در تجربه‌ای که با چند شرکت صنعتی در زمینه صادرات به بازار اروپا داشتم، همیشه یک سؤال تکراری وجود داشت: «آیا بدون گواهینامه CE هم می‌شود صادرات کرد؟» پاسخ ساده است: از نظر قانونی، در بسیاری از حوزه‌ها، خیر.
طبق اعلام European Commission، داشتن CE marking برای محصولاتی که در حوزه اتحادیه اروپا به فروش می‌رسند، الزام قانونی است:
"CE marking is mandatory for many products sold in the EU..."
اما گواهینامه CE فقط یک الزام نیست. به‌نظر من، برای بسیاری از تولیدکنندگان، این گواهی دروازه‌ای به بازارهای رقابتی‌تر است. چرا؟ چون CE صرفاً یک برچسب نیست؛ نشان می‌دهد که محصول شما از نظر ایمنی، سلامت و حفاظت محیط زیست، استانداردهای اتحادیه اروپا را دارد.
گواهینامه CE چیست و چه محصولاتی به آن نیاز دارند؟
گواهینامه CE، مخفف Conformité Européenne، به معنای «انطباق اروپایی» است. این علامت، نشان‌دهنده انطباق محصول با مقررات اتحادیه اروپاست. کالاهایی مثل:
- تجهیزات پزشکی
- لوازم برقی خانگی
- اسباب‌بازی
- ماشین‌آلات صنعتی
- و...
همگی جزو گروه‌هایی هستند که بدون CE حق ورود به بازار اروپا را ندارند.
مراحل اخذ گواهینامه CE: گام‌به‌گام و شفاف
روند اخذ گواهینامه CE به این شکل است:
- شناسایی دستورالعمل‌ها و مقررات مربوطه: برای هر گروه محصول، باید مقررات خاصی مثل LVD یا EMC بررسی شود.
- ارزیابی انطباق: بررسی آزمایشگاهی برای اطمینان از مطابقت فنی محصول.
- تهیه پرونده فنی (Technical File): شامل طراحی، نمودارها، گزارش تست‌ها و دستورالعمل استفاده.
- اعلامیه انطباق (DoC): سندی رسمی از سوی تولیدکننده.
- نصب برچسب CE روی محصول.
در صورتی که محصول مشمول ارزیابی از سوی نهادهای اعلام‌شده (Notified Bodies) باشد، همکاری با این شرکت‌ها نیز الزامی است.
هزینه گواهینامه CE چقدر است؟
بر اساس تجربه‌ای که در پروژه‌های مختلف داشتم، نمی‌توان عدد ثابتی برای هزینه گواهی CE اعلام کرد. چرا؟
- نوع محصول
- میزان تست‌های موردنیاز
- نیاز یا عدم نیاز به NB
- کشور مبدأ شرکت صادرکننده
همه در قیمت نهایی مؤثرند. طبق بررسی TÜV Rheinland، هزینه صدور CE برای محصولات صنعتی می‌تواند از ۲۵۰۰ یورو تا ۱۵۰۰۰ یورو متغیر باشد.
گواهینامه CE خوداظهاری چیست و چه زمانی کاربرد دارد؟
یکی از موضوعاتی که همیشه سوال‌برانگیز بود، مسئله "گواهی CE به روش خوداظهاری" یا Self-Declaration CE است. بسیاری از شرکت‌ها تصور می‌کنند بدون مراجعه به هیچ نهاد ارزیاب، می‌توانند مستقیماً گواهی CE دریافت کنند. این تصور، هم درست است و هم نه.
طبق دستورالعمل‌های رسمی اتحادیه اروپا، در برخی گروه‌های محصول که ریسک ایمنی پایین‌تری دارند، تولیدکننده می‌تواند خودش فرآیند ارزیابی انطباق را انجام داده و پس از تکمیل پرونده فنی، اقدام به صدور اعلامیه انطباق (Declaration of Conformity) کند و برچسب CE را روی محصول بچسباند. این حالت را Self-Certification یا خوداظهاری می‌نامند.
