پرچالش​ترین لایحه بودجه سنواتی/ترین​های بودجه 90 چه کسانی بودند؟

نسرین وزیری:  لایحه​ای که باید تا نیمه آذرماه به مجلس می​رسید، اول دی​ماه از سوی رئیس​جمهور تقدیم مجلس شد و فرصت یک​ماه تا پایان سال، امکان بررسی کارشناسی و تصویبش را از نمایندگان سلب کرد.

به همین دلیل، بررسی لایحه بودجه به سال 90 موکول شده و بودجه​ای 20 هزار میلیارد تومانی برای دوماهه اول سال 90 به شکل تنخواه تصویب شد. به این ترتیب بازار گلایه​های مجلس از دولت به دلیل ارائه متاخر لایحه بودجه، و گلایه​های دولت از مجلس به دلیل عدم تصویب لایحه بودجه تا پایان سال، در سال 89 تاخیر شد. اگرچه احمدی​نژاد هنگام ارائه لایحه بودجه به شوخی هم شده به نماینده​ها گفته بود که «تا بودجه را تصویب نکنید، در نوروز خانه راهتان نمی​دهند!»، اینگونه نشد و پس از پایان تعطیلات، کمیسیون تلفیق به کار خود ادامه داده و نهایتا این لایحه در 6 اردیبهشت در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار گرفت.

از مهمترین تفاوت​های اینبار لایحه بودجه با دیگر لوایح مشابه در سال​های گذشته در این بود که اختلاف نظر اعضا، بیش از پیش عیان شد. اگرچه همه ساله نسبت به اینکه اعضای کمیسیون برای حوزه​های انتخابیه خود بودجه جداگانه می​گیرند، حرف​ها و حدیث​هایی مطرح می​شود اما اینبار این گوشه و کنایه​ها نقل هر روز مجلس بود و آنقدر به درازا کشید که در آخرین روزهای بررسی آن در صحن علنی به یک منازعه لفظی بدل شد. از یکسو 70 نماینده در نامه​ای به هیات رئیسه خواستار حذف ردیف​هایی شدند که شبهه​ناک بود، از یکسو سخنگوی تلفیق می​گفت که به خاطر 9 ردیف برای 9 پروژه نباید آبروی 51 نماینده عضو تلفیق را برد و از دیگر سوی  حجت​الله رحمانی نماینده الیگودرز در اعتراض به پیشنهاد حذف این ردیف​ها از سوی حسن کامران نماینده اصفهان، جایگاه هیات رئیسه را در می​نوردید که «والله این ظلم به مردم است! این کار ظلم است و...». این تنها حاشیه​های کمیسیون تلفیق که رئیسش یکبار تا مرز استعفا از عضویت در آن پیش رفته، دو روز ابتدایی بررسی در صحن سکوت کرده و دو روز پایانی را در جایگاه هیات رئیسه و در حال مذاکره با رئیس​مجلس گذراند، نبود!

بررسی لایحه بودجه 90، روزهای پرخاطره​ای را برای نمایندگان مجلس هشتم ساخت. روزی که در بررسی کلیات نماینده دولت در مجلس نبود و به قول لاریجانی برای رسیدن به تریبون در ترافیک مانده بود!، روزی که بدون اعلام درآمدهای ناشی از هدفمندکردن یارانه​ها سقف درآمدی دولت بسته شد!، روزی که درآمد کارکنان دولت دوبار متناسب با تورم افزایش یافت و دو روز بعدش مبنای افزایشش تغییر کرد، روزی کهدرآمد و هزینه هدفمندسازی محل اختلاف نظر اقتصادانان مجلس و دولتی شد، روزی که..، روزی که...روزی که....

اما از همه اینها پربحث​تر همان تصمیم گیری راجع به هدفمندسازی بود و نرخ رشد حقوق کارکنان دولت. حقوقی که باید بر اساس قانون مدیریت خدمات کشوری متناسب با تورم، افزایش یابد اما به قول توکلی به «طرفه الحیلی» دولت از زیر بار اجرای آن شانه خالی می​کند و به قول خباز «حتی اگر نرخ تورم متناسب با اعلان​های بانک مرکزی 12.4 درصد باشد، حقوق کارکنان را 6 درصد افزایش داده​اند». نمایندگان دوبار مهر تایید بر قانون مصوب بلی خود کوبیدند اما تلفیقی​ها در جلسه​ای داخلی برآورد کردند که دولت چنین بودجه​ای ندارد و باید متناسب با افزایش ضریب حقوقی، حقوق کارکنانش را افزایش دهد. بنابراین مصوبه اولیه مجلس ملغی شد اما باز در آخرین روز بررسی بودجه به دلیل حذف برخی ردیف​های هزینه​ای مبلغی دیگر به بودجه دولت برای این منظور اضافه شد. البته نهایتا معلوم نشد که این درامد کارکنان دولت چقدر اضافه می​شود.

