شاید توجه به یک نمونه در این باره مقصود نگارنده را روشن کند. سریال «دل» که این روزها به انتهای فصل اول آن نزدیک می‌شویم، نمونه موردی مناسبی برای این منظور است. ضعف شخصیت‌پردازی، تیپ‌های کلیشه‌ای، انتخاب نادرست بازیگران اصلی از نظر سنی، افزایش زمان هر قسمت با صحنه‌های بی‌ربط و کلیپ‌هایی که هیج کمکی به پیشبرد داستان نمی‌کنند و فقط به قصد کش آمدن و رساندن زمان هر قسمت به مقدار استاندارد انجام گرفته است، فقط برخی از نقایص و ایرادهایی است که در تماشای نخست این سریال به چشم می‌آیند و می‌توان درباره آن به تفصیل نوشت و در مرحله بعدی اگر دقیق‌تر شویم، ضعف‌های دیگری نیز به چشم می‌آیند، مانند این‌که ولنگاری و عدم دقت و احتمالا سرعت در ساخت چنان پیش رفته که برخی اوقات نه کارگردان و نه بازیگر، حواس‌شان به دیالوگ‌ها نیست، به طوری‌که بازیگران با مکث یا عدم مکث در جای لازم و یا نداشتن لحن متناسب با دیالوگ، بار معنایی آن را تغییر می‌دهند.
اما این‌ها و برخی از دلایل دیگری که به آن اشاره نشد، ضعف اصلی کار نیستند، چرا که در مورد خاصِ سریال‌هایی مانند «دل» با موضوع روابط عاطفی، مشکل بزرگ‌تری وجود دارد که همان موضوع سرشار از مناقشه آنها است. محدودیت‌های ایجاد شده در راه نمایش و بیان روابط عاطفی در دهه‌های اخیر، در تار و پود آثار نوشتاری و نمایش ما تنیده شده و گاه و بیگاه اعمال سلیقه‌های متفاوت حتی فراتر از حد و مرز شرعی و قانونی، هنرمند را در بیان آن محدود کرده است. انگار با شرایطی مواجه هستیم که ذهن نویسنده و هنرمند مانند دست و پای یک موجود زنده که مدت‌ها با محدودیت حرکتی مواجه بوده، دچار ضعف عضلانی شده است و حالا حتی پس از رفع محدودیت‌ها، شاید با کمک فیزیوتراپی مداوم، کمی از توان سابق خود را باز یابد. بنابرین شاهدیم حتی با کاهش محدودیت‌ها نیز، نمایش روابط عاطفی به تولید صحنه‌های مضحکی نظیر آن‌چه در این سریال‌ها می‌بینیم می‌انجامد و به هیچ وجه برای مخاطبی که در عرصه زندگی اجتماعی و خصوصی خود شاهد تجربه‌هایی در مضمون مشابه اما در عمل متفاوتی است، قابل درک نیست و نمی‌تواند با آن ارتباطی برقرار کند.
مشکل یاد شده بسیار جدی و اساسی است و با رجوع به همان مثالِ ضعف عضلانی و لزوم فیزیوتراپی در کوتاه مدت، شاید تنها برخی نویسندگان و هنرمندان قوی بنیه بتوانند توان قبلی خود را در شرایط جدید باز یابند و فعلا از کارگردان «من سالوادر نیستم»، «رحمان ۱۴۰۰»، «آینه بغل» و ... نباید انتظاری بیش از این داشت.
پس تا اطلاع ثانوی، انتظار متاع چشمگیری در این عرصه نداشته باشید.
*تیتر یادداشت از ترانه تیتراژ آغاز سریال دل انتخاب شده است
۵۷۵۷