غزال زیاری: خوان د لارا باستان‌شناس دانشگاه آکسفورد اخیراً با استفاده از منابع تاریخی اولیه، داده‌های نجومی و فناوری گرافیک رایانه‌ای (CGI)، نسخه دیجیتالی پارتنون، زیارتگاه یونان باستان را بازسازی کرده است.
بدین ترتیب و با ترکیب تاریخ و مدل‌سازی سه‌بعدی، حالا می‌توانیم شکوه این معبد را همان‌طور که در اوج عظمت خود در سال ۴۳۲ پیش از میلاد مسیح بود، مشاهده کنیم. حاصل تلاش د لارا، نگاه شگفت‌انگیزی به یکی از برجسته‌ترین شاهکارهای معماری دوران هلنیستی است و همین الگوی جذابی برای بازسازی دیجیتالی دیگر مکان‌های تاریخی مهم برای پژوهشگران، مورخان و بازدیدکنندگان موزه‌ها خواهد بود.
این در حالی است که همین حالا هم ویرانه‌های پارتنون، پس از گذشت ۲۵۰۰ سال باشکوه به نظر می‌رسند و کافی است تصور کنید که این معبد در دوران اوج خود چقدر گیرا، تأثیرگذار و حیرت‌انگیز بوده است.
ساخت این ساختمان به ابعاد ۷۰ در ۳۰ متر در سال ۴۳۸ پیش از میلاد مسیح به پایان رسید، اما تکمیل تزئینات و آثار هنری آن شش سال دیگر زمان برد. در حال حاضر تنها بخش‌هایی از نمای بیرونی آن باقی مانده، ولی منابع تاریخی از زیارتگاهی چشمگیر سخن می‌گویند که به الهه آتنا، ایزد بانوی خرد، صنایع‌دستی و جنگ تقدیم شده بود.
خوان د لارا دراین‌باره توضیح داده: «بر اساس داده‌هایی که گردآوری کردم، تجربه بصری هر معبد و آیین‌هایی که در آن اجرا می‌شده، به‌شدت تحت تأثیر الهه مورد پرستش، منشأ آیین و موقعیت جغرافیایی معبد قرار داشت؛ اما از قرن پنجم پیش از میلاد و با ورود به دوران هلنیستی، شاهد افزایش چشمگیر نوعی نمایش آگاهانه تجربه دینی هستیم.»
جزئیات حیرت‌انگیز این معبد
در قلب معبد پارتنون، مجسمه‌ای تقریباً ۱۲ متری از الهه محافظ آتن ساخته فیدیاس، پیکرتراش مشهور قرار داشته که اسناد تاریخی نشان می‌دهند که این مجسمه به روش کریزلفانتین (ترکیبی از طلا و عاج) ساخته شده بود.
مطالعات پیشین درباره آثار مشابه حکایت از آن دارند که برای ساخت این تندیس، عاج به‌صورت نوارهایی باز و نرم شده و سپس به‌عنوان روکش به بدنه اصلی چسبانده می‌شد.
ساختار اطراف معبد عمدتاً از مرمر و سنگ‌هایی ساخته شده بود که با دقت تراشیده و صیقل داده شده بودند تا درخشندگی طبیعی‌شان مضاعف شود. همچنین، مجسمه آتنا به‌گونه‌ای در فضا جایگذاری شده بود که حوضچه‌های آب، پنجره‌ها و نورگیرهای معبد، جلوه باشکوه‌تری به آن بدهند.
تحلیل‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که فضای داخلی پارتنون عمدتاً تاریک نگه داشته می‌شد و با دود غلیظ بخور پر می‌گردید تا حس هیبت و احترام بر فضای آن حاکم باشد؛ اما این محیط، هر چهار تابستان یک‌بار و هم‌زمان با جشنواره "پاناتنائیک"، دستخوش تغییر می‌شد. در این روزها، زاویه قرارگیری مجسمه و موقعیت مکانی‌اش باعث می‌شد نور طلوع آفتاب به‌طور مستقیم بر ردای طلایی آتنا بتابد.
د لارا در ادامه توضیحاتش در مورد محیط حاکم بر پارتنون در گذشته گفت: «تصور کنید وارد پارتنون می‌شوید؛ چشمانتان که هنوز از تابش شدید آفتاب بیرون خسته است، به‌تدریج با تاریکی درون معبد سازگار می‌شود. در همین حین، نوری که از درگاه معبد به درون نفوذ کرده، مستقیماً بر ردای طلایی الهه می‌تابد. این همان تأثیری است که معماران و فیدیاس قصد داشتند ایجاد کنند. بی‌تردید باید تجربه‌ای جادویی بوده باشد.»
خود د لارا وب‌سایتی اختصاصی برای پروژه سه‌بعدی پارتنون دارد، اما شخصاً امیدوار است تا این شیوه برای پژوهشگران دیگر الهام‌بخش باشد تا بازسازی دیجیتالی سایر بناهای تاریخی بزرگ را آغاز کنند. این بازآفرینی‌ها می‌توانند به‌عنوان بخشی از نمایشگاه‌های موزه‌ای یا در هدست‌های واقعیت مجازی مورد استفاده قرار بگیرند تا تجربه‌ای نزدیک به دیدار حضوری از شگفتی‌های جهان باستان فراهم کنند.
منبع: popsci
۵۸۳۲۱