به گفته علی کار معاون سرمایه‌گذاری و تأمین منابع مالی شرکت ملی نفت ایران، صدور ویزا برای عده محدودی از افراد سبب به‌تعویق‌افتادن معرفی مدل جدید قراردادهای نفتی در لندن شد. زيرا هنوز سفارت انگلستان در تهران خدمات صدور ویزا ندارد.
این خبر که تبعات چهارساله حمله به سفارت انگلستان در ایران را دوباره یادآور می‌شود، خود گواه بر آن است که نمی‌توان با رفتاری غیرعادی در روابط دیپلماتیک، انتظار رفتاری عادی از سوی کشورها را داشت. حمله به سفارت عربستان که در دی‌ماه سال جاری رخ داد نیز هنوز حواشی‌اش فارغ از بحث‌های سیاسی، دامنگیر اقتصاد ایران است و ارتباط ما را با کشورهای عربی در روابط تجاری دچار مشکل کرده است. اما با توجه به نگاه دوری از سیاست در اقتصاد، این تأثیر تا چه اندازه خواهد بود؟ برای بررسی این موضوع دیدگاه فعالان اقتصادی را در این حوزه جویا شدیم.
مهدی پورقاضی، رئیس كمیسیون صنعت اتاق و فعال حوزه پتروشیمی:
سرمایه‌گذاران خارجی از ایرانی‌ها می‌ترسند
روند تكرار اقداماتی چون حمله به سفارتخانه‌ها در ایران سبب شده تا نگاه سرمایه‌گذاران خارجی به ایران منفی شود و كشورهای دیگر نسبت به ایران ترس عجیبی داشته باشند. آنها بر این باورند كه ما در طول سالیان متمادی خلاف جهت مسیر جهانی حركت كرده‌ایم و اقداماتی چون حمله به سفارتخانه‌ها را نیز از جمله این اقدامات می‌دانند. آنها از ما نخواهند پذیرفت كه حمله به سفارتخانه‌ها كار گروه‌های خودسر است و آن را به مردم ایران و تجار نسبت می‌دهند. هرچند به‌تعویق‌افتادن رونمایی از قراردادهای نفتی در لندن كه به سبب مشكلات صدور ویزا در كشور ایجاد شده بود به‌صورت كلی نمی‌تواند تأثیر بسزایی بر قراردادهای آتی نفت ایران داشته باشد و تنها در كنار مشكلات دیگر خواهد نشست، اما تداوم این روند رتبه ریسك ایران را در جهان افزایش می‌دهد. چنین اقداماتی از نظر آنها امری غیرعرف و غیرمتداول در جهان به‌شمار می‌رود كه كشورها را برای سرمایه‌گذاری در ایران نگران می‌كند. به‌همین‌دلیل بهترین اقدامی كه می‌توان در این زمینه داشت مربوط به تطبیق رفتارهای كلان كشور با معیارهای بین‌المللی است. كسانی كه از قوانین بين‌المللي سرپیچی می‌كنند، مقبول واقع نمی‌شوند. بنابراین بهتر آن است كه رفتارهای خود را پس از ١٢ سال تحریم سخت و دوری ٣٠ واندی‌ساله از جامعه جهانی، با جهان تطبیق دهیم.
ضياءالدين خرمشاهي، رئیس پیشین کمیسیون حقوقی و قضائی اتاق بازرگانی
مهم‌ترين آيتم سرمايه‌گذاران خارجي، خدشه‌دار شد
حمله به سفارتخانه‌ها و نمايندگي‌هاي خارجي كشورهاي ديگر را از چند منظر می توان بررسي کرد. حضور سرمايه‌گذاران خارجي در ايران نيازمند بستري از امنيت است كه بايد فراهم شود؛ اين امنيت جوانب مختلفي دارد كه امنيت قضايي، اجتماعي و امنيت رواني است. آنچه به‌تازگی شاهد آن بوديم، در سفارت عربستان و پيش از آن حمله به سفارت انگلستان، در واقع اين پيام منفي را به سرمايه‌گذاران خارجي داد كه در ايران امنيت اجتماعي براي سرمايه‌گذاري وجود ندارد. اين اتفاق به‌تنهايي يك دافعه بزرگ براي حضور سرمايه‌گذاران در كشور ايران است.
