«عصر روز دهم» از معدود فیلم‌های سینمایی متناسب با ایام محرم و تاسوعا و عاشوراست که البته بعد از ایام عزاداری به اکران سینماهای کشور درآمده است.
این فیلم بر اساس طرح اولیه‌ای از منوچهر محمدی تهیه‌کننده کار قرار بود به کارگردانی مرحوم رسول ملاقلی‌پور ساخته شود که در مراحل پیش‌تولید و سفرهای ابتدایی به عراق و کربلا با فوت وی، مجتبی راعی کارگردانی را برعهده گرفت.
«عصر روز دهم» را می‌توان تلاقی سینمای دفاع مقدس با فیلم‌های مذهبی متأثر از واقعه عاشورا بر بستر یک الگوی کلاسیک و کلیشه‌ای دانست. قصه دو خواهر جداافتاده که این بار جنگ تحمیلی ایران باعث جدایی آنها شده و حالا عراق در روزهایی پرالتهاب و کربلا در روز برگزاری مراسم عزاداری عاشوراٰ، میعادگاه این دو خواهر می‌شود.
این تعریف اولیه وقتی عمق بیشتری پیدا می‌کند که ابعاد این وصل فقط شامل حال این دو خواهر نمی‌شود، بلکه مادر ایرانی و عرب هم در هسته بحرانی این اتفاق قرار می‌گیرند و اینجاست که مضمون برجسته فیلم به عنوان اثری زنانه که بر مصائب زندگی زنان در سال‌های پس از جنگ متمرکز است، رخ‌نمایی می‌کند.
در واقع «عصر روز دهم» به جهت تلاقی‌گاه این چند وجه و در نهایت بازخوانی یک قصه کلیشه‌ای بر بستری متفاوت می‌تواند جایگاه خود را پیدا کند. بعلاوه اینکه محوریت پیدا کردن زنان می‌تواند یادآور یکی از دغدغه‌های تهیه‌کننده فیلم باشد که به نوعی در کارهای قبلی او نیز تکرار شده است. متأخرترین آنها هم فیلم «طلا و مس» همایون اسعدیان است که در آن نقش و حضور یک همسر/ مادر، نوع نگاه مرد را به زندگی و اطرافش تغییر می‌دهد.
نمونه مشخص دیگر هم مجموعه «خاک سرخ» ابراهیم حاتمی‌کیا است که جستجوی یک مادر و دو خواهر و رسیدن آنها به یکدیگر را در روزهای پرالتهاب محاصره خرمشهر محور کار قرار می‌دهد.
از نگاهی دیگر می‌توان «عصر روز دهم» را پاسخی امروزی به کمبود فیلم‌های متناسب و متأثر از واقعه عاشورا نیز قلمداد کرد که فهرست کلی آنها پرتعداد نیست. در صدر این فهرست فیلم به‌یادماندنی «روز واقعه» شهرام اسدی قرار گرفته که نگاهی از عمق تاریخ و همان مقطع تاریخی به واقعه عاشورا دارد، اما «عصر روز دهم» با نگاهی معاصر، قرینه‌پردازی ظریف گذشته در حال و طراحی دیدار دراماتیک خواهران و مادرها با مراسم مستند عزاداری عاشورا در کربلا، این مفاهیم را در زیرلایه کاری جاری می‌کند.
وقتی به مجموعه ویژگی‌های فیلم «عصر روز دهم» و جایگاه آن در سینمای امروز و بخصوص این روزها توجه می‌کنیم، به نظر می‌آید باید وجوه فرامتنی و درون‌متنی در کنار هم قرار بگیرند تا حق مطلب را درباره این فیلم ادا کنند.
54