گزارش جهانی مصرف و تولید موادمخدر در سال گذشته که اداره موادمخدر و جرائم سازمان ملل متحد منتشر کرد، نشان می‌دهد جهان به سمت موادمخدر جدید در حرکت است و بازار‌های جهانی مرتبط با موادمخدر در حال تغییر هستند.
تاکنون روند مصرف به این شکل بود که موادمخدر در کشور‌های فقیر جهان تولید می‌شد و در کشور‌های ثروتمند جهان به مصرف می‌رسید. اما امروزه این روند در حال تغییر است و الگو‌های مصرف جهانی هر روز در حال پیچیده‌تر شدن هستند. در این بین گزارش‌های سازمان ملل نشان از افزایش سوء‌صرف مواد در کشور‌های در حال توسعه جهان دارد. بنابر آمار ارائه شده، مصرف هرویین در آفریقای شرقی، مصرف کوکایین در آفریقای غربی و آمریکای جنوبی و استفاده از موادمخدر نور‌ظهور و صنعتی در خاورمیانه و کشور‌های آسیای جنوب شرقی در حال افزایش است. کشت ماده مخدر تریاک در افغانستان و کوکایین در برخی دیگر از کشور‌های جهان کاهش یافته و میزان مصرف نیز در کشور‌های توسعه یافته به ثبات رسیده است.
کاهش کشت تریاک و کوکایین
تولید 2 ماده مخدر تریاک و کوکایین در جهان رو به کاهش است به طوری که سطح زمین‌های زیر کشت تریاک در سراسر جهان در طول 2 سال گذشته 23 درصد کاهش داشته است. تولید کوکایین هم بین سال‌های 2007 تا 2009، 12 تا 18 درصد کاهش پیدا کرده است. با این حال سازمان ملل تخمین می‌زند بیش از 12 هزار تن از تریاک تولید شده در افغانستان ذخیره شده که می‌تواند نیاز 5/2 سال معتادان جهان را تأمین کند.
هرویین
تولید جهانی هرویین در سال 2009 نزدیک به 13 درصد کاهش پیدا کرده و به 657 تن رسید. بازار جهانی ماده مخدر هرویین حدود 55 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که 90 درصد آن متعلق به کشور افغانستان است. در حال حاضر افغانستان، روسیه، ایران و کشور‌های اروپای غرب نزدیک به نیمی از هرویین تولید شده در جهان را مصرف می‌کنند.
با اینکه افغانستان بخش عمده‌ای از هرویین را تولید می‌کند اما فقط 2 درصد از این مواد در افغانستان کشف و ضبط می‌شوند. این در حالی است که کشور‌های ایران و افغانستان بیشترین میزان تولید را در این زمینه دارد به طوری که در 50 درصد موادمخدر ضبط شده جهان را به خود اختصاص داده‌اند. بعد از کشور‌های اروپای غربی، روسیه دومین بازار بزرگ مصرف هرویین در جهان را به خود اختصاص داده است. در این کشور بین 6/1 تا 8/1 میلیون معتاد به این ماده مخدر وجود دارد که بخش مهمی از بازار مصرفی جهان را به خود اختصاص داده‌اند.
بازار کوکایین جهانی در حال تغییر
در طول چند سال گذشته، مصرف کوکایین در آمریکا کاهش چشمگیری داشته است. ارزش بازار کوکایین در این کشور در دهه 1990 شاهد کاهش 70 درصدی بوده است. روند کاهش در 10 سال گذشته نیز به میزان 25 درصد ادامه داشته است. در حقیقت معتادان به این ماده مخدر به بخش‌های دیگر جهان منتقل شده‌اند. در طول 10 سال گذشته تعداد مصرف‌کننده کوکایین در اروپا به بیش از دو برابر افزایش یافته و از 2 میلیون نفر در سال 1998 به 1/4 میلیون نفر در سال 2008 رسیده است. سهم بازار کوکایین در اروپا در سال 2008 نزدیک به 34 میلیارد دلار تخمین زده شده که در حال نزدیک شدن به بازار آمریکای شمالی با رقم 37 میلیارد دلار است.
آسیا، رکورددار استفاده از موادمخدر نوظهور
تعداد مصرف‌کنندگان موادمخدر جدید موسوم به آمفتامین‌ها در جهان به سرعت در حال افزایش است. در حال حاضر بین 30 تا 50 میلیون نفر از این مواد استفاده می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود تعداد آنها از مجموع معتادان به تریاک و کوکایین در جهان پیشی بگیرد. تعداد آزمایشگاه‌های مخفی تولید این مواد در سال 2008 تا 20 درصد افزایش داشته است که این موضوع می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد. تولید قرص‌های اکستازی در آمریکای شمالی و بخش‌های مختلفی از آسیا رشد قابل توجهی داشته است. به گزارش سازمان ملل، بیشترین تعداد این آزمایشگاه‌ها در کشور‌های آمریکا، جمهوری چک، استرالیا، چین اسلوواکی، نیزویلند، هلند، کانادا و مکزیک قرار دارند. بازار جهانی عمده فروشی و خرده‌فروشی برای آمفتامین‌ها نزدیک به 65 میلیارد دلار برآورد شده است. در سال 2006 حدود نیمی از کشور‌های آسیایی از افزایش استفاده از متامفتامین‌ها خبر داده‌اند و به این ترتیب باید گفت آسیا رکورددار مصرف این نوع موادمخدر در جهان است.
حشیش، پرمصرف‌ترین ماده مخدر
حشیش هنوز هم پرمصرف‌ترین ماده‌مخدر در سراسر جهان است. میزان مصرف آن تقریباً در تمام کشور‌های جهان افزایش داشته است و بین 130 تا 140 میلیون نفر، حداقل یک بار در سال گذشته این ماده مخدر را مصرف کرده‌اند. با این حال گزارش‌ها حاکی از کاهش مصرف این ماده در آمریکای شمالی و بخش‌هایی از اروپاست که می‌تواند نشان‌دهنده تغییر الگوی مصرف در این کشور‌ها باشد. بزرگ‌ترین صادر‌کنندگان این ماده مخدر، کشور‌های افغانستان و مراکش هستند. شواهدی از تولید این ماده در 29 کشور جهان از جمله استرالیا، کشور‌های آمریکای شمالی و اروپا هم وجود دارد.
47301