شهاب شهسواری - خبرآنلاین، هفته گذشته احمد الشرع (مشهور به ابومحمد الجولانی)، رئیس حکومت انتقالی سوریه دستور دارد که حدود ۳۵۰۰ نیروی خارجی گروه‌های موسوم به «جهادی» که در جنگ داخلی سوریه نقش داشتند، در ارتش عربی سوریه ادغام شوند.
حکومت انتقالی سوریه به این نیروهای خارجی وعده داده‌است که در صورت طی کردن فرآیند جذب در ارتش سوریه، به دلیل «مشارکت در آزادسازی کشور» می‌توانند هم برای خود و هم برای خانواده‌شان تابعیت سوریه کسب کنند.
این عده از نیروهای خارجی که اغلب آنها از نیروهای اویغور چینی تبار هستند، قرار است در لشکر تازه‌تاسیس ۸۴ ارتش عربی سوریه خدمت کنند. به گفته مقام‌های سوریه این اقدام در راستای برنامه فراگیر «تحول ساختاری ملی» است که پس از سقوط نظام بشار اسد در پاییز سال گذشته آغاز شد.
بخش اعظم نیروهایی که قرار است در لشکر ۸۴ خدمت کنند، چینی‌تبارهای وابسته به «حزب اسلامی ترکستان» هستند. حزب اسلامی ترکستان که ریشه در گروه‌های شبه‌نظامی جدایی‌طلب استان سین کیانگ چین دارد، در طول دوران جنگ داخلی سوریه به خاک این کشور راه یافت.
حزب اسلامی ترکستان که روابط نزدیکی با القاعده داشت، در اوج جنگ داخلی سوریه نیروهای خود را به سوریه اعزام کرد و با تشکیل «تیپ ترکستان (کتیبة ترکستانی)» به کمک جبهة‌النصره و دیگر گروه‌های وابسته به القاعده در جنگ داخلی سوریه رفت.
با سقوط بشار اسد در پاییز گذشته، حزب اسلامی ترکستان، اعلام کرد که این تیپ منحل شده‌است و به وزارت دفاع سوریه می‌پیوندد.
مقام‌های حکومت انتقالی سوریه گفته‌اند فقط نیروهای خارجی مشمول این فرمان جدید می‌شوند که یا در گذشته در جنگ با داعش مشارکت کرده‌باشند یا اینکه در نبرد نهایی که به سرنگونی دولت بشار اسد منجر شد، حضور داشتند.
واکنش‌ها به تشکیل لشکر جنگجویان خارجی
این فرمان حکومت انتقالی سوریه با واکنش‌های مختلفی مواجه شده‌است. عده‌ای از کارشناسان با این استدلال که تحت نظر قرار گرفتن جنگجویان خارجی در چارچوب نظارت دولتی می‌تواند اقدامات آنها را مهار کند، از این فرمان حمایت کرده‌اند.
در عین حال بسیاری از منتقدان معتقدند که اقدام حکومت انتقالی سوریه می‌تواند به شکل بنیادین چارچوب ارتش این کشور را متحول کند و آن را هم به ابزاری برای سرکوب مخالفان داخلی و هم تهدیدی برای همسایگان و کشورهای منطقه تبدیل کند.
سوابق تیره بسیاری از گروه‌های موسوم به «جهادی» در جنگ داخلی سوریه و مشکلات متعدد قومی و مذهبی باقیمانده در این کشور، باعث می‌شود تا نگرانی‌ها نسبت به استفاده از این لشکر تازه‌تاسیس در سرکوب مخالفان قومی و مذهبی، به ویژه کردهای شمال شرق سوریه و علوی‌های غرب این کشور تشدید شود.
در عین حال رویکرد بنیادگرایانه و تکفیری بسیاری از این گروه‌ها، باعث می‌شود که تشکیل این لشکر جدید به تهدیدی برای همسایگان عمدتا شیعه مذهب سوریه به ویژه در لبنان و عراق تبدیل شود.
جاد زریق، کارشناس مسائل امنیتی در پاریس به مدیالاین می‌گوید: «به نظر می‌رسد که این یک اقدام موقتی با حمایت واشنگتن باشد. آمریکا به ازای همکاری اطلاعاتی نزدیک از سوی حکومت سوریه در مسائل متعدد دیگر، حاضر شده‌است تا سیاست همیشگی عدم همکاری با جنگجویان بین‌المللی را کنار بگذارد.»
در برابر لامه الحمصی، کارشناس مسائل سوریه در بیروت نسبت به مخاطرات درازمدت چنین اقدامی هشدار می‌دهد. او می‌گوید: «اگر فرآیند ادغام شکست بخورد، آنگاه ما شاهد بازتولید تروریسم در قالب پرچم رسمی کشور هستیم.» الحمصی معقتد است که هر اقدامی از این دست باید با اقدامات بازتوانی روانی، مذهبی و اجتماعی همراه شود و آموزش نظامی به تنهایی کافی نخواهد بود.
