اهمیت مجلس و انتخابات آن

مجلس قوی می­­تواند در دو قوه دیگر بسیار اثر گذار باشد. من در اینجا به اختصار به چند مورد اشاره می کنم:
1-انتخاب واقعاً کار سختی است
سختی آن وقتی بیشتر می­شود که گزینه ها زیاد است. وقتی شما بین دو چیز باید یکی را انتخاب کنید بالاخره دل به دریا می زنید و یکی را برمی گزینید. اما وقتی گزینه ها صدتا شد کار به مراتب سخت­تر است. در مورد انسان با توجه به ویژگی های خاص او و نیز سوابق تربیتی و فرهنگی کارش به­مراتب مشکل­تر است. در سیما مصاحبه­­گری با فردی که در نمایشگاه لوستر بود مصاحبه می­کرد خانم و آقایی می­گفتند ده ساعت است داریم می­گردیم و هنوز انتخاب نکرده ایم. خبرنگار پرسید در مورد انتخاب نماینده چه می­کنید گفتند حالا یک کارش می­کنیم. خوب اگر قرار باشد انتخاب یک نماینده که سرنوشت کشور به­دستشان سپرده می­شود به انداره خرید بک چراغ اهمیت نداشته باشد معلوم است چه می­شود. به­نظر من انتخابات مجلس از ریاست جمهوری هم سخت تر و شاید مهم تراست زیرا در آنجا به­یک فرد رأی داده می شود و اینجا یک ترکیب و جمع.

 از نظر دیگر برای آنها که دغدغه دارند انتخاب در مجلس نوعی جهاد است با فرق اینکه در جهاد دشمن مشخص است و تکلیف مبارز چه پیروز شود یا کشته شود معلوم، ولی در اینجا شما زمام کار را به کسی می­دهید که خیلی اطمینان به آینده اش ندارید و خوب نمی دانید که آیا به مأموریتش آشنا و تواناست یا خیر. حتی با وکالت ها هم قابل مقایسه نیست. در آنجا هم اگر بدانید وکیل شما وکیل مخالف شما هم هست به او کار نمی سپرید.

2-ساز وکار انتخابات مشکل دارد
در ایران اینگونه انتخابات عاری از مشکل نیست. قانون انتخابات کامل نیست. شاید یکی از دلائل آن این باشد که توسط کسانی نوشته می­شود که تعارض منافع در آن موج می­زند. باید نمایندگان به گونه ای قانون بنویسند که واقعاً در نظر بگیرند که خودشان دفعه بعد نمی­خواهند نامزد و انتخاب شوند و این دور از واقعیت است. اگر چنین امری اتفاق بیفتد واقعاً باید جشن گرفت. به نظر من انتخابات از سه جهت مشکل دارد:

- ساختاری. مردم در انتخابات ما در این فرصت اندک نمی­توانند صلاحیت نامزدها را تعیین کنند و به فرد مطلوب رأی دهند. مثل بعضی کشورها نیست که از یکسال قبل احزاب به­بررسی صلاحیت­ها و نطق های انتخاباتی مشغول می­شوند. باید برای رفع این نقیصه چاره ای اندیشید. همچنین اجازه حضور این همه افراد در صحنه انتخابات مشکل زاست. البته این به این معنا نیست که نظام انتخاباتی آنها مشکلی ندارد.

