سال گذشته «ناصر صیدی» مدیر عامل سابق شرکت شهرک‌های صنعتی از اجرایی شدن این طرح در استان خبر داد. به گفته وی هدف از اجرای این طرح شناخت حلقه‌های مفقوده از زنجیره تولید است. به عبارت دیگر برای رونق دادن به زنجیره چرخه تولید فرش از تهیه مواد اولیه مانند پشم و رنگرزی و دباغی گرفته تا فروش و صادرات این محصول همه و همه در قالب این طرح، ساماندهی، حمایت و بهره‌برداری می‌شوند. حال نیمی از مدت قانونی 3 ساله اجرای طرح خوشه قالیبافی گذشته است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره میزان پیشرفت این طرح با «محسن جعفری» رئیس اداره فرش سازمان صنعت ،معدن و تجارت استان گفت و گو می‌کنیم.
لزوم اجرای طرح خوشه فرش در استان چه بود؟
هدف از اجرای طرح خوشه فرش، پایان دادن به مشکلات قالیبافان از بیمه گرفته تا رنگرزی، دباغی و خصوصا صادرات بود. بر اساس این طرح همه صنایع و واحدهای صنعتی مرتبط با تولید فرش با یکدیگر هماهنگ شده تا زمینه صادرات به کشور‌های دیگر را فراهم کنند. در حال حاضر نیز 15 ماه از اجرایی شدن آن گذشته است.
در این مدت چه اقداماتی انجام شده است؟
زیر‌ساخت‌های لازم برای اجرای خوشه فرش در استان فراهم شده است. حال باید سرمایه‌گذاران و افراد حقیقی وارد کار شوند. برای مثال مکانی در پارک علم و فناوری برای طراحان نقشه فرش اختصاص یافته است که طراحان می‌توانند با حضور در این مکان و تبادل اطلاعات با یکدیگر به ارائه طرح‌های نو اقدام کنند.
قرار بود در قالب طرح خوشه فرش توجه ویژه‌ای به دباغی‌ها شود. چه برنامه‌هایی برای این صنف در دستور کار دارید؟
طبق رایزنی‌ها و گفت و گو‌هایی که توسط شرکت شهرک‌های صنعتی اتحادیه‌ها و اداره فرش انجام گرفته، قرار است بر اساس صورت جلسه، تولید مواد اولیه درجه 3 توسط دباغی‌ها را به صفر برسانیم. مواد اولیه تعیین‌کننده قیمت هستند. بی‌شک اگر مواد اولیه کیفیت مطلوبی داشته باشد قیمت محصول تولیدی نیز بیشتر خواهد بود. البته باید در نظر داشت که تولید مواد اولیه درجه 1 و 2 در استان مجاز است، زیرا ممکن است افرادی توانایی خرید فرش با مواد اولیه درجه و قیمت بالا را نداشته باشند. از این رو نیاز است تا فرش‌هایی با مواد اولیه درجه 2 نیز به فروش برسند.
آیا تولید مواد اولیه درجه 3 توسط دباغی‌ها کاهشی هم داشته است ؟
بازرسی‌های انجام شده از دباغی‌ها راضی‌کننده بود. البته نمی‌توان تولید مواد اولیه درجه 3 را به طور کامل از بین برد اما می‌توان با حمایت از تولید مواد اولیه درجه 1 و 2 تولید آن را به حداقل رساند.
