دکتر محمدرضا نوروزی، رییس انجمن ناباروری و باروری ایران، ناباروری را یک بیماری چند وجهی میداند که عوامل مختلف محیطی، فرهنگی، جسمی و روانی بر آن تاثیرگذارند.هفته نامه سلامت در مورد وضعیت ناباروری در ایران با دکتر نوروزی گفت‌وگو کرده است .
چند درصد زوج‌ها در کشور نابارور هستند؟
به طور کلی 15 درصد زوج‌های جوان نابارور هستند که حدودا بین 2 تا 3 میلیون زوج را تشکیل می‌دهند. اگر سالانه در کشور 800 هزار تا یک میلیون ازدواج ثبت شود به تعداد زوج‌های نابارور 150 هزار نفر افزوده می‌شود حتی برخی از بررسی‌ها نیز آمار ناباروری در ایران را بین 13 تا 6/18 درصد بیان می‌کند اما به طور میانگین حدود 3 میلیون زوج در کشور نابارور هستند.
آیا آمار زوج‌های نابارور مربوط به افرادی است که تحت درمان قرار گرفته و نتیجه‌ای نگرفته اند یا در مراحل اولیه تشخیص ناباروری هستند؟
این 3 میلیون زوج نابارور کسانی هستند که 1 سال است که از هیچ روش جلوگیری از بارداری استفاده نکرد‌ه‌اند ولی هنوز بچه‌دار نشد‌ه‌اند و اقدامات درمانی نیز انجام نداده‌اند. موضوع مهمی که وجود دارد این است که بسیاری از زوج‌هایی که نابارور هستند به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند که این مساله 3 دلیل عمده دارد که شامل مسائل فرهنگی، مالی و ناآگاهی است.
در چه زمانی می‌توان گفت یک زوج نابارور است؟
اول باید نکته‌ای را عرض کنم. باروری یک شانس و در برخی موارد دلایل آن ناشناخته است و با وجود سالم‌بودن زن و مرد، بارداری اتفاق نمی‌افتد. اما همان‌طور که اشاره کردم اگر زوجی پس از 1 سال بدون استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری، بچه‌دار نشوند، نابارور هستند. علاوه بر این، باید توجه داشته باشید در زوج‌های سالم در ماه اول احتمال بارداری 15 درصد است و بعد از 1 سال به 90 درصد می‌رسد. بنابراین زوجین نباید انتظار داشته باشند که تا اقدام به بچه‌دار شدن کردند، بارداری اتفاق بیفتد.
آیا می‌توان گفت در کشور ما آمار ناباروری بالا رفته است؟
آمار ناباروری در کشور ما نسبت به دنیا همپوشانی و تطابق دارد و نمی‌توان گفت که در ایران نسبت به سایر کشورها بالا رفته اما نسبت به گذشته افزایش یافته که دلایل مختلف فرهنگی و محیطی در آن دخیل است.
شما به عوامل مختلفی که سبب ناباروری در کشور شده اشاره کردید. در مورد این عوامل بیشتر توضیح دهید.
ناباروری یک مقوله چند علتی است و هر کدام از عوامل ممکن است در ناباروری نقش داشته باشند. عواملی مانند بالا رفتن سن ازدواج و بالا رفتن سن تقاضا برای بچه‌دار شدن در ناباروری تاثیرگذار است. علاوه بر آن استرس و اضطراب‌ها به صورت غیرمستقیم در روند باروری اختلال ایجاد می‌کند. آلاینده‌های محیطی و صوتی و برخی از فعالیت‌هایی که در زندگی امروز انجام می‌شود مانند استفاده از لپ‌تاپ که به صورت مداوم روی پا گذاشته می‌شود و حرارت تولید می‌کنند باعث اختلال در نطفه‌سازی در مردان می‌شود. تاثیر آلاینده‌های محیطی و شیمیایی در ناباروری نیز ثابت شده است. به طور نمونه مواد شیمیایی که در حشره‌کش‌ها به کار رفته اگر به طور دائم در فضای محیطی قرار بگیرد بر نطفه‌سازی مردان تاثیر می‌گذارد. به علاوه مواد شیمیایی‌ای که از خوب نسوختن بنزین ماشین تولید می‌شود و موادی که از ترمز خودروها ناشی می‌شود سبب اختلال در نطفه‌سازی مردان خواهد شد. تحقیقات صورت گرفته نشان داده که تاثیر برخی از موادی که در ظروف جدید نچسب به کار می‌رود از طریق مواد غذایی قابل‌انتقال است و بر باروری مردان تاثیر می‌گذارد.
