كلمات در اختيارم نيستند، جملات آغاز و انجام ندارند و كلمات، صفات و مفاهيم‌شان از ذهنم مي‌گريزند، در حالي كه ذهنم مواج است اما تلوتلو مي‌خورد، آرام ندارم، بيقرارم، شبنم و شميمي از عشق به سراغم آمده است، قلم را رها مي‌كنم، به آسمان نگاه مي‌كنم و به زمين: «آيا تو لياقت داري از ابوتراب، پدر خاك بنويسي؟» تو را چه شده است كه در آسمان به دنبال اسم اعلا، علو طاها، علي مرتضي، سر آستين طيبين الطاهرين المعصومين اميرالمؤمنين باشي، با كدام كلمه و جمله و زبان؟
هذا الذي شَهِدَ العَدُو بِفَضلِه و الفضلُ ما شَهِدَت به الاعَداءُ (او كسي است كه دشمنش به برتري‌اش شهادت مي‌دهد و فضيلت آن است كه دشمن انسان به نفعش گواهي دهد.)
بهتر آن است كه وصف دلبران * گفته آيد در حديث ديگران
زبان ناطقه در وصف شوق نالان است
چه جاي كلك بريده زبان بيهده‌گوست
***
شبلي شميل از متفكران مصري و مادي‌گراست كه در وصف امام علي (ع) مي‌گويد: «امام علي ابن ابي طالب بزرگ بزرگان، يگانه نسخه‌اي است كه شرق و غرب، نه در گذشته و نه در امروز صورتي مطابق اين نسخه نديده است.» روايتي از علامه جعفري درباره شايستگي‌هاي امام علي و همچنين جبران خليل جبران لبناني و مسيحي در كتاب «پيامبر» درباره علي(ع) مي‌نويسد: من معتقدم كه فرزند ابي‌طالب اولين عربي بود كه با روح كلي{خدا} ارتباط برقرار كرد، لبانش نغمه‌هايي را در گوش مردمان طنين‌انداز مي‌كرد كه پيش از آن نشنيده بودند. او در زماني ظهور كرد كه زمان آن نبود، جالب اينكه همين ديدگاه را ديگر همشهري و هم‌كيش جبران، جرج جورداق در كتاب «صوت العداله الانسانيه» درباره امام علي تكرار مي‌كند. (جرج جورداق - راوي صداي عدالت انساني - چهره‌هاي ماندگار - سال اول اسفند 1393)
و ضمن اينكه ايشان را صداي عدالت انساني مي‌نامد، امام را فرزند زمان همه اعصار مي‌داند، مي‌نامد، در حالي كه زود و در زماني ديگر زندگي كرد كه كمتر انساني درك كرد كه او كيست و چه دنياي پررمز و راز و مملو از ابهامات رباني و شايستگي‌هاي كامل انساني است. آري با عقيده و ايمان مي‌گويم كه انسان و جهان معاصر نيازمندترين‌ها براي درك پيام‌ها و خطابه‌ها و دوران خلافت عادلانه آن حضرت هستند.
به همين دليل است كه امين نخله يكي ديگر از مسيحيان و نويسندگان در الاهرام مصر يادآوري مي‌كند هر كس بخواهد بيماري روح و روان خود را درمان كند، بايد به گفتار امام علي(ع) در نهج‌البلاغه روي آورد و راه و روش زندگي را در پرتو اين كتاب ارزشمند بياموزد. راستي اهميت اين كتاب آنچنان بزرگ است كه «هانري كربن» مستشرق آلماني و يكي از پرمطالعه‌ترين افرادي كه حق اظهار نظر درباره متون اسلامي را به دليل فعاليت علمي در نيم‌قرن داشته است، اصرار و تأكيد دارد: پس از قرآن و احاديث پيامبر اسلام، نهج‌البلاغه در درجه اول اهميت است.
طرح ديدگاه ديگران درباره امام علي(ع) ذره‌اي به مقام آن حضرت اضافه نمي‌كند، هدف ديگري در كار است و آن اينكه امام علي(ع) آنچنان دايره نفوذ عميقي بر جان‌ها و انسان‌هاي فرهيخته ايجاد كرده است كه همه را در اين مركز ثقل عصمت و طهارت خود غرق مي‌كند. اي امام همام غرق شدن در آب چاهي كه تو از آن نوشيدي، حياتي است كه خضر وجودت در كلام و راه و تصويرت در تاريخ و جغرافياي جهان همچنان ديگران را به بزرگيت وادار و به زندگي‌شان و به نوشته‌هايشان تاريخ اعتبار هميشگي بخشيده است.
