تبدیل خبر به کالایی برای خرید و فروش به مثابه کاری ضداخلاقی و نکوهیده، محصول فرآیندهای مفسدهانگیز و ارزشزدایی از حقیقت در تمام ساحتهاست.
ظهور پدیده زشت باجگیری با محوریت رسانهنماها و گستره آن که شوربختانه دامن برخی رسانهها را نیز آلوده کرده، به ساختار معیوب رسانه در ایران باز میگردد.
علل ظهور و گسترش باجنیوزها را میتوان در چند عنوان کلی صورتبندی کرد:
اختلاط دو مفهوم خبرنگار و بازاریاب:
این اعتقاد که؛ «خبر مطلبی است که لابلای آگهی چاپ میکنیم!»
حوزه بازاریابی و خبرنگاری سالهاست با یکدیگر ممزوج شده و رفته رفته خبرنگاران به انتشار خبرهای مثبت و منفی برای گرفتن آگهی و سپس تداوم آن روی آوردند.
این منفی نویسی و سپس تهدید فرد، بنگاه اقتصادی و سازمان به انتشار آن در ابتدا برای صاحبان رسانه و خبرنگارها هیجان انگیز و فرصتی برای قدرت نمایی بود؛ رفته رفته اما این منفی نویسی به دهانشان مزه کرد و به گرفتن آگهی و در ادامه به باج خواهی بدل شد. درهم آمیختگی نقش خبرنگار و بازاریاب در حالی است که در رسانههای معتبر دنیا خبرنگارها را حتی از ستوننویس ها تفکیک میکنند چه رسد به بازاریابها و آگهی بگیرها.
باج گیری و درآمد پایین خبرنگارها:
در ایران خبرنگاری در زمره کم درآمدترینِ مشاغل است و خبرنگارها و روزنامهنگارها اغلب حقوق هایی دریافت می کنند که کفاف معیشت شان را نمیدهد. این مساله سبب شده که برخی از خبرنگارها که اطلاعات و اخباری که در حوزه تخصصیشان از راههای مختلف کسب میکنند را به ابزاری برای کسب و کار بدل کنند و باج بگیرند. حقوق یک خبرنگار در مقایسه با درآمد باجگیری به اندازهای خنده دار است که بسیاری از افراد از ابتدا با نیت منفی نویسی و زورگیری خبری وارد کار رسانه میشوند.
رواج بی اخلاقی در هر سطح و حوزهای در ارتباط مستقیم یا درآمد افراد در مشاغل مختلف قرار دارد. برای کسی که لَنگ هزینههای روزمره خود است، اخلاقگرایی و حقیقتیابی در کار معنای چندانی ندارد. از طرف دیگر، هزینههای اداره رسانه نیز بالاست و اغلب آنها نه محلی برای تامین مالی دارند و نه مخاطبان قابل توجهی، بنابراین، به باج نیوز بدل میشوند تا از طریق تلکه کردن نهادها و سازمانها، خاصه بنگاههای اقتصادی تداوم حیات یابند.
فقدان نظارت نهاد صنفی:
یکی از مهم ترین دلایل افزایش نگران کننده باج نیوزها و در همین ارتباط، باجگیری بلامنازع خبرنگارنمای زورگیر، فقدان نظارت مستمر یک نهاد مستقل مدنی صنفی در حوزه رسانه است. در کشورهایی که رسانههای سالم و قدرتمند دارند، انجمن صنفی روزنامه نگاران به صورت مستقل بر کار رسانهها نظارت داشته و اجازه رشد رسانههای زرد و بیهویت باجگیر و خبرنگارهای کاسب کار را نمیدهد. در شرایطی که انجمن صنفی مستقل و یک کمیته اخلاقی قدرتمند در دل آن وجود ندارد، نظارتی بر فعالیت رسانه ها و خبرنگارهای فاسد صورت نگرفته و به همین اعتبار، هیچ راه حل مشخص و قانونی هم برای ممانعت از باجخواهی باج نیوزها وجود ندارد.
فساد دستگاهها، خوراک باج نیوزها:
فساد و تخلف در دستگاهها و سازمانهای مختلف و همچنین بنگاههای اقتصادی سبب شده که تعدادی از افراد شاغل در این دستگاهها از آنجا خود امکان افشای این فساد را ندارند، اخبار و اطلاعات آن را در اختیار رسانه قرار دهند تا شایدکمکی به جریان شفافسازی کرده باشند، برخی از خبرنگارها و رسانهها اما با کمک این اخبار باجگیری کرده و مجموعه مورد نظر را تهدید به افشاگری میکنند. بدین ترتیب، آنچه که کوچکترین اهمیتی برای باج نیوزها ندارد، مبارزه با فساد است زیرا فساد محل ارتزاق آنهاست!
۲۲۳۲۲۵