هدفمندکردن یارانه ها هم از پربحث​ترین مصوبات مجلس در بودجه 90 بود که محض خاطر توان اجرایی دولت هم که شده، نماینده​ها اصل قانون را هم عوض کردند. ماجرا از درخواست درآمد 62هزارمیلیارد تومانی دولت برای هدفمندکردن یارانه​ها آغاز شد که به منزله افزایش قیمت حامل​های انرژی از آب گرفته تا برق و گاز و بنزین به اندازه​ای بود که دولت به چنین درآمدی برسد. درآمدی که به گفته توکلی تورمی بیش از 22 درصد را به ارمغان می​آورد و بیم عقب نشینی از اجرای آن با شیب تند را برای دولت می​آفرید. از دولت اصرار و از مجلس انکار که مردم توان بازپرداخت قبوض خود را نخواهند داشت و باید درآمد دولت را کاهش داد. اما تلفیقی​ها میانه را گرفتند. نه 62میلیارد دولت، نه 31 میلیارد اقتصاددانان نگرانی چون توکلی. 54 هزار میلیارد یک کلام!  

بحث دیگر بر سر میزان یارانه و یارانه بگیرها بود که بازهم اختلاف برانگیز شد. کاتوزیان رئیس کمیسیون انرژی می​گفت که دولتی​ها در جلسات داخلی کمیسیون​ها می​گویند 45 میلیون نفر یارانه می​گیرند و از تلوزیون می گویند که می​خواهند مبلغ یارانه را افزایش دهند. اما فرزین سخنگوی کارگروه طرح تحول می​گفت 72.5 میلیون نفز یارانه می​گیرند و میزان یارانه هم افزایش نمی​یابد. در این میان توکلی و کواکبیان هم می​گفتند که مبلغ یارانه وحی منزل نیست و نباید به گفته عبدالهی رئیس کمیسوین تلفیق «در مقابل کار انجام شده قرار گرفت»؛ از این رو لازم است با مردم صادق بود و مبلغ یارانه​ها را کم کرد.

موضوع دیگر تفکیک بین سهم دولت و خانوار و تولید از این درآمدها بود که بر اساس قانون هدفمندسازی، به ترتیب 20، 50 و30 درصد باید باشد. اما مجلس در اقدامی که لاریجانی آن را «نهایت همکاری با دولت» خواند؛ 10 درصد از سهم تولید کاست و مرزی هم میان دولت و خانوار تعیین نکرد تا دولت به راحتی 44 هزار میلیارد تومان از بودجه 54 هزار میلیاردی​اش را هر طور که خواست خرج کند.

پرونده بودجه 90 با 14 ایراد ویرایشی شورای نگهبان به مصوبه مجلس و رفع نیم ساعته آن در جلسه عصر روز 19 اردیبهشت ماه بسته شد. اما در حافظه تاریخی هرم سبز بهارستان خواهد ماند که نمایندگانی همچون احمد توکلی و علی عباسپور فعالترین نمایندگان در نقد لایحه بودجه 90 بودند و گاهی انقدر فریاد زدند که به قول توکلی دیگر صدایشان در نمی​آمد! در یادها می​ماند که نمایندگانی چون حسن کامران، مصطفی کواکبیان و نادر قاضی​پور چقدر تذکر دادند و با لحن توام با مزاح خود که غالبا با واکنش هیات رئیسه مواجه می​شد، پیش رفتند تا اینکه لاریجانی گفت یک زن و شوهر یعنی کامران و اخوان، به اندازه نصف نمایندگان تذکر دادند!

مدال متنفذترین نمایندگان در طول بررسی لایحه برنامه پنجم را هم باید به سینه «علی لاریجانی» به دلیل مدیریت خوب جلسات، «محمدحسن ابوترابی​فرد» به دلیل توجیه خوب مصوبات تلفیق، «محمدرضا باهنر و رضا عبدالهی» به دلیل هماهنگی زیاد تلفیق با هیات رئیسه و نمایندگان و رایزنی مداوم با نمایندگان نصب کرد.

البته در این مدت 13 روز که مجلس در دو شیفت جلسه داشت، صدای نمایندگانی همچون غلامعلی حدادعادل، علی مطهری، روح​الله حسینیان و مرتضی آقاتهرانی، حتی یکبار هم شنیده شند تا از ماده​ای از سند بودجه دولت برای سال 90 به عنوان نخستین سال از برش برنامه پنجم دفاع کرده یا از آن انتقاد کنند.

/1729