محمود فاضلی
از اینکه بگوئیم پدیده پوپولیسم خواب جهان را آشفته کرده است سخنی به گزاف نگفته‌ایم. پدیده ترامپ نشان می‌دهد چهره‌هایی از خارج از چرخه سیاست چگونه می‌توانند بدون داشتن تشکیلات قوی و تاثیرگزار حزبی بمانند سایر احزاب با پشتوانه دیرینه کار حزبی را پشت سرگذاشته و صرفا به دلیل داشتن پول و سرمایه هنگفت، جایی در عرصه سیاست کشورها باز کنند و موجب حیرت سیاستمداران شوند. در چنین جوامعی داشتن سرمایه و حمایت سرمایه‌داران بزرگ حرف اول و آخر را می‌زند. پوپولیسم نشان داده است که مردم خشمگین و ناراضی از شرایط اجتماعی و اقتصادی چگونه به دنبال پیام‌های پوپولیستی به راه می‌افتند. در این میان معمولا دموکراسی رنگ می‌بازد و شعارهای تند سیاسی و احساسات وطن دوستانه افراطی جایگزین عقلانیت و دفاع از ارزش‌های دموکراسی خواهانه می‌شود.
انتخاب شعارهای پوپولیست‌ها در جهان بطور عجیبی شبیه یکدیگر است. روزگاری رهبران پوپولیستی در بعضی از کشورها نایاب و یا کمیاب بوده‌اند اما در دهه اخیر رهبرانی پا به میدان رقابت گذاشته‌اند و با طرح شعارهای جدید و البته جنجالی، وارد گود رقابت‌های حزبی شدند. این رهبران نوظهور با طرح شعارهای عوامانه و عمدتا با نفی احزاب باسابقه این کشور و با طرح ضعف‌های رهبران گذشته از جمله سوء استفاده گسترده مالی و عدم شفافیت لازم در زندگی خصوصی آنها، بدنبال نشان دادن راه سومی برای مردم کشور خود هستند. این گروه از افراد معمولا از مواضع نژادپرستانه و ضد مهاجرین و پناهجویان برخور دارند آنها همچنین متهم‌اند که با دولت حاکم، کمترین همکاری و هماهنگی را برای کاهش آلام و دردهای پناهجویان داشته‌اند.
آنها برای ورود به عرصه سیاست از طریق اکثریت آراء بدنبال کسب آرای ناراضیان بوده و در مسیر انتخابات بیشترین هزینه‌ها را صرف نموده و هرگز منابع مالی خود را فاش نکرده‌اند. از دیگر نشانه‌های این چنین افرادی انتخاب شعارهای تند مذهبی و حضور در مراسم‌های کلیسا و دیدار با رهبران کلیساها است. آنها همیشه بر حمایت کلسیا و رهبران مذهبی آن حساب ویژه‌ای باز می‌کنند و تلاش دارند برای خدمات ویژه خود از این کلیساها نشان‌های مذهبی دریافت کنندد.
دونالد ترامپ که یک تاجر و یک شومن است و چهره‌اش کمتر به رئیس جمهوری شباهت دارد در سخنرانی‌هایش صراحت خاصی از خود نشان می دهد که خلاف شیوه‌های متعارف و با زبان عوام فریبانه‌ای است. بی شک او یک نامزد سیاسی نیست بلکه مرد بازار است. از اعتماد به نفس کامل یک رهبر برخوردار است. دارای فرهنگ قدرت خشن بوده و یک ناسیونالیسم لجام گسیخته را رهبری می‌کند. او نامز حزب جمهورخواه آمریکا در انتخابات پیچیده درون حزبی و مقدماتی این کشور است. انتخاباتی که بین دو کاندیدای اصلی احزاب آمریکا در روز هشتم نوامبر 2016 برگزار خواهد شد.
انتخاب شعار «آمریکا را دوباره قدرتمند می‌سازیم» ترامپ بیانگر این سئوال و تردید است که آیا آمریکا ضعیف شده است که ترامپ قصد ساخت و احیای دوباره آنرا دارد؟ آیا مردم آمریکا به این اعتقاد رسیده‌اند که در حال از دست دادن امپراطوری خود است؟ اگرچه قدرت آمریکا در قرن بیستم افزایش یافت و آنها به مدیریت جهان عادت کرده‌اند اما آیا این بدان معنا است که آینده نیز از آن آنها خواهد بود؟
بی‌شک در جهان کنونی اصلی‌ترین سلاح‌های مخرب متعلق به آمریکاست و قوای نظامی آنها در قرن 21 به بازنگری مجدد نیازمند است. ترامپ به مانند دیگر نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا وعده بودجه‌های نظامی را برای جنگ‌های بیشتر می‌دهد و حتی پا را فراتر گذاشته و معتقد است همه متحدان آمریکا باید تسلیحات هسته‌ای در اختیار داشته باشند و اینکه بهتر است ژاپن و کره جنوبی نیز با در اختیار داشتن تسلیحات هسته‌ای از خود در مقابل کره شمالی دفاع کنند و خوشحال می‌شود اگر عربستان سعودی به تسلیحات هسته‌ای دست یابد.
به باور احزاب رقیب، دونالد ترامپ نامزد حزب جمهوريخواه مواضع ديوانه واری دارد كه این کشور را به دهه هشتاد بازمی گرداند و ممکن است درصورت انتخاب شدن به عنوان رئیس جمهوری آمریکا بمب‌های هسته‌ای این کشور را در سراسر جهان توزیع کند. او از انزوای آمريكا و توزيع بمب‌ها در ژاپن و كره جنوبی سخن می‌گوید. پیاده‌سازی ایده‌های ترامپ در زمینه تضعیف ناتو و دست‌یابی کشورهای بیشتر به تسلیحات هسته‌ای، ناامن‌تر شدن جهان را در پی خواهد داشت. اما به اعتقاد حامیان او اکنون این کشور بیش از هر زمان دیگری به یک رهبری قدرتمند نیاز دارد، چرا که جهان بیش از هر زمان دیگری ناامن شده، متحدان آمریکا اعتماد خود را به توانایی رهبری آمریکا از دست داده‌اند، زندگی برای طبقه متوسط دشوار و دشوارتر شده است.
5250