بهنوش خرم‌روز: اگر پیگیر خبرهای مربوط به بحران هسته‌ای در ژاپن باشید، حتما شنیده‌اید که سطح خطر در این کشور به تازگی سطح 7 اعلام شده که بالاترین سطح خطر در مقیاس بین‌المللی رویدادهای هسته‌ای و رادیولوژیک است. اما سطح 7 چه چیزی را نشان می‌دهد و تا چه حد باید نگران آن بود؟ آیا رسیدن به آخرین سطح خطر به معنای فاجعه‌ای بی‌انتها است؟
مقیاس بین‌المللی رویدادهای هسته‌ای و رادیولوژیک، 21 سال پیش در سال 1990 توسط آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای ارائه شد تا زبان مشترکی برای تبادل اطلاعات در مورد میزان امنیت در مواردی باشد که یک حادثه هسته‌ای در نقطه‌ای از زمین اتفاق می‌افتد. (اندکی صبر کنید تا فایل فلش زیر بارگذاری شود)
این مقیاس هم مانند مقیاسی که برای سنجش شدت یک زلزله به کار می‌بریم، لگاریتمی است. یک زلزله 7 ریشتری، 10 برابر شدیدتر از یک زلزله 6 ریشتری است. در مقیاس بین‌المللی رویدادهای هسته‌ای و رادیولوژیک (یا به اختصار آی.ان.ایی.اس) هم چنین نسبتی وجود دارد. اما این دو مقیاس یک تفاوت عمده دارند: کمیت شدت زلزله را می‌توان اندازه‌گیری کرد، اما شدت فجایعی انسان‌سازی مانند فاجعه هسته‌ای، بیشتر بر پایه تفسیرها اعلام می‌شود. به دلیل مشکلاتی که در تفسیرها وجود دارد، سطح آی.ان.ایی.اس بعد از روی دادن یک حادثه ارزیابی می‌شود.
از طرف دیگر، مرکز مشخصی برای اعلام سطح خطر در چنین مواردی وجود ندارد. ممکن است شرکت اپراتور نیروگاه، مقامات دولتی یک کشور، موسسه‌های علمی و حتی مسئولین بین‌الملل یا افرادی از سایر تخصص‌ها تخمینی از سطح خطر را اعلام کنند و همین امر، باعث گیج شدن بیشتر در مورد شدت واقعی خطر می‌شود.
در مجموع مقیاس آی.ان.ایی.اس 7 سطح دارد. سطوح هم بر اساس سه مولفه انتخاب می‌شوند: تاثیرات روی محیط خارج از نیروگاه، تاثیرات روی خود نیروگاه و میزان سیستم‌های امنیتی چندگانه و مستقل مورد نیاز برای برقراری امنیت در سیستم‌های آسیب‌دیده
البته مواردی هم وجود دارند که هیچ خطری، نه مرتبط به مواد رادیواکتیو و نه غیرمرتبط با آن‌ها ندارد . این موارد را خارج از مقیاس نام‌گذاری می‌کنند؛ مانند انفجار شیمیایی در واحد ساخت سوخت مجموعه هسته‌ای حیدرآباد هندوستان در سال 2002 / 1381 و برخورد صاعقه در منطقه حفاظت‌شده نیروگاه هسته‌ای رابینسون در آمریکا در سال 1999 / 1378.
50172