الناز محمدی: طرح «استتار مدارس دخترانه» حالا دیگر حدود 6-7 سالی می‌شود که هراز چندگاهی وآن هم به صورت «کج‌دار و مریز» در میان مسئولان آموزشی کشور مطرح می‌شود و بعد از مدتی از یاد می‌رود؛ طرحی که از دولت قبل واز سوی سازمان‌های مربوط به امور زنان مانند دفتر امور بانوان آموزش و پرورش وامور بانوان وزارت کشور پیشنهاد می‌شد و دارای طرفداران زیادی بود؛ به طوری‌که در سال 82، 200 مدرسه با اعتبار دفتر زنان وزارتخانه و 300 مدرسه با اعتبار سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس «استتار» شدند. استتاری که طرفداران زیادی داشت و دلایل بسیاری برای لزوم اجرای آن در مدارس دخترانه آورده می‌شد که گستره وسیعی ازآرامش و راحتی و فعالیت و ورزش آزادانه دختران در مدارس تا شاداب‌سازی دختران و بالا بردن روحیه آنان را دربرمی‌گرفت.
فخرالسادات محتشمی‌پور مدیر کل وقت دفتر امور بانوان وزارت کشور در سال 82 از این طرح پشتیبانی اینگونه پشتیبانی می‌کرد: «با توجه به محدودیتهایی که برای ورزش و تفریح زنان در جامعه وجود دارد، باید فضایی امن و مناسب برای آموزش، آزادی عمل و راحتی دختران بخصوص در زنگهای ورزش در مدارس فراهم کرد و یکی از کارهایی که می‌توان برای آنها انجام داد استتار مدارس است تا اینکه بتوانند با آرامش خیال به ورزش و تفریح بپردازند.»
از استتار تا اندرونی- بیرونی
طرح استتار هم مانند بسیاری از طرح‌های دیگر دولت قبل پیگیری نشد و با روی کار آمدن دولت نهم نیز کسی آن را به یاد نیاورد اما سرانجام اولین وزیر آموزش و پرورش کابینه نهم از آن به عنوان طرح «محرم‌سازی» یاد کرد و از اجرای صد در صدی آن خبر داد و گفت: «آموزش و پرورش درصدد است امکاناتی را در مدارس دخترانه ایجاد کند که دانش‌آموزان دختر در مورد ورزش و تحرک مشکل نداشته باشند و بتوانند در خارج از ساعات درسی از این امکانات استفاده کنند.» او تاکید کرد: «طرح استتار مدارس دخترانه 100 درصد اجرایی خواهد شد و امیدواریم فرهنگیان حریم کارها را به گونه‌ای پیش نبرند که کنترل آن از اختیار من خارج شود.»
اما حالا و بعد ازسکوت چندماهه مدیران وزارت آموزش و پرورش، دوباره این طرح به سخنان این مدیران راه یافته است، به طوری که حالا علاوه بر استتار و شاداب سازی مدارس، از اندرونی بیرونی کردن مدارس سخن می گویند. روز گذشته مرتضی رئیسی معاون عمرانی وزیر و رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور با اشاره به اجرای طرح محرم‌سازی مدارس دخترانه کشور، گفته است: «طرح محرم‌سازی مدارس در مقطع ابتدایی و سایر مقاطع به منظور بالا رفتن آزادی عمل دانش‌آموزان دختر از سال‌های پیش مورد توجه مدیران مدارس قرار گرفته و هم‌اکنون طرح حیاط‌های درونی و سالن‌های مرکزی برای استتار بهتر دانش‌آموزان دختر مدنظر است که در صورت لزوم مدارس جدید هم به این شکل ساخته می شود.»
او با تاکید براینکه شاداب‌سازی و محرم‌سازی مدارس به 2 عنصر محفوظ بودن و مفرح بودن محیط‌های آموزش تاکید دارد، افزود: «این مسئله در مقاطع راهنمایی و دبیرستان دچار غفلت شده است و ما هم این طرح را تحت عنوان شاداب سازی و محرم‌سازی مدارس در نظر داریم که در حال حاضر تنها 10 درصد مدارس دخترانه کل کشور تحت پوشش طرح محرم‌سازی قرار گرفته است و 90 درصد مدارس ما نیازمند محفوظ و مفرح بودن برای تامین شاداب‌سازی هستند.»
او در پاسخ به این سوال که چه میزان برای اجرای این طرح اعتبار لازم است گفت: «با توجه به بالا بودن هزینه طرح محرم‌سازی مدارس دخترانه کشور یکی از سیاست‌های ما این است که جامعه خیرین مدرسه‌ساز و جامعه خیرین را به‌طور کلی متوجه این نیاز کنیم، اما با توجه به اینکه هنوز این طرح شروع نشده است هنوز میزان اعتبار مورد نیاز این طرح مشخص نشده است.»
