هزینه‌های دندانپزشکی از نظر بسیاری از مردم «گران» هستند.واقعیت این است که بسیاری از مردم از عهده هزینه‌های دندانپزشکی برای نگهداری دندان‌های خود برنمی‌آیند و یکی از عوامل بی‌دندانی در کشور ما،مشکلات مالی مردم و نداشتن پول کافی برای درمان‌های دندانپزشکی است.البته این دلیل تنها عامل شیوع بی‌دندانی نیست و بی‌دندانی که یک نوع معلولیت تلقی می‌شود علل متنوعی دارد.
در این مطلب تصمیم داریم به این سؤال پاسخ بدهیم که آیا هزینه‌های دندانپزشکی واقعاً گران هستند؟ و چه راهکارهایی وجود دارد که مردم بتوانند از عهده تأمین هزینه‌های دندانپزشکی بر بیاییند؟
هزینه‌های دندانپزشکی در ایران در مقایسه با جهان چگونه است؟
در مقایسه با بیشتر کشورهای دنیا هزینه‌های دندانپزشکی در ایران بسیار پایین است.چه نسبت سرانه درآمد مردم، چه برابری ارزهای خارجی با ریال و چه هر مقیاس کمی یا کیفی قابل مقایسه‌ای را در نظر بگیریم، هزینه دندانپزشکی در ایران "گران" نیست. قیمت این خدمات در تمام دنیا حتی در کشورهای همسایه ما و حتی کشورهای عقب‌مانده تر از ما در حوزه پزشکی و فناوری، گران‌تر است.ارزش خدمات دندانپزشکی به طور ذاتی در همه جای دنیا گران است و راهکار حل این معضل بزرگمطمئناً «پایین آوردن» قیمت هزینه‌های دندانپزشکی نیست.جالب اینجاست که ایران از نظر دندانپزشکی به طور بالقوه یکی از مراکز دنتال توریسم دنیا محسوب می‌شود وبسیاری از ایرانیان مقیم خارج کشور و حتی غیرایرانیان کشورهای همسایه برای درمان‌های خود به ایران مراجعه می‌کنند!چرا کهبا کیفیت بالاتر می‌توانند از درمان‌های ارزان‌تری برخوردار شوند.
چرا خدمات دندانپزشکی گران تمام می‌شوند؟
خدمات دندانپزشکی همه جای دنیا قیمت تمام شده بالایی دارند.سابق بر این از طلا در دندانپزشکی زیاد استفاده می‌شد.امروزه استفاده از خود طلا در دندانپزشکی چندان شایع نیست ولی مواد و تجهیزاتی که استفاده می‌شوند ارزش کمتر از طلا ندارند! مواد و تجهیزات گران قیمت تنها دلیل گرانی هزینه‌های دندانپزشکی نیست. دندانپزشکی یک کار بسیار تخصصی بالینی-کلینیکی است، مجریان آن آموزش‌های زیادی می‌بینند و حتی بعد از تمام شدن دوران تحصیلات رسمی‌شان در دانشگاه، آموزش مداوم و کسب مهارت کماکان ادامه می‌یابد.عمر کاری دندانپزشکان به دلیل صدمات وارد شده در کار بدنی و پراسترس طولانی مدت محدود است. ذات خدماتی این رشته در قالب خدمات بسیار تخصصی، ذات درمانی رشته و استهلاک بالای سرمایه آن و ارزش ذاتی خدمات بی بدیل و بدون جایگزینی آن (درمان درد و جلوگیری از از دست رفتن دندان‌ها) موجب می‌شود که هزینه‌های دندانپزشکی در همه جای دنیا، خدمات باارزشی محسوب بشوند و در صورتی که مردم مجبور باشند همه هزینه‌های دندانپزشکی خود را خودشان بپردازند، فشار اقتصادی بسیار زیادی به آن‌ها وارد می‌شود.ولی باید قبول کنیم که "طلا" در همه جای دنیا گران است و نمی‌توان در کشور یا شهری طلا را ارزان‌تر از قیمت حقیقی آن عرضه کرد!
مردم چه طور باید از عهده هزینه‌های دندانپزشکی بربیایند؟
در سال‌های اخیر سیاست‌های دولت بیشتر در راستای افزایش تعداد دانشکده‌های دندانپزشکی و دندانپزشکان بودهاست ولی حقیقت این است که با افزایش تعداد دندانپزشکان هزینه درمان گرانی مثل دندانپزشکی کاهش نخواهد یافت، کما اینکه با افزایش تعداد طلافروشی‌ها یا فرش‌فروشی‌ها نمی‌توان قیمت طلا یا فرش را کاهش داد! آنچه مسلم است هزینه خدمات درمانی دندانپزشکی قابل تقلیل نیست.تعرفه گذاری خدمات دندانپزشکی هم با توجه گستره خدمات دندانپزشکی راه حلی جهت کاهش هزینه‌های مردم نخواهد بود؛بنابراین سیاست درست ارائه خدمات دندانپزشکی پیشگیرانه، ایفای نقش پررنگ تر توسط بیمه‌هاو کاهش نیاز مردم به خدمات تخصصی دندانپزشکی باید باشد.
