها و انگلیسیها سیاست خود را بیطرفانه و گاهی منتقدانه علیه این کشورها را اعلام میکرد، در جریان انقلاب اسلامی ایران دولت اتریش هیچ گونه واکنش منفی را نسبت به انقلاب مردم در ایران نداشت و پس از انقلاب نیز با وجود همراهی نسبی با سیاستهای منفی دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا علیه ایران، از تحریمها علیه ایران استقبال چندانی را نشان نمیداد. روابط فرهنگی ایران با اتریش نیز به چند قرن پیش باز میگردد. [ایران و اتریش چهار سند همکاری امضا کردند]
تاریخ، فرهنگ و ادبیات فارسی و ایرانی از قرن هفدهم میلادی مورد توجه اتریشیها بوده است، مطالعه و تحقیق در مورد تاریخ و معماری ایران در قرن هفدهم، ترجمه آثار ادبی حافظ، مولانا و فردوسی در کنار پایگاههای شرقشناسی در قرن هجدهم و ترجمه آثار شمس تبریزی و جامی در اتریش حاکی از پیوند تاریخی بین ایران و این کشور است. [نظر شما درباره این عکس چیست؟استقبال رسمی از رئیس جمهور اتریش در سعدآباد]
در مقایسه با ایران، اتریش تنها دارای حدود هشت میلیون و نیم نفرجمعیت و مساحت خاک آن کمتر از کل مساحت استان فارس و یا استان اصفهان در ایران است. حجم صادرات و واردات اتریش در سال 2014 حدود 257 میلیارد یورو بوده که از این مقدار تنها 232 میلیون یورو سهم ایران در واردات و صادرات شد. در آرمانیترین ارقام تبادلات تجاری این دو کشور حجمی حدود 661 میلیون یورو دیده میشود. شرکای اصلی اتریش مانند سایر کشورهای عضو، اتحادیه اروپا میباشد به ویژه آلمان. حجم صادرات و واردات بین اتریش و آلمان در سال گذشته میلادی حدود 90 میلیارد یورو است که سهم بیشتر آن به آلمان تعلّق دارد. [رییس جمهور اتریش اینگونه مورد استقبال روحانی قرار گرفت]
جایگاه بینالمللی اتریش به عنوان میزبان بسیاری از سازمانهای بینالمللی مانند سازمان اوپک، سازمان انرژی اتمی، کمیسیون سازمان ملل در زمینه حقوق بینالملل تجارت و یا سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل، این کشور را به یکی از پرترددترین کشورهای اروپایی نزد دیپلماتهای ایرانی تبدیل کرده است و حضور مقامات ایرانی در نشستهای این سازمانها اکثر اوقات منجر به دیدارهای دوجانبه ایرانی-اتریشی گردیده است. [ایران و اتریش در چه زمینههایی همکاری اقتصادی خواهند کرد؟/قطعات اتریشی خودرو در راه ایران]
توافق ایران و کشورهای 1+5 در وین و گاهی اظهار نظرهای مهم اتریش در بحث هستهای ایران در کنار بهبود روابط و تغییر نگاه سیاسی جامعه بینالمللی به سیاست در مقابل ایران، بهانهای بود تا مقامات اتریشی بار دیگر با هیئتی بزرگ به ایران سفر کنند.
هاینتس فیشررئیسجمهور فعلی اتریش قبلاٌ نیز در سال 2000 به عنوان رئیس شورای ملی اتریش به ایران سفر کرده بود. حضور در ایران و بالابردن سطح روابط بین دو کشور از اهمیتهای خاصی برای ایران و اتریش برخوردار است. [هدیه روحانی به رئیس جمهور اتریش چه بود؟]
با توجه به تغییرات اخیری که در سطح منطقه و نظام بینالملل اتفاق افتاده، ایران جایگاه خاصی را در بین کشورهای اروپایی به دست آورده است. موضوع انرژی و رابطهی اتحادیه اروپا و روسیه یکی از بحثهای مهم در این حوزه به شمار میآید. اتریش از دیرباز یکی از پرمصرفترین کشورهای اروپایی در بازار نفت و گاز ایران بوده است. در گذشته و قبل از تشدید تحریمهای اروپایی و آمریکایی تلاشهایی انجام شد تا انتقال این دو منبع سوختی به شکل راحتتری به اروپا انجام گیرد. تنشهای روسیه با قدرتهای اروپایی بر سر موضوع اوکراین و موضوع سوریه در مقابل ناتو باعث شده تا اتحادیه اروپا به فکر برونرفتی (هر چند موقتی) از وابستگیهای انرژی خود داشته باشد. از طرفی امنیت خاورمیانه نیز موضوعی است که اتریش را نیز مانند کشورهای دیگر اتحادیه اروپا مورد چالش قرار داده است. [تاکید اتریش بر لزوم مشارکت سوریه و ایران در جنگ با داعش]
این کشور و سایر همسایگان آن بر این باورند که ایران اهرم مناسبی جهت رویارویی یا حل مشکل سوریه و همسایگان خود است. این در صورتی است که کوچکترین چالش سیاست خاورمیانهای اتریش و کشورهای اروپای شرقی و جنوبی موضوع پناهندگان و جنگزدگان عراقی، سوری، یمنی، افغانی و دیگر کشورهای درگیر جنگ منطقه است. علاوه بر این، ایران با پتانسیلهای اقتصادی و فرهنگی و با توجه به سابقهی تاریخی روابط فرهنگی، سیاسی و اقتصادی با اتریش، شریکی امن و مناسب برای اتریش به شمار میآید. [موزهگردی های همسر رئیس جمهور اتریش در تهران]
در مقابل، تنشهای بینالمللی و تهدیدات و تحریمهای ضد ایرانی تا به حال کمتر از سایر کشورهای اروپایی دیگر اتریش و سیاست آن در قبال ایران را تحت تأثیر قرار داده است. [رییس جمهور اتریش از بناهای تاریخی اصفهان دیدن کرد]
توافق اخیر در وین نشان داد که در اجماع بینالمللی و بازیهای گروهی نظام بینالملل کشورهای واسطهگر و یا کشورهایی که سوگیری کمتری در تفریط و افراط سیاستهای بین المللی دارند، نقش مهمی را ایفا میکنند. به نظر میرسد با رویکرد جدید نظام بینالملل به ایران، هر دو کشور مایل باشند تا سطح روابط خود را با توجه به پتانسیلهای موجود ارتقا بخشند و در کنار بهبود روابط در مسائل منطقهای و بینالمللی همکاریهای گسترده تری را داشته باشند. [روابط بانکی تهران و وین بهبود پیدا می کند / اتریشی ها به بانک مرکزی چه پیشنهادی دادند؟]
49261