بنا به اظهارات مدیر عامل شرکت شهرک‌های صنعتی زیر‌ساخت‌ها و تسهیلات لازم برای حمایت از رنگرزی‌ها و تجمیع واحدها در شهرک صنعتی فراهم شده است. استقبال بخش خصوصی از این تجمیع چگونه بوده است؟
یکی از ابعاد طرح خوشه سلامت، ساماندهی و تجمیع رنگرزی‌ها در یکی از شهر‌های صنعتی استان بود. زیر‌ساخت‌های لازم برای تحقق این کار فراهم شد و قرار است تا صندوق کار‌آفرینی تسهیلاتی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد. گرچه تاکنون کسی پا پیش نگذاشته است. رنگرزی‌ها بر این باورند که برای واردات خرید دستگاه باید 50 میلیون تومان هزینه صرف کنند. علاوه بر دستگاه اگر هزینه‌های دیگر مانند مکان و هزینه انرژی را نیز حساب کنیم خواهیم دانست که برای ایجاد رنگرزی در شهرک صنعتی نیاز به 120 میلیون تومان سرمایه‌گذاری است. اما با این سرمایه‌گذاری نمی‌توان سود قابل قبولی را کسب کرد. در حال حاضر پشم‌هایی در بازار وجود دارد که قبل از عرضه رنگ شده‌اند و نیازی به رنگرزی ندارند. اگر کلاه خود را قاضی کنیم، باید گفت که رنگرز‌ها حقمی‌گویند.
در خصوص صادرات فرش زنجان چه اقداماتی انجام شده است؟
یکی از اهداف اجرای طرح خوشه فرش در استان، حمایت از افراد توانمند در زمینه صادرات فرش است. از این رو با اختصاص اعتباری از محل اعتبارات طرح خوشه فرش و اتاق بازرگانی، صادرکنندگان می‌توانند در صورت حضور در نمایشگاه‌های خارج از کشور هزینه غرفه را پرداخت کنند. تاکنون کسی برای صادرات فرش یا حضور در نمایشگاه‌های خارجی اعلام آمادگی نکرده است. در صورت آمادگی افراد، ما حاضر به حمایت از آنها هستیم.
طرح صدور شناسنامه برای قالیبافان به کجا رسید؟
هدف از اجرای طرح شناسنامه قالیبافی کنترل بیمه‌شدگان قالیبافی است. صدور شناسنامه برای قالیبافان از آذر سال 93 آغاز شد. در آن مقطع زمانی 480 هزار بیمه شده قالیبافی در کشور و 21 هزار نفر در استان وجود داشت. با توجه به این‌که دولت قادر به پرداخت درصدی از بیمه نبود، از این رو 2 راه بیشتر وجود نداشت. یا باید نیمی از سال سوبسید خود به بیمه را پرداخت می‌کرد و نیم دیگر سال را پرداخت نمی‌کرد. در این صورت بیمه‌شدگان مجبور بودند نیمی از سال را با تعرفه دولتی و نیمی دیگر را با نرخ آزاد حق بیمه پرداخت کنند. یا این‌که دولت اقدام به پایش قالیبافان می‌کرد که این کار معقولانه‌تر به نظر می‌رسید.
در پایش قالیبافان چه افرادی حق استفاده از بیمه را ندارند؟
در پایش قالیبافان، شناسنامه‌ای بر اساس طرح رنگ و بافنده صادر می‌شود. نسخه‌ای از آن در دست قالیباف ، نسخه‌ای در دست صنعت معدن و تجارت و نسخه‌ای دیگر در دست سازمان تأمین اجتماعی است. بازرسان بیمه در مراجعات خود بر اساس شناسنامه میزان پیشرفت بافت فرش را مورد بررسی قرار می‌دهند و در صورت نبود پیشرفت در کار، بیمه قالیباف تمدید نخواهد شد. همچنین تعدادی از قالیبافان استان فصلی یا به عنوان شغل دوم قالی می‌بافند. این افراد از دایره بیمه شدگان خارج می‌شوند و فقط افرادی که شغل اولی آنهاست می‌توانند از بیمه قالیبافی استفاده کنند.
آمار شناسنامه‌های قالیبافی
در حال حاضر نزدیک به 21 هزار قالیباف شناسنامه‌دار شده اند و 2000 نفر از بیمه‌شدگانی که قبلا بیمه داشتند داوطلبانه مراجعه و از دریافت بیمه قالیبافی صرف نظر کرده‌اند.تعدادی هم شغل خود را تغییر داده یا به عنوان شغل دوم آن را انتخاب کرده‌اند.