طرف غربی متشکل از پنج عضو دائمی شورای امنیت به اضافه آلمان به فاصله کمتر از دو ماه از نشست ژنو عازم ترکیه همسایه ایران شدند تا دور دوم مذاکرات ژنو 2 را رقم بزنند.
اما اکنون که پایان این دور از مذاکرات را به نظاره نشسته ایم به نظر می رسد این بار ایران پیروز مذاکرات بوده و راهی جز بررسی شروط ایران برای غرب نمانده است. با این وجود «قالب ادامه مذاکرت» مساله ای است که هر چند از سوی ایران بر آن تاکید می شود ولی با ابهام جدی از سوی غرب مواجه است. به نظر می رسد کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده کشورهای عضو 1+5 که این دور از مذاکرات را شکست خورده عنوان کرد خواستار مذاکرات تلفنی به جای ادامه مذاکرات حضوری است.
چرا که وی ضمن تاکید بر ادامه مذاکرات در خصوص نحوه آن گفت: پیشنهادات ما روی میز باقی می ماند و درب ها همچنان باز است و خطوط تلفن نیز باز است.
رییس جمهور خطاب به غرب: دو راه دارید
با وجود اینکه هنوز برگزاری مذاکرات آینده در ابهام قرار دارد ولی محمود احمدی نژاد نسبت به ادامه مذاکرات ابراز امیدواری کرد و گفت: چند دور گفت‌وگو انجام شد و ما به خاطر سوابق و روحیات طرف‌های مذاکره‌کننده انتظار نداشتیم که طی دو سه جلسه الی پنج جلسه مسائل حل شود، اما اگر طرف مقابل مصمم باشد و متعهد به عدالت و قانون باشد، امید می‌رود طی جلسات آینده نتایج مناسبی حاصل شود.
رییس جمهور کشورمان که در جمع مردم رشت سخن می گفت خطاب به گروه 1+5 تصریح کرد: شما دو راه بیشتر ندارید؛ یکی ادامه‌ی راه گذشته است. شما تلاش کردید که جلوی هسته‌یی شدن ملت ایران را بگیرید. تمام توان خود را به کار بردید، ولی نتوانستید، این یک مسیر است یعنی اینکه شما مسیر قبلی را ادامه دهید و شما آزاد هستید که انتخاب کنید، اما بدانید که ادامه‌ی مسیر قبلی نتیجه‌ای جز آن‌چه که تا امروز حاصل شده و گیر شما آمده است، برای شما نخواهد داشت.
رییس جمهور همچنین تاکید کرد: اما راه دومی که شما در پیش دارید، راه تعامل است. من فکر می‌کنم طی دو سه جلسه مذاکرات حرف‌ها زده شده و بخش مهمی از حرف‌ها بیان شده است و طرفین به صورت دقیق با دیدگاه‌های هم آشنا شده‌اند. شرایط آماده شده است که اگر طرف مقابل به عدالت و احترام پایبند باشد، در جلسات آینده توافقات خوبی انجام شود.
احمدی نژاد ادامه داد: به مسوولان 1+5 اعلام می‌کنم اگر می‌خواهید مذاکرات به نتیجه برسد، باید خودتان را از زیر فشار انسان‌های کوته‌بین و بی‌فرهنگ بیرون بکشید تا شرایط برای تعامل هرچه بیشتر فراهم شود.
باقری: غرب باید همکاری را جایگزین تقابل کند
علی باقری عضو ارشد هیات مذاکره کننده ایرانی، نشست استانبول را موفقیتی قابل توجه برای کشورمان دانست و گفت: جمهوری اسلامی ایران برای تثبیت حقوق خود و با رویکرد همکاری وارد این گفت‌وگوها شد.
وی که با شبکه دوم سیما گفت و گو می کرد با اشاره به تفاوت های مذاکرات گذشته و اکنون گفت: در گذشته و در مقعطی آنها برای مذاکره پیش شرط می‌گذاشتند اما اکنون اذعان دارند که جمهوری اسلامی ایران در شرایطی قرار دارد که برای آنها شرط تعیین کند.
