ستاره سعیدی
نام افغانستان هفت سال است که با کلماتی مانند طالبان و القاعده گره‌خورده‌است. اخباری که از این کشور به گوش می‌رسد در نود درصد موارد مربوط است به کشته‌شدن سربازان خارجی و یا شهروندان غیرنظامی در این کشور. روز گذشته اما این وزیر دفاع ایالات متحده بود که بهانه در صدر قرار گرفتن نام افغانستان در رسانه‌های بین‌المللی را فراهم کرد. گیتس تنها وزیر دوران جورج بوش که پست خود را در زمانه ریاست‌جمهوری باراک اوباما هم حفظ کرده‌است این‌بار شوالیه نظامی کشورش در افغانستان را برکنار کرد. خانه‌تکانی ناگهانی که تنها قربانی آن ژنرال دیوید مک‌کرنان بود. فرمانده‌ای که کمتر از یک سال در افغانستان ریاست کل سربازان آمریکایی را بر عهده داشت اما گویا عملکردش در همین مدت هم چندان به مذاق ساکنان جدید کاخ سفید خوش نیامد. مک کرنان تنها یازده ماه بازیگر صحنه تئاتری بود به نام افغانستان. فرمانده سی و هفت ساله آمریکایی جای خود را به ژنرال استنلی مککریستال می‌دهد. مردی که در پرونده کاری خود فرماندهی نیروهای عملیاتی ویژه در عراق و البته افغانستان را دارد. البته تمامی ماجرا به همین دو جابه‌جایی ختم نشد و معاون ارشد وزیر دفاع در پنتاگون هم راهی افغانستان شد تا از این پس معاون فرمانده جدید آمریکایی‌ها در این کشور باشد. تغییر و تحولاتی که گیتس دلیل آن را تنها تغییر در استراتژی ایالات متحده در قبال افغانستان دانست اما بی‌شک اظهارات او همه ماجرا نیست. فرمانده ارشد ارتش ایالات متحده بیرون انداخته شد تا کاخ سفید پرده‌ای دیگر از نمایشنامه بازنویسی شده ایالات متحده در قبال افغانستان را به تصویر بکشد. دولت باراک اوباما مصمم است تا به هفت سال ناامنی در افغانستان پایان دهد.
رابرت گیتس اما در توضیح این جابه‌جایی گفت: ما در افغانستان به نگاهی تازه و بینشی نو به حوادث نیاز داریم. در حال حاضر آنچه منافع ما را در بر خواهد داشت داشتن نگاهی نو به تحولات است.
حالا ایالات متحده هرچه در خفا و آشکارا ادعا کند که اوضاع در افغانستان آرام است این تغییر استراتژی نشان می‌دهد که اوضاع در این کشور جنگ‌زده نه تنها آرام نیست که پیچیده‌تر از قبل هم هست. نیروهای طالبان و القاعده گویا خیال بیرون رفتن از افغانستان را ندارند.
مک کریستال در سالهای 2001 و 2002 هم فرماندهی عملیاتهای نظامی در افغانستان را بر عهده داشت بدین ترتیب انتخاب گیتس چندان هم بیراه نبوده‌است. فرمانده‌ای که مأموریش در عراق را با موفقیت به پایان رسانده باشد بی‌شک می‌تواند از عهده اندکی از مسئولیت‌های محوله در عراق هم برآید. مککریستال اما در شرایطی مسئولیت نیروهای نظامی کشورش در افغانستان را بر عهده می‌گیرد که اشتباهات استراتژیک جنگنده‌های آمریکایی در این کشور به اندازه کافی افغان‌ها را عصبانی کرده‌است. دولت حامد کرزای به شدت از کشته شدن شهروندان غیرنظامی در جریان عملیاتهایی که هدف آن باید کشتن طالبان باشد عصبانی است و به نظر می‌رسد که حالا مککریستال باید مسئولیت این ناآرامی‌ها را عهده‌دار باشد.
پرونده کاری مککریستال در عراق اما مملو از دستاوردهای مثبت است. این نیروهای تحت فرماندهی او بودند که صدام‌حسین دیکتاتور سابق عراق را پیدا کردند. همین افراد هم موفق به کشتن ابومصعب زرقاوی رهبر القاعده شدند. مککریستال در استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی برای ردیابی رهبران عملیاتهای انتحاری مهارت فوق‌العاده‌ای دارد. یعنی دقیقاً همان چیزی که افغانستان به آن نیاز دارد. از سوی دیگر مککریستال در میان ژنرال‌های آمریکایی به داشتن شم نظامی فوق‌القاعده‌ای برای شناسایی محل اختفای شبه‌نظامیان شهرت دارد. خصوصیت حرفه‌ای مثبتی که بدین معناست که حضور مککریستال در افغانستان می‌تواند از حجم قتل عام شهروندان غیرنظامی بکاهد.
در ایالات متحده پس از گذشت تنها صد و چند روز از حضور باراک اوباما در کاخ سفید همه‌چیز در راستای میل و استراتژی‌های رئیس‌جمهور به صف شده است. اوباما از نخستین روزهای حضور در قدرت از افغانستان به عنوان اولویت اول سیاست خارجی خود سخن گفت. عراق از همان نخستین روزها به خاطر برخورداری از دولتی مقتدر‌تر از افغانستان در درجه دوم بود. اولویت‌بندی که با توجه به تحولات نه چندان خوشایند در پاکستان ظرف دو ماه گذشته صحت و سقم آن اثبات شد.
در ماه مارس میلادی بود که اوباما از تغییر استراتژی‌های خرد و کلان کشورش در افغانستان سخن گفت. حالا پس از یک ماه ژنرال مک‌کرنان نخستین موردی بود که در این تغییر استراتژی سمت خود را از دست داد. مقام‌های پنتاگون اعلام کردند که این ژنرال نگون‌بخت آمریکایی نخستین مقام نظامی است که از زمان جنگ دو کره از محل مأموریت خود اخراج می‌شود.
گیتس در مراسم معارفه ژنرال مککریستال به اهل رسانه از تلاش‌های مک کرنان نیز قدردانی کرده اما باز بر لزوم نگاهی نو به آنچه در افغانستان می‌گذرد سخن گفت. مک‌کرنان در یوگسلاوی سابق افتخارهای درخشانی را به نام خود ثبت کرد اما در جنگ عراق او فرماندهی نیروهای ائتلافی را بر عهده داشت، عملیاتی که از گوشه به گوشه آن اختلاف میان مک‌کرنان و کاخ سفید مشهود بود.
رابرت گیتس سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید با تأکید بر اطلاع باراک اوباما از این جابه‌جایی اعلام کرد که رئیس‌جمهوری با هرگونه جابه‌جایی که در راستای تحقق استراتژی کاخ سفید در افغانستان باشد حمایت می‌کند.