راهکارهایی که می‌تواند فشار هزینه‌های دندانپزشکی را از دوش مردم بردارد؟
دندانپزشکان و مراجعینشان هر دو از اینکه مراجعین قادر به پرداخت هزینه‌های دندانپزشکی نیستند متضرر می‌شوند. دندانپزشکانمستقیماً در تعامل با مردم هستند و وقتی مردم قادر به پرداخت هزینه‌ها نباشند، دندانپزشکان زیان می‌کنند اما چه اقداماتی می‌تواند فشار هزینه‌هایسنگین و سرسام‌آور دندانپزشکی را بر روی مردم کاهش دهد؟ پاسخ این سؤال در درجه اول "بیمه‌ها" می‌باشند.در بیشتر کشورهای دنیا بیمه‌ها دردندانپزشکی برخلاف کشور ما فعال هستند.در این میان چند راهکار برای اجرای شدن ایفای نقش بیمه‌ها در برنامه‌های پیشگیری می‌توان مد نظر قرار داد:
الف: سیاست بیمه‌ها (بیمه گر) کاهش ریسک برای مشتری (بیمه گذار) است. بیمه‌ها می‌توانند اقداماتی صورت دهند که ریسک پوسیدگی دندانی را برای مردم کاهش دهند و در برنامه‌های پیشگیری مشارکت داشته باشند.تا زمانی که بیمه‌ها وارد حیطه دندانپزشکی نشوند و مردم را تحت پوشش پیشگیری‌ها و درمان‌های دندانپزشکی قرار ندهند، تحولی در نظام سلامت دندانپزشکی که تقریباً تمام بار آن بر روی بخش خصوصی است روی نخواهد دارد.
ب:جاافتادن اهمیت سلامت دهان و دندان و هزینه برای پیشگیری توسط مردم: سبد هزینه‌های خانواده سهم سلامت دهان و دندان باید لحاظ شود.سلامت دهان و دندان با سلامت قلب و عروق، سلامت روانی و سلامت عمومی بدن رابطه تنگاتنگی دارد.خانواده‌ها باید از همان ابتدا سهمی از مخارج خانواده را برای سلامت دهان و دندان خود و فرزندان خود اختصاص دهند.بالطبع این سهم بیشتر در پیشگیری هزینه خواهد شد و جلوی نیاز به خدمات تخصصی و پرهزینه دندانپزشکی را در آینده خواهد گرفت! از طرف دیگر این حق السهم در بیمه‌ها برای تأمین مخارج درمانی سلامت دهان و دندان صرف خواهد شد.جنبه دیگر این لحاظ سهم خانوار در هزینه‌های بهداشت دهان و دندان، فرهنگ سازی در مورد اهمیت و ارزش سلامت دهان و دندان است که بالطبع تبعات پیشگیرانه بیشتری خواهد داشت.
ج:سیاست‌های مالیاتی:عواملی که سلامت دهان و دندان مردم را دچار مخاطره می‌کنند باید سهم خود را از آسیبی که می‌زنند بپردازند.تولیدکنندگان مواد آسیب زا به سلامت مردم،مانند تولیدکنندگان خوراکی‌های قندی، نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های حاوی قند و ... باید درصدی از آسیبی را که به دلیل سود مالی خود به سلامت دهان و دندان می‌زنند و زیان‌های کلان مالی که به دوش می‌افکنند رادر قالب پرداخت‌های مستقیم یا مالیاتی جبران کنند.این سیاست مصرفمواد غذایی مضر را برای مردم پرهزینه می‌کند و بیشترین نفع را از این سیاست اقشار آسیب پذیر می‌برند.از طرف دیگر شیر و لبنیات باید با یارانه عرضه شوند یا اقشار آسیب پذیربه طور خاص به این مواد دسترسی ارزان‌تری داشته باشند تا مردم از عهده مصرف مواد مفید برای سلامتی خود بر بیایند.
د: بودجه بهداشت و درمان: دولت‌ها در برابر سلامت شهروندان خود مسئول هستند.درصدی از بودجههر کشوری صرف بهداشت و درمان می‌شود و در صورتی که دولتمردان اهمیت بهداشت دهان و درمان را بر روی سلامت عمومی جامعه درک کنند، قسمتی از این بودجه هم باید صرف پیشگیری و درمان بیماری‌های دهان و دندان شود.واضح است که حتی اگر تمام بودجه سلامت کشور صرف درمان دندانپزشکی مردم بشود، قادر به درمان همه دندان‌های پوسیده و جایگزینی دندان‌های از دست رفته نخواهد بود؛اما سرمایه گذاری در آگاهی بخشی و پیشگیری می‌تواند بسیاری از مشکلات دهان و دندان نسل‌های آینده را برطرف کند.
دولت، رسانه‌ها،دانشکده‌ها و تحول فرهنگ بهداشت دهان و دندان مردم: یک وظیفه همگانی برای همه ازجمله دندانپزشکان، آموزش‌های بهداشت دهان و دندان و فرهنگ‌سازی به‌خصوص برای نسل‌های آتی برای ارتقای سطح بهداشت دهان و دندان جامعه است. این امر یک وظیفه اخلاقی است هم بر دوش مجریان درمان (دندانپزشکان) هم سیاست‌گذاران و هم رسانه‌ها است.
* دندانپرشک متخصص درمان ریشه و روزنامه نگار
۴۷۲۹