شما هم فکر می‌کنید تولید سوخت زیستی بدون قطع درختان جنگل محال است ؟ نه! مارکوس باکریج، دانشمند گیاه‌شناس برزیلی ایده بهتری دارد. او در گفتگو با نیوساینتیست از توان بالقوه کشورش در تأمین انرژی مورد نیاز جهان با تولید اتانول سبز سخن می‌گوید.
هدف شما تولید سوخت زیستی پایدار برای برزیل است و در عین حال، می‌خواهی جنگل‌های بارانی این کشور را حفظ کنی. اصلا چنین چیزی ممکن است؟
حقیقت این است که ما، یعنی کسانی که فکر می‌کنیم این ایده عملی است، در اقلیتیم. اکثریت را دو دسته تشکیل می‌دهند، آنهایی‌که اهمیتی برای هزینه‌های زیست‌محیطی تولید اتانول زیستی قائل نیستند، و آنها که ادعا می‌کنند تولید سوخت زیستی به صورت پایدار غیر‌ممکن است. پاسخ من به آنهایی که استفاده از سوخت زیستی را به هر شکلی محکوم می‌کنند، این است که باید میان منابع مختلف تولید سوخت زیستی تفاوت قائل شوند: ما باید از این‌که سوخت زیستی مورد استفاده در برزیل پاک و پایدار است، اطمینان حاصل کنیم.
برای تولید دائمی این انرژی چه فکرهایی شده است ؟
چندین سال پیش، زمانی که یافتن جایگزین برای سوخت‌های فسیلی بسیار‌حیاتی بود، برزیل دوباره به برنامه تولید اتانول زیستی از نیشکر، که در دهه 1970 / 1350 به دلیل بحران نفت مورد توجه قرار گرفته بود روی آورد. آن زمان کسی نگران امکان تولید دائمی اتانول نبود. اما امروزه ما ناچاریم تفاوت میان تولید اتانول از نیشکر در برزیل را با تولید آن از ذرت در آمریکا به مردم نشان دهیم. گر چه به نظرم اصلا مقایسه این دو با هم صحیح نیست. چرا که تولید اتانول زیستی در برزیل تنها با استفاده از یک‌درصد زمین‌های کشاورزی این کشور صورت می‌گیرد، مناطق حفاظت‌شده را از بین نمی‌برد و زمین‌های زراعی متعلق به اقلام غذایی مانند غلات و حبوبات را هم اشغال نخواهد کرد. تولید اقلام غذایی باید تا پنج سال آینده در برزیل افزایش پیدا کند و مردم نگران این هستند که مبادا درختان جنگل‌های بارانی برای تولید نیشکر قطع شوند. اما حقیقت این است که این جنگل‌ها برای کشت نیشکر بیش از حد مرطوبند. ما می‌خواهیم نیاز جهان را به انرژی با تولید اتانول سبز و بدون قطع حتی یک درخت تأمین کنیم. این هدفی است که داریم برای آن مبارزه می‌کنیم.
در حال حاضر داریم تنها از یک‌سوم زیستتوده نیشکر برای تولید انرژی استفاده می‌کنیم. این کافی نیست. اگر ما بتوانیم از قسمت‌های غیر خوراکی این گیاه هم برای تولید اتانول استفاده کنیم، بازده کار دو برابر خواهد شد. برای دست‌یافتن به این بازده، به شناخت بیشتر ساختار سلولی این گیاه نیاز داریم. برای همین است که من اینجا هستم. من بیست سال از عمرم را به عنوان یک زیست‌شناس متخصص در ساختار دیوار یاخته‌های گیاهی صرف کردهام. ما یک مؤسسه تحقیقاتی ایجاد کردیم و پس از پنج سال کار مداوم انتظار داریم این تلاش‌ها به تولید فناوری‌های جدید منتهی شوند، فناوری‌هایی که بتوانند شکر تخمیری را از بخش‌های غیرخوراکی نیشکر استخراج کنند. الان زمان فوق‌العاده‌ای برای کار زیست‌شناسان گیاهی در برزیل است. شما می‌توانید اسمش را پروژه منهتن برزیل بگذارید (اشاره به پروژه منهتن در جنگ جهانی دوم که به ساخت بمب اتمی در ایالات متحده منجر شد). ما داریم روی اولین بمب اتانولی جهان کار می‌کنیم!
آیا نسبت به بومشناسی مناطقی که می‌شود نیشکر کشت بشود، اقدامی کرده‌ای؟
من مصممم و از همه توانم برای کشت دائمی نیشکر در تمام مناطق استفاده کنم، از مزارع فعلی نیشکر گرفته تا مناطق جنگلی حفاظت شده و جنگل‌های تجدید‌پذیر برزیل. در کنار مزارع وسیع و چند هکتاری نیشکر، ما می‌توانیم مناطقی از جنگل را هم استفاده کنیم. اوضاع دارد عوض می‌شود. دولت در سائوپائولو، منطقه‌ای که نیمی از اتانول زیستی برزیل را تأمین می‌کند، به تازگی قوانین سخت‌گیرانه جدیدی وضع کرده است. به موجب این قوانین باید 20 درصد از مزارع به عنوان دالان‌های زیست‌محییطی کنار گذاشته شوند.
چطور به گیاهان و رشته گیاه‌شناسی علاقه‌مند شدی؟
من در سائوپائولو و نزدیک محل زندگی گروهی از مهاجران ژاپنی بزرگ شدم. برای رسیدن به مدرسه از میان بازارهای میوه و سبزی آنها رد می‌شدم. از میان ردیفهایی از کاهو، گوجهفرنگی، فلفل . . . به خواندن داستان‌های علمی تخیلی هم عادت داشتم و پدربزرگم هم مخترع بود. همه اینها با هم، مرا به علم علاقه‌مند کرد.
شنیده‌ام شما معتقدی که گیاهان باهوشند. می‌شود در این مورد بیشتر توضیح بدهی؟
این به این معنی نیست که فکر کنم آنها باهوشتر از ما هستند؛ اما از ما هوشیارترند. ما ذهن‌مان را برای آنها به کار می‌اندازیم، از آنها مراقبت می‌کنیم، به آنها آب می‌دهیم. خوب، به نظر شما ما مالک درخت‌ها هستیم یا درخت‌ها مالک ما ؟
نیوساینتیست، 23 می 2009- ترجمه: محبوبه عمیدی