استتار سطح آموزش را پایین می‌آورد؟
هنوز هم طرح استتار، محرم‌سازی یا بیرونی-اندرونی کردن مدارس، موافقان و مخالفان خودش را دارد. شاید مهم‌ترین مخالفان این طرح، کسانی باشند که نگران افت کیفیت آموزشی در مدارس دخترانه هستند. دکتر احد نویدی کارشناس مسائل آموزشی، در این مورد به خبرآنلاین می‌گوید: «وزارت آموزش و پرورش آنقدر دارای مشکل است که اجرای هر چه بیشتر این طرح جزو اولویت‌های آن محسوب نمی‌شود، هرچند هدف این طرح می‌تواند فی نفسه سودمند باشد و بتواند مثلاً به بهتر ورزش کردن آنها در محیط مدرسه کمک کند اما شیوه اجرا کردن این طرح نیز بسیارمهم است.» او معتقد است نباید مطرح کننده چنین طرح‌هایی را تخطئه کرد و باید به روش‌های اجرای آن توجه زیادی کرد: «مطرح کردن فراهم آوردن آزادی دختران در مدارس می‌تواند بسیارجالب توجه باشد ولی باید گفت ممکن است این مسأله به محدود کردن بیشتر آنان منجر شود، مثلاً جلوی ورود معلمان مردی را ممکن است بسیار کاربلد باشند بگیرد.»
اما «اشرف طاهری» معلم یک مدرسه ابتدایی درکرج در این مورد می‌گوید: «به نظر من این کار در کل درست نیست چرا که هرقدر ما برای بچه‌ها محدویدیت ایجاد کنیم و بگوییم چطور باشید و نباشید، بیشتر آنها را به نشان دادن واکنش وادار می‌کنیم.» این معلم مقطع ابتدایی اجرا کردن این طرح را با پایین آمدن کیفیت آموزشی مدارس دارای رابطه مستقیم می‌داند: «ما در مدارس شاهد فعالیت معلمان مردی هستیم که بسیار در کارشان موفقند و بیرون کردن آنان از مدارس دخترانه قطعاً به نفع آموزش و پرورش ما نیست و برای مشکل فعالیت راحتتر دختران در مدارس باید راه حل دیگری پیدا کرد.»
شاداب سازی؛ استتار یا زندان سازی؟
این طرح طرفداران زیادی در بین دستگاه‌های اجرایی دارد؛ طرفدارانی که برخی از آنان هر چند دارای مواضع یکسانی با سیاست‌های دولت نبودند ولی به دلایلی با اجرای این طرح در مدارس دخترانه به موافقت برخاستند. چندی قبل، «زهرا مشیر»، مدیرکل دفتر امور بانوان شهرداری تهران در گفتگویی با یکی از سایت‌های خبری گفت: «بنا به پیشنهاد خود آموزش و پرورش که درخواستشان 400 میلیون تومان بوده در بودجه امسال شهرداری برای این منظور لحاظ شده و این رقم دقیقاً برای همین طرح است و با یک حرکت کارشناسی، گام به گام با آموزش و پرورش پیش می‌رویم.»
او همچنین تغییر نام این طرح به شاداب‌سازی را خوب ارزیابی کرد: «این اسم پیشنهاد خود آموزش و پرورش بود. این نهاد خود، طرح را دنبال می‌کند و نیاز داشت که در تهران ما با آنها همکاری کنیم، به نظر من اسم خوبی است! از این جهت که شادابی را در مدارس ـ که ممکن است کمتر داشته باشیم ـ رواج می‌دهد. شاید نشانه آن این باشد که بچه‌ها تا زنگ مدرسه به صدا در‌می‌آید با شور و هیجان خاصی از مدارس خارج می‌شوند و این نشان‌دهنده این است که فضای مدرسه، هیجان و نشاط لازم را نداشته است که دانش‌آموز را درون خود حفظ کند و لازم است که هیجانات در این سنین را ببینیم و به آن بها دهیم.»
به هرحال، مسئولان در حالی از اجرای طرح شاداب‌سازی طرفداری می‌کنند که به نظر تعدادی از کارشناسان اگر معنای این طرح تنها بالا بردن دیوارهای مدارس دخترانه و مستتر کردن آنها با حفاظ‌های متعدد باشد، نه تنها نمی‌تواند در شاداب سازی دختران تأثیری داشته باشد، بلکه منجر به نزدیک‌تر شدن فضای مدارس به زندان‌ها می‌شود؛ جایی که همین حالا هم بعضی مدارس ما بی‌شباهت به آن نیست.