محققان می گویند مارکو پولو، سیاح معروف که سفرنامه پر برگی درباره سفر به کشورهای شرقی از جمله ایران و چین و مغولستان دارد، سر همه خوانندگان خود را در طول تاریخ شیره مالیده است، چون این رند ونیزی، هیچگاه پایش را از شهر زادگاهش بیرون نگذاشته.
از سفرهای مارکوپولو، فیلمها، سریالها و کارتونهای زیادی ساخته شده که همه پر است از جزئیاتی که درباره زندگی، لباسها، آداب و رسوم و دنیای سیاست و مردم کشورهای شرق نشان دهد. ولی او چطور توانسته این همه جزئیات شگفت آور را در سفرنامه خیالی خود به تحریر درآورد؟
باستان‌شناسان می گویند، تمام مطالب مربوط به چین و کشورهای شرق دور که در نوشته‌های به جای مانده از این سیاح تقلبی کشف شده‌اند، داستانهای دست دومی هستند که او در ملاقات با تجار ایرانی در سواحل دریای سیاه شنیده بوده است.
به گفته محققان، مارکوی متقلب، بعدها این داستان‌‌ها را برای فروش بهتر با مجموعه اطلاعاتی بی‌ارزش ادغام و در کتاب "توصیفی از جهان" قرار داده. این کتاب قدیمی از نخستین کتاب‌های مسافرتی به شمار می‌رود. در این میان می‌توان به گزارشات بی‌پایه و اساس او در مورد حمله "کوبلای خان" (قوبیلای قاآن) به ژاپن در سال‌های 1274 و 1281 اشاره کرد که ریشه تاریخی ندارد و همه زائیده تخلیات این مرد ایتالیایی است.
یک استاد دانشگاه ناپل در این باره می گوید: تمام مکتوبات "مارکوپولو" از رویدادهای به وجود آمده در کشورهای شرق دور و به خصوص چین دچار تناقضاتی بسیار زیاد با واقعیت است که از آن جمله می‌توان به توصیف کشتی‌های 5 دکله مغول‌ها اشاره کرد درحالی که کشتی مغول‌ها سه دلکه بوده‌اند.
دانیل پترلا معتقد است از روی چنین جزئیاتی که نشان دهنده عدم حضور پولو در شرق است، می توان تمام داستانهای او را خیالی و ذهنی پنداشت، نه یک سفرنامه واقعی.
از سویی دیگر "فرانسس وود" رییس بخش چین‌شناسی کتابخانه بریتانیا، جعلی بودن ادعای «مارکوپولو» در سفر به خاور دور را نبود هیچگونه اطلاعاتی در خصوص «دیوار بزرگ چین»، «چای چینی»، «مراسم مذهبی و بومی چینی‌ها» و دیگر ویژگی‌هایی که چین به آن‌ها شهرت دارد، بیان کرده است.
به گفته این کارشناس، گذشته از آن هیچ نشان یا اثری متعلق به خاور دور حتی از آثار و لوزام به دست آمده از خانوداه این جهانگرد معروف نیز به دست نیامده است.
ازاینرو باستان‌شناسان معتقدند، آنچه «مارکوپولو» از سفر خود به چین نگاشته است، نسخه‌برداری از یک کتاب راهنمای مسافرت به چین است که توسط تجار ایرانی نوشته شده بوده اند.
47/233