- از منظر نامزدها. خود نامزدها هم فرصت کافی یا ابزار لازم در اختیار ندارند تا خود را معرفی کنند. باید برای این امر هم راه کاری تدبیر کرد. در یک هفته چه می توان کرد؟

- رأی دهندگان هم پس از رأی دادن دیگر نمایندگان خود را رها می­کنند تا دور بعد. البته در شهرستانها این مشکل کمتر است و مردم در  طول دوره نمایندگان خود را بیشتر می بینند. در شهر های بزرگ و به ویژه تهران کمتر. البته آنها در مجلس دفتر دارند ولی معمولاً افراد به­صورت فردی و برای مشکل شخصی به­آنها مراجعه، و کمتر مردم از آنها در مورد تصمیمات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی سؤال می­کنند. چه می شد مثلاً در شهر تهران در طول چهار سال به­طور مرتب و برنامه­ریزی شده در مساجد یا مکان های عمومی دیگر و به ترتیب در مناطق بیست و چندگانة تهران دعوت شوند  و گزارش کار دهند  و با مردم تجدید دیدار کنند. البته باز بودن رادیو مجلس در جلسات علنی اقدام خوبی است ولی کافی نبست.

3- معامله و داد و ستدها پس از انتخاب شدن شروع می­ شود
نمایندگان نباید چوب لای چرخ دولت بگذارند اما غفلت از وظائف خود که نظارت بر حسن اجرای قانون است خطائی نابخشودنی است. گاهی نماینده ای انتخاب می­شود که از اول وکیل الدوله بوده است؛ یعنی دولتیان به­او گفته اند برو به سمت نمایندگی ما تو را حمایت می­کنیم. یا بعد از ورود به مجلس دولتیان می بینند مهره به­درد خوری است او را جذب می کنند به او وعده می­دهند، شغل بعد از نمایندگی او را تضمین می­کنند، و ارتباط برقرار می­شود.  .گاهی نماینده ای با بخش­های خصوصی پیمان بسته است و چون پیروز شد باید از زیر بار دَین آنها بیرون بیاید و لذا مجبور است با دولتیان وارد مذاکره و معامله شود. از این گذشته از آنجا که قدرت اجرائی دردست قوه اجرائی است وقتی وزرا و معاونانشان به­سفرهای خارجی می­روند یا در مجالس مهم شرکت می­کنند نمایندگانی را انتخاب می­کنند، حتی ممکن است توسط کمیسیون ها انتخاب شوند و این برای نمایندگان حق السکوت در برابر اقدامات دولتی است. آنها بالاخره نمک گیر شده اند. نمونه مماشات را در مجلس گذشته دیدیم که وزیری که در شرف استیضاح بود، ناگهان استعفا می دهد و رئیس جمهور آن را می پذیرد و بلافاصله توسط همین مجلس به­وزارت دیگر منصوب می شود! یا بعضی اوقات نمایندگان برای منطقه خود امتیازاتی از وزیری می­خواهند و وزیر به آنها قول می­دهد و همین سبب می­شود تا از خطاهای دولت چشم پوشی کنند. ایجاد یک پروژه در یک منطقه که صددرصد به خاطر مردم نیست قطعاً نمایندگان پیگیر از آن برای انتخاب شدن خودشان در دوره بعد بهره می­گیرند. این اقدامات به هنگام سؤال و استیضاح خود را نشان می دهد که چگونه این بده بستان ها انجام شده است.

4- مدیریت در مجلس بسیار مهم است
نمایندگانی که رأی میدهند باید به ترکیب هم توجه کنند و افرادی را که به لحاظ علمی و مدیریتی در حد و قواره ریاست و نواب رئیس هستند را هم مد نظر داشته باشند. مدیریت بر مجموعه نمایندگان هم بسیار مهم است. وقتی در این دوره شنیدیم و دیدیم که یک سوم نمایندگان رد صلاحیت شده اند هشدار دهنده بود! هرچند هم به سلیقه شورای نگهبان ایراد بگیریم ولی واقعیت هایی هم هست.  مدیریت مجلس در حین کار باید بر عملکرد نمایندگان نظارت می­کرد. نمایندگانی که خود باید ناظر بر امور باشند چگونه خود اینچنین رفتار می­کنند؟ مدیریت در مجلس نه تنها  داخلی است که مدیریت بر مسائل خارجی و موضعگیریها هم بسیار مهم است. رأی به مجلس از جهاتی از رأی گیری در ریاست جمهوری هم مهم تر است. رأی به ترکیب است.

