محمدرضا نوروزپور
تحولات عراق پس از اعلام موجودیت ائتلاف قانون از سوی نخست‌وزیر این کشور سیر صعودی به خود گرفته و هر روز که به ژانویه و سال نو میلادی نزدیک می‌شویم بحث ائتلاف‌های سیاسی و رقابت‌های جناحی و حزبی در این کشور داغ‌تر می‌شود.
در تازه‌ترین تحولات مربوط به رقابت‌های انتخاباتی، روز شنبه اتفاق عجیبی رخ داد و آن اینکه جریان صدر به رهبری روحانی تندروی ضدآمریکایی خود مقتدا، اعلام کرد که دوست دارد به صورت مشروط به ائتلاف دولت قانون نوری المالکی بپیوندد. گرچه ناظران سیاسی هنوز تحلیل قاطعی در این خصوص ارائه نداده‌اند اما به نظر می‌رسد که صدری‌ها به استراتژی‌های جدیدی در بازی سیاسی دست یافته‌اند و درک کرده‌اند که کشورداری تنها در داشتن اسلحه محدود و خلاصه نمی‌شود.
این موضع از آن جهت عجیب و شوک‌برانگیز به نظر می‌رسد که جریان صدری‌ها تقریباً اصلی‌ترین مخالف نوری المالکی در پیوستن او به ائتلاف ملی به رهبری مجلس اعلایی‌ها بودند. زمانی که مالکی برای پیوستن به این ائتلاف بزرگ که تقریباً شامل همه احزاب و گروه‌های سیاسی بزرگ و کوچک شیعی این کشور است شرط تعیین کرد و گفت تنها زمانی به این ائتلاف می‌پیوندد که نخست‌وزیری او تضمین شود، این جریان صدری‌ها بودند که با این شرط او مخالفت کردند و زمینه را برای اعلام ائتلاف مستقل مالکی از سایر جریان‌های شیعه آماده ساختند.
صلاح العبیدی سخنگوی گروه صدر، در واکنش به اعلام «ائتلاف دولت قانون» از سوی نوری المالکی نخست‌وزیر عراق، تأکید کرد که گروه صدر با ائتلاف‌هایی که بر اساس طرح ملی تشکیل شوند موافق است و چنانچه شرایط پیوستن به این ائتلاف فراهم شود، آماده انضمام به «ائتلاف دولت قانون» خواهد بود.
العبیدی خاطرنشان کرد: تنها شرط گروه صدر این است که ائتلاف دولت قانون بر اساس معیارهای ملی تشکیل شده باشد و نماینده اقشار مختلف عراق باشد.
صدری‌ها در حالی به مالکی پیشنهاد مشروط برای وحدت داده‌اند که در دو سال گذشته به شدت از او ضربه خورده‌اند و تنها با مشت آهنین او بود که سلاح را علیه آمریکایی‌ها زمین گذاشتند. از سوی دیگر این پیشنهاد در حالی است که صدری‌ها هم اینک یک پای ثابت ائتلاف ملی محسوب می‌شوند و ممکن است این تصمیم آنها حاکی از این باشد که مایلند در دو جبهه شانس خود را برای فرستادن نمایندگانشان به پارلمان عراق امتحان کنند و با این کار قصد دارند مالکی را در صورتی که مجدداً نخست‌وزیر عراق شد برای همیشه از دست ندهند.
تاکنون 40 تشکل سیاسی مختلف به ائتلاف دولت قانون که روز پنج‌شنبه رسماً اعلام موجودیت کرد پیوسته‌اند و بنابر اعلام منابع نزدیک به مالکی مذاکره با 30 گروه و تشکل دیگر برای پیوستن به این ائتلاف ادامه دارد.
یک ائتلاف دیگر نیز از راه رسید
درهمین حال منابع خبری از احتمال اعلام موجودیت یک ائتلاف دیگر سیاسی در عراق برای حضور در انتخابات پارلمانی این کشور در ژانویه سال آینده خبر می‌دهند. این ائتلاف که حول ایاد علاوی سیاستمدار شیعه سکولار که مدتی پس از اشغال این کشور، ریاست دولت انتقالی را بر عهده داشت می‌گردد.