نمونه‌هایی از این محصولات شامل برخی وسایل مکانیکی ساده، اسباب‌بازی‌ها، مبلمان اداری یا محصولات غیرالکترونیکی هستند.
اما باید دقت شود که خوداظهاری به هیچ‌وجه به معنای ساده‌سازی بی‌قاعده نیست.
آیا CE خوداظهاری اعتبار کمتری دارد؟
خیر. اگر فرآیند به‌درستی طی شود، اعتبار CE خوداظهاری با CE صادرشده از طریق Notified Body هیچ تفاوتی ندارد. اما نکته کلیدی، پوشش کامل مستندات، انطباق فنی دقیق، و رعایت جزئیات قانونی است. در غیر این صورت، محصول ممکن است در گمرکات اروپا رد شود یا تحت پیگرد قانونی قرار گیرد.
بررسی‌هایی که توسط سازمان‌های کنترل بازار اروپا (Market Surveillance Authorities) انجام شده، نشان داده که بسیاری از مشکلات محصولات CE خوداظهاری، به دلیل ناقص بودن پرونده فنی یا عدم درک کامل مقررات رخ داده است.
چه زمانی نمی‌توان از روش خوداظهاری استفاده کرد؟
در محصولات با ریسک بالا (مثل دستگاه‌های پزشکی کلاس II و III، تجهیزات فشار بالا، یا ماشین‌آلات سنگین) استفاده از نهاد ارزیاب خارجی (Notified Body) الزامی است. لیست این دسته‌بندی‌ها در سایت رسمی اتحادیه اروپا موجود است و باید با دقت بررسی شود.
چه مدارکی برای صدور گواهی CE نیاز است؟
مدارک موردنیاز اغلب شامل موارد زیر است:
- نقشه‌ها و مستندات فنی
- گزارش‌های تست‌های ایمنی و عملکرد
- مدارک طراحی و تولید
- دستورالعمل‌های نصب و نگهداری
- اعلامیه انطباق تولیدکننده
تهیه این مدارک از ابتدا شاید زمان‌بر باشد، ولی در تجربه من، اگر این اسناد از ابتدا با دقت تنظیم شود، زمان اخذ گواهینامه به‌طور چشم‌گیری کاهش می‌یابد.
آیا امکان جعل گواهی CE وجود دارد؟
متأسفانه بله. گزارش‌های متعددی از جعل CE در محصولات وارداتی به اتحادیه اروپا ثبت شده‌اند. به همین دلیل، اتحادیه اروپا بارها هشدار داده است که فقط گواهی‌هایی از سوی Notified Bodies معتبر قابل استناد هستند.
چطور شرکت مناسبی برای اخذ گواهینامه CE انتخاب کنیم؟
در تجربه‌ای که با چندین مشتری داشتم، انتخاب مشاور معتبر تأثیر مستقیمی بر زمان، هزینه و کیفیت فرآیند دارد. برخی شرکت‌ها مسیر را ساده‌سازی می‌کنند، برخی دیگر صرفاً برون‌سپاری می‌کنند بدون مسئولیت‌پذیری.
یکی از نکات مهم این است که شرکت موردنظر باید با Notified Bodies واقعی همکاری داشته باشد، نه فقط مدعی ارتباط باشد. بررسی شماره NB و ثبت آن در سایت رسمی NANDO (سایت کمیسیون اروپا) روش مطمئنی است.
سوالات متداول
آیا گواهی CE برای همه محصولات اجباری است؟
خیر. فقط محصولاتی که در مقررات خاص اتحادیه اروپا مشخص شده‌اند ملزم به CE هستند.
چه مدت زمانی برای صدور گواهی CE لازم است؟
بین ۳ هفته تا ۳ ماه، بسته به نوع محصول و آمادگی اسناد.
آیا گواهی CE باید تمدید شود؟
در بیشتر موارد خیر، مگر آن‌که محصول تغییرات ساختاری داشته باشد یا مقررات به‌روز شود.
آیا می‌توان برای یک محصول چند گواهی CE گرفت؟
خیر. فقط یک CE کافی است، ولی باید کلیه مقررات مرتبط را پوشش دهد.