برخی اعضای اپوزیسیون سوریه که با قبضه شدن قدرت توسط گروه تحریر الشام اکنون همچنان پشت درهای بسته مشارکت در اداره کشور مانده‌اند، هشدار داده‌اند که این اقدام می‌تواند به ابزاری برای تسلیح مجدد گروه‌های افراطی تبدیل شود. به گفته آنها بدون نظارت بین‌المللی این افراد با سابقه افراطی به سادگی می‌توانند به مقام‌های بلندپایه و فرماندهی در ارتش دست پیدا کنند و فرآیند اصلاحات و تلاش‌ها برای بازسازی و آشتی ملی سوریه را مختل کنند.
چین یکی از نخستین کشورهایی بود که به این اقدام واکنش نشان داد. حضور نیروهایی با اصالت چینی در میان افرادی که قرار است در ارتش سوریه استخدام شوند، باعث شد که چین هشدار دهد «سوریه می‌تواند به بهشتی برای عناصر افراطی» تبدیل شود. سخنگوی وزارت خارجه چین تاکید کرد که این اقدام تهدیدی برای منافع چین محسوب می‌شود و از حکومت سوریه خواست تا هر شکل از تروریسم را محکوم کند.
ایران و روسیه هنوز واکنش خاصی به این فرمان حکومت جدید سوریه نشان نداده‌اند.
آمریکا: از تحت نظارت قرار گرفتن آنها حمایت می‌کنیم
بر اساس گزارش رسانه‌ها، ایالات متحده آمریکا با این اقدام حکومت انتقالی سوریه موافقت کرده‌است. به نوشته مدیالاین هر چند آمریکا رسما این موافقت را اعلام نکرده‌است، اما مقام‌های آمریکایی هیچ اعتراضی به این فرمان حکومت انتقالی سوریه نکرده‌اند.
خبرگزاری رویترز مدعی شده‌است که سیاست آمریکا پس از سفر ترامپ به خاورمیانه تغییر کرده‌است. به نوشته این خبرگزاری تا اوایل ماه می، ایالات متحده خواهان حذف کامل نیروهای خارجی از ساختار امنیتی سوریه شده بود. اما رویکرد واشنگتن به سوریه پس از سفر ترامپ به خاورمیانه به‌شدت تغییر کرده است. ترامپ موافقت کرد که تحریم‌های دوران اسد علیه سوریه را لغو کند، با الجولانی در ریاض دیدار کرده و باراک، دوست نزدیک خود را به‌عنوان نماینده ویژه خود منصوب کرد.
یک مقام آمریکایی در گفتگو با پایگاه خبری مدیالاین، موافقت آمریکا را با این موضوع تایید کرده‌است و آن را نشانه‌ای از تغییر سیاست آمریکا به «مهار از طریق مشارکت» توصیف کرده‌است. این مقام آمریکایی گفته‌است: «ما دقیقا می‌دانیم این افراد چه کسانی هستند، اما در عین حال می‌دانیم که اگر بدون نظارت رها شوند، چه کارهایی می‌توانند بکنند.» این مقام بدون آمریکایی می‌گوید: «به نظر ما بهتر است که این افراد در یک نهاد تحت نظارت باشند تا اینکه آزادانه دنبال جبهه‌های جدید باشند.»
هر چند جنبش اسلامی ترکستان شرقی، که پدرخوانده گروه حزب اسلامی ترکستان محسوب می‌شود، در فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا قرار ندارد، اما در این فهرست به عنوان «گروه‌های دیگر نگران‌کننده» آمده‌است که «توسط دیگر نهادهای ضدتروریستی آمریکا در فهرست قرار گرفته‌اند.»
این تصمیم دولت آمریکا در مورد گروه‌هایی که پیوندها و روابط کاملا روشنی با گروه تروریستی القاعده دارند، یک تصمیم غیرعادی و کم‌سابقه ارزیابی می‌شود.
شرایط ادغام در ارتش سوریه
بر اساس گزارش‌ها افرادی که قصد پیوستن به لشکر تازه‌تاسیس جنگجویان خارجی دارند، ابتدا باید فرآیند گزینش و احیای اعتبار را طی کنند.
این افراد باید رسما از تمامی وابستگی‌های قبلی سازمان خود توبه کنند و اعلام کنند که کاملا از قوانین نظامی سوریه پیروی می‌کنند. فقط افرادی که به حکومت انتقالی سوریه اعلام وفاداری کنند، می‌توانند در ارتش استخدام شوند.
شرایط دیگر برای استخدام در ارتش شامل طی فرآیند شرکت در دوره‌ها و فراغت از تحصیل در آکادمی ارتش سوریه است.
بر اساس بیانیه سخنگوی حکومت انتقالی سوریه این افراد «به دلیل نقش‌شان در آزادسازی کشور» برای خود و خانواده‌های‌شان تابعیت سوریه دریافت خواهند کرد.
یک سخنگوی وزارت دفاع سوریه به مدیا لاین می‌گوید: «لشکر ۸۴ فقط یک واحد نظامی جدید نیست، بلکه یک گام در راستای برنامه جامعه آشتی ملی است که تلاش می‌کند همه نیروهای مسلح غیردولتی را در چارچوب دولت قرار دهد.»
۴۲/۴۲