معاون سیاست خارجی و امنیت بین الملل دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در ارزیابی از نشست گروه 1+5 و ایران گفت: موضوع تبادل سوخت اگر در چارچوب همکاری متقابل باشد، می‌توانیم درباره آن صحبت کنیم
باقری افزود: 'کاترین اشتون' مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیشنهاد کرد برای اینکه دستاوردی از این نشست داشته باشیم، موضوع تبادل سوخت را به یک سرانجام برسانیم.
معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با تاکید بر اینکه اگر موضوع تبادل سوخت به عنوان همکاری مطرح نشود نمی‌توان به صورت جدی روی آن فکر کرد، افزود: اگر طرف مقابل نگاه همکاری نداشته باشد امکان طرح مساله تبادل سوخت وجود نخواهد داشت.
وی در مورد آمادگی اشتون برای ادامه مذاکرات گفت: این گفت‌وگوها در آینده می‌تواند ادامه داشته باشد و هیچ مانعی نیست، البته باید به گروه 1+5 یک فرصت داد تا برای همکاری، به جمع بندی برسد.
باقری گفت: ایران با تکیه بر این دستاورد وارد مذاکرات استانبول شد و تلاش کرد به بهترین وجه از این دستاورد برای پیشبرد فعالیت‌ها و احقاق حقوق خود استفاده کند.
وی با بیان اینکه طرف مقابل اقدامات تقابلی را از سال‌های گذشته شروع کرد، افزود: آنها باید از این اقدامات سلبی و تقابلی دست بکشند زیرا معنای همکاری این است که تقابل نباشد.
وی افزود: ایران اعلام کرد که لازمه همکاری و مذاکرات یکی اقدامات سلبی و دیگری اقدامات ایجابی است و این اقدامات لازم پیش شرط نیست.
باقری گفت: منطق مشترک ما معاهده ان پی تی است و این منطق می‌تواند مبنا قرار گیرد.
ایران به دنبال خرید زمان نیست
یکی از نکاتی که در حاشیه مذاکرات ایران و غرب به صورت عمده مورد توجه کارشناسان قرار گرفته اتلاف وقت است. اینکه آیا این گذشت زمان به نفع ایران تمام می شود یا غرب؟ سوالی که پاسخ های متفاوتی به آن داده می شود. اما پاسخ تیم مذاکره کننده ایران در این خصوص خالی از لطف نیست. چرا که ظاهرا این مساله در نشست استانبول نیز مطرح شد.
باقری در این گفت و گو با اشاره به اینکه دبیر شورای عالی امنیت ملی در مذاکرات استانبول تاکید کرد که ایران به دنبال خریدن زمان نیست، گفت: جلیلی به آنها تاکید کرد که شاید شما بدنبال این کار باشید؛ اما فعالیت‌های ایران در چارچوب نظارت آژانس در حال انجام است و گفت وگو هیچ فرصت اضافه‌ای برای ما ایجاد نمی‌کند.
معاون امور بین الملل دبیر شورای عالی امنیت ملی افزود: جمع بندی ما از صحبت‌های جمعه شب و صبح شنبه این بود که آنها برای وارد شدن به رویکرد همکاری به جای تقابل نیاز به زمان دارند.
وی با تاکید بر اینکه یکی از نگرانی‌های ما این بود که برخی کشورها به دنبال توافق نیستند، افزود : رویکرد برخی کشورهای غربی چه در بیرون و چه در درون مذاکرات نشان می‌دهد که از تجربیات گذشته و اینکه اقدامات تقابلی برای آنها دستاوردی نداشته است، درسی نگرفته‌اند.
وی درباره مذاکرات ایران با برخی از اعضای گروه وین گفت: یکی از پیشنهادهای کاترین اشتون این بود که برای داشتن یک دستاورد سمبلیک، موضوع تبادل سوخت را به سرانجام برسانیم و ایران این موضوع را در چارچوب همکاری قبول داشت اما اعلام کرد تا موضوع تبادل به عنوان همکاری مطرح نباشد ایران هیچ انگیزه‌ای برای وارد شدن به این موضوع ندارد.