5- این نماینده ای که انتخاب شد به­کدام کمیسیون می رود؟
باید معلوم کنیم نمایندگانی که انتخاب می­کنیم به درد کدام کمیسیون ها می خورند. رأی دهندگان باید این را از نامزدها بپرسند و آنها را به چالش بکشند. نماینده ای خوب است که جهانی فکر کند ملی و منطقه ای عمل کند.َ ولی اغلب­انتخاب­های ما برعکس است. از او می خواهیم اول برای منطقه کار کند. که خوب این معلول عملکرد دولت و نداشتن برنامه جامع اجرائی و تخصصی در همه زمینه هاست و مجلس هم به جد آن را نخواسته یا به دلائلی نتوانسته است. تخصص و توانایی نماینده خیلی مهم است. در بعضی شهرستانها می شود سؤال کرد ولی در تهران خیلی مشکل است. خوب بودن تنها کافی نیست. استفاده از امکانات و ظرفیت­ها خیلی مهم است و این برمی­گردد به­تجربه و تخصص و تعهد آنها. یک نمونه آن اینکه ما هر سال به کنوانسیون ها و کمیسیون های بین المللی حق عضویت می پردازیم و طبعاً عضویت دارای مزایایی است که ما اصلاً به فکر استفاده از آن، به خاطر دانش و مهارت کم نیستیم و راه استفاده از آنها را نمی دانیم. مشغله های خودساخته داخلی هم اجازه چنین بهره برداری ها را نمی دهد و این است که می بینیم چقدر سرمان کلاه رفته و چه خسارتهایی را باید بپردازیم. یا اغلب مقاوله نامه ها و تفاهم نامه های همکاری از مجلس مجوز می­گیرند ولی عملکردها مورد پرسش جدی نمایندگان واقع نمی­شود.

6- تبلیغات. تبلیغات در فضای حقیقی و اکنون مجازی بسیار مهم است. اما مستند بودن، از آن مهم­تر است. بعضی ها از روی خیر خواهی تبلیغ منفی می­کنند. فضای مجازی تیغ دولبه است. گاهی دروغ است و زمانی راست و دروغ با هم آغشته است و زمانی طرز بیان توهین آمیز است. اتکای صرف برای انتخاب به فضای مجازی وحشتناک است!

7-کار مجلس قانون­گزاری و نظارت است
قانونگزاری سواد می­خواهد، مهارت و تجربه می خواهد وسعت دید می­خواهد، زبان فارسی و بعضاً عربی میخواهد. دانستن یک یا چند زبان خارجی هم خیلی خوب است. همچنین مجلس فقط نباید قانون بنویسد باید قوانین مزاحم را حذف کند. تنقیح قوانین یکی از وظائف مجلس است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

نظارت هم ابزار می خواهد. اگر ابزار نداشته باشد مجبور است به حرف دیگران ها گوش کند که در بسیاری از موارد مستند نیست. بعضی اوقات اگر نماینده ای جدی باشد تحریم اطلاعاتی می­شود. در نظارت هم مشاور و علم و تخصص اهمیت اساسی دارد.

8 - صدق و امانت
یکی از مهمترین ویژگی های نامزد ها صداقت و امانت است. باید امانت را به دست افراد امین سپرد. آنهایی سوگند می خورند که خلاف قانون عمل نکنند و به فکر مردم باشند. اولین آیه ای که در روز افتتاح مجلس خوانده می شود این آیه است: «ان الله یأمرکم ان تؤدواالامانات الی اهلها». خدا به شما امر می­کند که امانات را به اهلش بسپارید. آنچه ضرورت دارد مشورت برای انتخاب اصلح است. قطعاً آنچه می خواهیم نمی­شود ولی تلاش وافر رافع مسئولیت خواهد بود. مهم این است که در صف دشمن و خواست او حرکت نکنیم!