منابع خبری نزدیک به دو لیست العراقیه و گفتمان ملی عراق، از توافق ایاد علاوی و صالح مطلق به منظور تشکیل یک ائتلاف گسترده جهت مشارکت در انتخابات پارلمانی آینده خبر دادند. این در حالی است که برخی دیگر از منابع خبری احتمال داده‌اند که این ائتلاف سرانجام به ائتلاف دولت قانون نوری المالکی بپیوندد. این احتمال البته از سوی هیچ یک از طرفین رد یا تأیید نشده است و آنچه هم‌اکنون مطرح است اینکه این طیف قصد دارد به صورت مستقل در انتخابات شرکت کند.
ایسنا به نقل از روزنامه الحیات نوشته است که مصطفی الهیتی، از نمایندگان جبهه گفتمان ملی فاش کرده است توافق مکتوبی میان دو لیست العراقیه، به ریاست ایاد علاوی و گفتمان ملی، به ریاست صالح مطلق جهت ایجاد یک ائتلاف گسترده برای مشارکت در انتخابات پارلمانی آینده عراق صورت گرفته و هرگاه هر دو مسئول به عراق بازگردند این ائتلاف به طور رسمی اعلام خواهد شد.
الهیتی اظهار داشت: برخی گروه‌های سیاسی نظیر حزب الدستوری به ریاست جواد بولانی، وزیر کشور، تجمع جمهوری که ریاست آن را سعد عاصم الجنابی از نمایندگان سیاسی مستقل عراق به عهده دارد و نیز جریان ملی مستقل به ریاست محمود مشهدانی تمایل دارند به این ائتلاف بپیوندند.
از هر ائتلافی استقبال می‌شود
در همین حال عادل عبدالمهدی معاون اول رئیس‌جمهوری عراق نیز روز شنبه با استقبال از اعلام موجودیت ائتلاف‌های سیاسی جدید در این کشور گفت: انتخابات پارلمانی آینده عراق یکی از بی‌نظیرترین انتخابات‌های این کشور خواهد بود. عبدالمهدی در مراسم اربعین سیدعبدالعزیز حکیم رئیس فقید مجلس اعلای اسلامی عراق با اشاره به ائتلاف‌های انتخاباتی که در آستانه تشکیل هستند، افزود: تشکیل ائتلاف ملی و ائتلاف حکومت قانون و ائتلاف‌های انتخاباتی دیگر که در آینده اعلام موجودیت می‌کنند، نشان می‌دهند که عراق شاهد یکی از بی‌نظیرترین انتخاب‌های خود خواهد بود.
عبدالمهدی که خود از اعضای ائتلاف ملی عراق است، گفت: مهم نیست چه کسی پیروز می‌شود زیرا همه گروه‌های انتخاباتی در یک چرخه سیاسی دور می‌زنند و هرکس تصور کند اگر در صف اپوزیسیون قرار گرفت خارج از دایره دولت و نظام قرار گرفته سخت در اشتباه است.
نارضایتی اتحادیه عرب از مالکی
اما موضوع دیگری که روز شنبه در خبرها مطرح بود ناراحتی اتحادیه عرب از لحن خشن مالکی خطاب به اتحادیه عرب و نقش این سازمان در مناقشه بغداد-دمشق بود. مالکی همچنین در آن مراسم به همه کشورهایی که در امور عراق دخالت می‌کنند هشدار داده و موجب ناراحتی برخی از اعضای اتحادیه عرب را فراهم کرد.
بر همین اساس اتحادیه عرب هشدار نوری المالکی نسبت به ایفای نقش این اتحادیه در بحران عراق با سوریه را نامناسب دانست.
نخست‌وزیر عراق در مراسم اعلام موجودیت ائتلاف دولت قانون هشدار داده بود که انتقال پرونده بحران عراق و سوریه از سازمان ملل متحد به اتحادیه عرب موجب از بین رفتن حقوق عراقی‌ها خواهد شد. یک مقام سوری اتحادیه با ابراز تأسف از این اظهار نظر گفت: اتحادیه عرب طی سال‌ها در راستای تحقق منافع ملت عراق از گروه‌ها و طیف‌های مختلف تلاش می‌کند.
این مقام مسئول اتحادیه عرب با تأکید بر اینکه این اتحادیه هرگز نخواسته که پرونده تنش‌ها بین عراق و سوریه به این اتحادیه منتقل شود گفت: نخست‌وزیر عراق به خوبی از این مسئله مطلع است و تلاش‌های اتحادیه عرب را طی سال‌ها از زمان برگزاری نشست آشتی ملی عراق در نوامبر سال 2005 در مقر این اتحادیه که با مشارکت شخص نخست‌وزیر عراق همراه بوده پیگیری کرده است.