باقری در پایان با اشاره به اینکه آنها باید همکاری را جایگزین تقابل کنند، افزود: نگاه ایران به آینده این است که این گفت وگوها می تواند استمرار داشته باشد و آنها هم براین مساله تاکید داشتند و فکر می‌کنیم این فرصت باید برای آنها ایجاد شود تا از روند تقابلی دست بردارند و به سمت همکاری بروند.
ایرانی ها مذاکره کنندگان ماهری هستند
نکته جالب توجه اینکه بخشی از این پیروزی حاصل تیم مذاکره کننده ایران است که به اذعان حتی غربی ها از مهارت خاصی برای مذاکره برخوردار اند. به گزارش خبرآنلاین روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» به نقل یک مقام ارشد آمریکایی «ایرانی ها» را مذاکره کنندگان ماهری خواند و گفت: این آزمونی واقعی برای صبر و عزم و ارادۀ ما خواهد بود.
او گفت طرف ایران به پیشنهادهای مفصل شش قدرت گوش داد اما با آنها تعامل نکرد، در عوض بر پیش‌شرط‌هایی تأکید کردند که روز پنجشنبه رد شده بود.
نیویورک تایمز نوشت: آقای جلیلی پیش از تعامل برای پیشنهادهای مفصل‌تر، خواهان دو موضوع بودند: اولاً شش قدرت «حق» ایران برای غنی‌سازی اورانیوم با اهداف صلح‌آمیز را بپذیرند و ثانیاً تحریم‌های تحمیلی سازمان ملل لغو شوند.
«نیویورک تایمز» با اشاره به اظهارت مسؤل سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا در مورد «باز بودن باب مذاکرات»، به نقل از «اشتون» نوشت «سعید جلیلی» مذاکره‌کنندۀ اصلی ایران هیچ قولی نداد که حتی پیشنهادها را در تهران مطرح کند و نتیجۀ آن‌را [به ما] گزارش دهد.
واکنش عضو ارشد 5+1 به مذاکرات استانبول
اما واکنش کاترین اشتون که در مذاکرات ژنو دو جایگزین خاویار سولانا مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا شد نیز جالب توجه است. وی درخواست ایران برای خاتمه تحریم های سازمان ملل را غیرواقع بینانه خواند.
به گزارش خبرگزاری آسوشییتدپرس اشتون اظهار داشت: تهران پیشنهادهای شش قدرت برای افزایش نظارت سازمان ملل بر فعالیت‌های هسته‌ای‌اش و تلاش‌ها برای از سر گیری گفت‌وگو برای انتقال بخشی از اورانیوم غنی شدۀ ایران در مقابل دریافت سوخت برای رآکتور تحقیقاتی را رد کرد.
اشتون گفت: امیدوار بودیم گفت‌وگویی سازنده و مشروح در مورد این ایده‌ها (افزایش نظارت و مبادلۀ سوخت) داشته باشیم، اما مشخص شد که طرف ایرانی تنها در صورتی آمادۀ گفت‌وگو دربارۀ این موضوعات است که با پیش‌شرط‌های مرتبط با غنی‌سازی و تحریم‌ها موافقت کنیم.
مسؤول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا به خبرنگاران گفت: هر دوی این پیش‌شرط‌ها راهی برای پیش رفتن نیستند.
استراتژی ایران در استانبول از منظر آمریکا
یک مقام ارشد دولت آمریکا مدعی شد مذاکره‌کنندگان آمریکایی طی مذاکرات «طولانی و دشوار» در پی ایجاد شکاف بودند تا توافقات و امتیازاتی دست‌یابند، اما هیأت‌های نمایندگی قدرت‌های جهان متحد باقی ماندند.
دیپلمات دیگری که کشورش عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است، گفت در واکنش به سرپیچی ایران هیچ تحریم تازه‌ای طراحی نشده است. در عوض، اِعمال سختگرانه‌تر مجازات‌های کنونی، وجود خواهد داشت.
/30112