آیا می‌توان ادعا کرد که بخش قابل توجهی از ناباروری‌ها در کشور به علت عدم آگاهی زوجین است؟
بله! وظیفه اصلی در مرحله اول درمان تشخیص علت ناباروری است. بسیاری از زوج‌ها آگاهی کافی در مورد یک رابطه جنسی منظم و صحیح را ندارند. به طور نمونه با کم کردن اضطراب در مردانی که انزال زودرس دارند و از رابطه جنسی امتناع می‌کنند یا درمان مقاربت‌های دردناک در زنان به راحتی بارداری اتفاق می‌افتد.
در واقع پیش از 50 درصد زوج‌های نابارور با آموزش و مشاوره و تشخیص و تصحیح علت بارور نشدن، قابلیت باروری پیدا می‌کنند و بچه‌دار می‌شوند. بنابراین بسیار مهم است که علت ناباروری به درستی تشخیص داده شود.
در باورهای فرهنگی ما بیشتر کدام جنس را عامل ناباروری می‌دانند؟
در قدیم معمولا زنان برای معالجه به پزشک مراجعه می‌کردند، اما امروزه ثابت شده که 50 درصد ناباروری به صورت یکسان عامل زنانه و مردانه دارد. شایع‌ترین علت ناباروری در مردان بیماری واریکوسل است. در مجموع 20 درصد مردان جوان از بیماری واریکوسل رنج می‌برند و در 20 درصد این افراد اختلال نطفه‌گذاری وجود دارد. در مورد زنان نیز تخمک‌گذاری و وضعیت لوله رحمی در اولین مراجعه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
یکی از مباحث بحث‌برانگیز در زمینه ناباروری در کشور ما، درمان‌هایی است که در مورد اخلاقی بودن آن اظهارنظرهای متفاوتی بیان می‌شود. مانند رحم جایگزین. آیا این روش‌ها در کشور ما پشتوانه قانونی دارد؟
روش‌های درمانی مانند اهدای تخمک و رحم جایگزین یا حتی اهدای جنین در مورد زوج‌هایی کاربرد دارد که سایر روش‌های درمان ناباروری را به کار برده‌اند و نتیجه نگرفته‌اند، بنابراین می‌توانند از درمان‌های کمکی بارداری استفاده کنند. همه این روش‌ها هم پشتوانه قانونی و یا فتواهای شرعی در مورد آنها وجود دارد. حتی در مورد اهدای جنین که از تخمک و اسپرم فرد دیگری استفاده می‌شود و بعد از تشکیل نطفه، نطفه به رحم مادر وارد می‌شود و در واقع زوج نابارور مادر و پدر بیولوژیک جنین نیستند، نیز قانونی وجود دارد و زوجی که نابارور هستند در صورت نیاز می‌توانند از این روش‌ها استفاده کنند. بیشتر مسائلی که در مورد این روش‌ها وجود دارد، مسائل فرهنگی است تا قانونی!
همان‌طور که می‌دانید، یکی از مهم‌ترین مشکلات در درمان ناباروری هزینه بالای درمان است و بیمه‌ها چنین هزینه‌هایی را تحت پوشش قرار نمی‌دهند. آیا می‌توان گفت یکی از دلایل عدم مراجعه به پزشک، گرانی خدمات درمانی است؟
متاسفانه هنوز درمان ناباروری تحت‌پوشش بیمه نیست و ما پیشنهاد دادیم ولی هنوز عملیاتی نشده است و البته برخی بیمه‌های تکمیلی بخشی از هزینه‌ها را تحت‌پوشش دارند، اما تلاش ما این است که بیمه‌های پایه، این زوج‌های نابارور را تحت‌پوشش قرار دهد. هزینه دارو برای یک دوره درمانی 600 تا 700 هزار تومان است و 2 تا 3 برابر این مقدار نیز هزینه کل درمان می‌شود. این در حالی است که هزینه درمان‌های ناباروری در ایران یک پنجم دنیاست و ما از کشورهای دیگر مراجعه‌کننده داریم اما در هر صورت این هزینه‌ها گران است.
44/201