درحالي‌كه تمامي كشورهاي سرمايه‌پذير دنيا سعي مي‌كنند جاذبه‌ها و مشوق‌هاي مختلفی را براي جلب سرمايه‌گذاران ارائه دهند، ما با اين عمل به‌راحتي بخش‌هاي منفي جامعه را نشان مي‌دهيم. ما اگر به‌دنبال جذب سرمايه‌گذار يا تشويق شركت‌هاي خارجي براي حضور در ايران هستيم، بايد تمام تلاش خود را به روان‌سازي حضور آنها در ایران معطوف كنيم كه يكي از مصاديق ساده آن، لغو رواديد است. لغو رواديد اگر به‌صورت كلي انجام نشود، بايد برای برخي از فعالان اقتصادي حتما در نظر گرفته شود. درحالي‌كه ما اين روان‌سازي را نداريم، با قطع روابط ديپلماتيك در اثر رفتارهاي نابخردانه عملا ورود آنها را سخت‌تر مي‌كنيم. سرمايه‌گذاران خارجي بايد به‌سادگی بتوانند به كشور سرمايه‌پذير سفر كنند. با اين كار نه‌تنها مراحل صدور ويزا دشوار می‌شود، بلكه بايد به‌دنبال آن هم باشيم كه به‌جز لغو رواديد در فرودگاه، حتي يك نوع پاس‌كنترل مجزا در فرودگاه‌ها براي اين افراد در نظر بگيريم. در پی حمله به سفارتخانه‌ها در درجه اول، جذب سرمايه‌گذاري خارجي در كشور دچار آسيب مي‌شود. سرمايه‌گذار خارجي هم در چنين شرايطي به‌طور كلي ريسك نمي‌پذيرد و به‌دنبال كشوري خواهد رفت كه در آن با چنين خطراتي روبه‌رو نشود. پس از آن جذب توريست و گردشگر به كشور است.
وقتي چنين اتفاقي براي سفارتخانه يا نمايندگي يك كشور مي‌افتد، آن كشور به شهروندان خود اخطار می‌دهد از سفركردن به ايران خودداري كنند، درحالي‌كه به سمتي پيش مي‌رويم كه وابستگي به درآمدهاي نفتي را كاهش دهيم و جايگزيني براي آن بيابيم؛ يكي از آن جايگزين‌ها جذب توريست به كشور خواهد بود. وقتي بنا باشد به يك سفارتخانه كه تحت حفاظت نيروي انتظامي است تعرض شود، توريستي كه چنين حفاظتي ندارد، چگونه در ايران سر كند؟ ما هنوز آثار سوء حمله به سفارت انگلستان را تحمل مي‌كنيم. با تعطيل‌شدن سفارتخانه‌هاي دو كشور تجار، صنعتگران و فعالان اقتصادي نيز كه وابستگي اقتصادي به انگلستان داشتند، براي گرفتن ويزا دچار مشكل شدند و مجبور بودند در امارات حضور پيدا كنند يا در تركيه. اين كار باعث شد بسياري اين سختي را تحمل نكنند و روابط اقتصادي خود را با كشور كم‌رنگ‌تر كنند. توقع اقتصاد جزيره‌اي توقع مرده‌اي است كه تصور كنيم نيازي به كشورهاي ديگر نداريم.
ما به‌لحاظ اقتصادي همه در يك سيستم قرار داريم كه هريك از اين كشورها يكي از چرخدنده‌هاي آن هستند و نمي‌توان آنها را حذف كرد. صادرات و واردات كشور نيز از اين اتفاق تأثير منفي می‌پذیرد. صادرات و واردات در بسياري از موارد وابستگي تام به كشور مقابل دارد. زماني كه ما نتوانستيم يك رابطه ديپلماتيك داشته باشيم، مجبوريم براي تأمين نياز خود از كشورهاي واسطه استفاده كنيم كه هم هزينه واردات، هم مدت‌زمان را افزايش مي‌دهد و هم سلامت كالا را به خطر مي‌اندازد. در صادرات نيز چنين است؛ وقتي بنا باشد هزينه صادرات به كشوري مانند انگلستان بيشتر از كشورهاي ديگر باشد، اقبال عمومي بازار به كالاي ايراني در آن كشور كاهش مي‌يابد.
حسین سلیمی، رئيس انجمن سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك ايراني و خارجي
عواقب دامنگیر رفتارهای غیرعادی بر روابط اقتصادی
ثبات سیاسی کشورها در روابط اقتصادی بین کشورها بسیار حائز اهمیت است. کشوری که قصد همکاری با کشورهای دیگر را دارد باید به روابط خود با دیگر کشورها اهمیت دهد و از هر نوع رفتار غیرعادی پرهیز کند. درحال‌حاضر به دلیل حمله به دو سفارتخانه انگلستان و عربستان، دیدگاه‌های کشورهای دیگر به ایران دچار خدشه شده که می‌تواند بر سرمایه‌گذاری خارجی در ایران تأثیرگذار باشد. برای نمونه درحال‌حاضر فعالیت یکی از شرکت‌های عربستانی در ایران دچار مشکل شده و نمی‌توانند محصولات خود را بفروشند که تمامی این موارد از عواقب تنش میان ایران و عربستان بوده است.
اکنون برند صافولا (شرکت عربستانی) تحت نام دیگری سعی در فروش محصولات خود دارد. هر نوع تبلیغات سوء، روابط تیره بین کشورها و رفتارهای نادرست سیاسی از جمله حمله به سفارتخانه‌ها در شرایطی که تصمیم به روابط سازنده با دیگر کشورها داریم، سم است. زیرا آن کشورها در مقابل هر نوع رفتار غیرعادی ایران مانند حمله به مراکز دیپلماتیک، قطعا واکنش نشان می‌دهند که این مسئله توانسته بر روابط اقتصادی این کشورها اثرگذار باشد و تجار ایرانی و انگلیسی و عربستانی را دچار مشکل کرده است.
3535