***
سازمان یونسکو امروز 1/9/93 در نشستي علمي و با حضور انديشمندان كشورهاي اسلامي، امام علي(ع) را به عنوان il Filosofo Del humanismo [فيلسوف بشريت] مطرح كرد. جايگاه نجف اشرف را به عنوان دومين شهر اسلامي پس از مكه و مدينه كه پذيراي ميليون‌ها مسلمان از كشورهاي مختلف است، ستود و اين شهر را شهر آقاي نجف ناميد.
پس از اين خبر يك بار ديگر به عهدنامه‌ي مولاي متقيان علي(ع) با مالك اشتر نخعي مراجعه كردم، با ترجمه‌ي زيباي شادروان دكتر سيدجعفر شهيدي رحمه‌ا... عليه.
«... پس درباره‌ي كاتبان خود بنگر و بهترينشان را بر سر كار بياور...»
آنان كه به فرمان تويند يا برادران ايماني تو هستند و يا در سرشت انساني و آدميت همانند تويند [از ذهن و يادماني خود درباره‌ي مردمان و نگاه امام(ع) نوشتم]
بر سر هر يك از كارهايت مهتري از آنان بگمار كه نه بزرگي كار او را ناتوان سازد و نه بسياري آن، وي را پريشان و هر عيب كه در كاتبان توست و تو از آن غافل شوي به عهده‌ي تو ماند.
كارهاي بزرگ را به آدم‌هاي كوچك مسپار [نقل به مضمون از ذهن و يادماني خود]
... بپرهيز از خود پسنديدن و... ستايش را دوست داشتن كه اين‌ها همه از بهترين فرصت‌هاي شيطاني است... بپرهيز كه با نيكي خود به رعيت منت گذاري... آنچه را كرده‌اي بزرگ شماري... وعده‌اي دهي و در وعده خلاف آري كه خداي تعالي فرموده است: «بزرگ دشمني است نزد خدا كه بگوييد و نكنيد... بپرهيز از شتاب در كارها... سستي در آن چون انجامش ممكن گرديده، يا ستيزيدن در كارهايي كه راه راست در آن ناپايدار است؛ يا سستي ورزيدن آن گاه كه آشكار است. پس هر چيز را در جاي آن بدار و هر كاري را به هنگام آن بگذار.»
***
ثواب اين نوشته را به پدرم مرحوم حاج شيخ محمدباقر اسعدي، مدرس حوزه علميه كه افتخارش روضه‌خواني اباعبدا... الحسين بود، تقديم مي‌كنم و همچنين به همسرم مرحومه «مرضيه نبي‌زاده»، روزنامه‌نگار، رحمت‌ا... عليهما كه در طول 5 سال مبارزه با سرطان و درد و بيماري هرگاه برمي‌خاست و يا چيزي مي‌خواست، مي‌‌گفت: يا علي مددي. در سفري كه از تهران به نيشابور مي‌آمديم - 1386- وقتي ماشين از جاده خارج و به بيابان گريخت، او گفت: ايا ابالفضل. وقتي همه چيز به خير گذشت، به او گفتم: هميشه به «علي(ع)» دل‌سپرده بودي، چرا اين بار از «عباس(ع)» ياد كردي؟ گفت: «علي(ع) را براي چيز و جاي ديگر بايد خواست» راز اين جمله را نفهميده بودم تا در شب قدر، نوزدهم رمضان سال 1387، روحش به ملكوت اعلي پر كشيد و رفت، مات سعيدا.
(نيشابور - آرامگاه فضل ابن شاذان - شب قدر 19 رمضان سال 1394)
***
اضافات بعدالتحرير:
YUIMAMALI ILFILOSOFO DEL UMANISMO عنوان اصلي است و البته همه مي‌دانند كه امام علي (ع) تنها فيلسوف بشري نبود آنگونه كه دانشمندان يونسكو دريافته‌اند بلكه انسان كامل جامع‌الاطراف است. نه تنها به قول جرج جرداق مسيحي رحمه‌ا... عليه صوت عدالت انساني است بلكه هيچ‌كس به پاي او نمي‌رسد. بهترين وصف از آن علامه محمدتقي جعفري طاب و ثراه است، در توصيف آن حضرت به نقلي، نقل مي‌كند «امام علي(ع) دون خالق و مادون بشريت است». و نيز در خاطرم مي‌آيد كه كلام امام علي كلامي دون خالق و فوق كلام مخلوق است، شايد اين وصف ته‌مانده‌ي نگاه روانشاد استاد جرج جرداق نويسنده شهير لبناني باشد، مطمئن نيستم.