کشیده شدن دامنه اعتراضات به نیویورک و فقدان امنیت برای نمایندگیهای دیپلماتیک در سازمان ملل متحد، موضوع تعلیق فعالیتهای این سازمان در نیویورک و انتقال آنها به یکی دیگر از شعبههای سازمان ملل در وین یا ژنو را مطرح ساخته است.
بعد از پایان جنگ دوم جهانی، سازمان ملل رسماً کار خود را شروع کرد. در ابتدا به دلیل نبود مقری ثابت، جلسات سازمان در کشورهای مختلف مانند انگلستان تشکیل شد، اما با تعیین مکانی در نیویورک، آمریکا به مقر دائمی مهمترین سازمان بینالمللی تبدیل شد. ساختمان سازمان در نیویورک که در ۱۹۵۰ بناشده را «نلسون راکفلر» سرمایهدار معروف آمریکا به سازمان ملل اهدا نمود. باوجودی که مقر اصلی سازمان ملل در نیویورک واقعشده است، نهادهای مهم وابسته به آن در لاهه، ژنو، وین، مونترال، کپنهاگ، بن، بانکوک و رم دایر هستند.
در سالهای معاصر در مقاطعی موضوع تغییر مقر سازمان ملل متحد به دلیل سوءاستفادههای آمریکا مطرح بوده و تلاشهای بینتیجهای در این زمینه اعمالشده است. برای مثال زمانی که دولت آمریکا از صدور ویزا برای رهبر فقید لیبی ممانعت کرد، معمر قذافی، با حمایت همهجانبه سازمان ملل متحد موفق به دریافت ویزای ورود به آمریکا شد. معمر قذافی در اعتراض به عملکرد آمریکا، متن سخنرانی خود را در پشت تریبون مجمع عمومی پاره کرد و گفت حاضر است با پذیرش هزینه تغییر مقر سازمان، آن را به پایتخت لیبی انتقال دهد. یکبار هم بعد از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ توسط جمهوری اسلامی ایران، طارق عزیز، وزیر خارجه وقت عراق اعلام کرد که مذاکرات سهجانبهی ایران، عراق و سازمان ملل متحد باید در کشوری غیر از آمریکا صورت گیرد. اصرار عراق باعث شد که محل مذاکرات از نیویورک به ژنو منتقل شود.
سال گذشته نیز اعمالنفوذ آمریکا و عدم صدور ویزا برای هیئتهای روسی و چینی برای شرکت در جلسات کمیته اول مجمع عمومی و همچنین ایجاد مانع در صدور ویزا برای آقای ظریف وزیرامورخارجه و هیئت ایرانی، بار دیگر موضوع تغییر مقر سازمان را زنده را بر سر زبانها انداخت. سوءاستفاده آمریکا از موقعیت خود در میزبانی از سازمان ملل باعث شد تا روسیه و ایران برای تغییر مقر سازمان ملل متحد پیشنهادهایی ارائه دهند.
صرفنظر از مباحث سیاسی، بسیاری از اهالی نیویورک نیز از استقرار ساختمان سازمان ملل ناراضی هستند و وجود ترافیک سنگین در شهر را ناشی از این موضع میدانند. در سال 2001 حدود 67 درصد از شهروندان نیویورک در یک نظرسنجی برای انتقال سازمان ملل به خارج از آمریکا نظر مثبت دادند.
اما امروز وجود ناامنیهای ناشی از اعتراضات مردمی، روسای نمایندگیهای خارجی و دیپلماتهای شاغل در سازمان ملل را نگران کرده و موضوع تعلیق برنامههای این سازمان در نیویورک و ادامه فعالیت آن بهصورت موقت در وین یا ژنو را پررنگ نموده است.
غیر از فقدان امنیت در نیویورک، فراگیر شدن بیماری کرونا در امریکا و بخصوص نیویورک نیز نگرانی دیپلماتهای خارجی را افزایش داده و ناامیدی نسبت به خاتمه اعتراضات و مهار کرونا بهصورت آزاردهندهای افزون شده است.
برای تغییر محل سازمان ملل متحد نیاز به رأی مثبت حداقل دوسوم اعضای سازمان وجود دارد که به نظر میرسد کاری مشکل باشد؛ اما تعلیق فعالیتها بهطور موقت در نیویورک و فعالسازی یکی دیگر از مقرهای سازمان ملل در اروپا، امکانپذیر است و با رأی اکثریت کشورهای عضو، ممکن خواهد شد.
در صورت تشدید بحران در آمریکا و افزایش شیوع کرونا زمینهی تغییر موقت مقر سازمان ملل فراهم خواهد شد و پیشنهاد این اقدام میتواند بهطور هماهنگ از سوی کشورهایی همچون روسیه، چین و ایران ارائه گردد. این پیشنهاد میبایست ناظر به انتقال موقت برنامههای مجمع عمومی به ژنو یا وین باشد تا بتواند توجه کشورهای دیگر را جلب کند.
واقعیات امروز در آمریکا و تشدید بحران با آغاز فعالیتهای انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری، میتواند کشورهای عضو سازمان ملل متحد را متقاعد سازد که بهطور موقت هم که شده از زیر نفوذ و سیطره یکجانبه گرایانه آمریکا خارج شوند. استفاده از این فرصت نویدبخش آینده ای بهتر برای فعالیتهای مستقل کشورهای جهان در عرصه بینالمللی است.