به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، خداوند در آیات ۷۹ تا ۸۶ سوره مبارکه یوسف به ادامه ماجرای رویارویی برادران یوسف با او در مصر می‌پردازد، جایی که بنیامین نزد یوسف مانده و برادران در تلاش برای بازگرداندن او هستند.
اصرار بر ماندن در مسیر غلط
بنابر روایت فارس، در آیه ۷۹، وقتی برادران یوسف از او می‌خواهند به جای بنیامین، یکی از خودشان را نگه دارد، یوسف پاسخ می‌دهد که این کار بر خلاف عدالت و قانون است. این پاسخ نشان می‌دهد که دشمن گاهی سعی می‌کند با عاطفه یا فشار جمعی، انسان را از مسیر حق منحرف کند. شناخت دشمن یعنی آگاه بودن به همین حربه‌ها و پایبندی به اصول، حتی وقتی شرایط احساسی پیچیده می‌شود.
بازگشت به پدر و مواجهه با بحران اعتماد
در آیات ۸۰ و ۸۱، برادران وقتی ناامید می‌شوند، با هم مشورت می‌کنند. بزرگ‌ترشان پیشنهاد می‌دهد که یا بنیامین را بازگردانند یا نزد پدر بمانند تا تکلیف روشن شود. در این صحنه، دشمن (نفس یا وسوسه شیطان) می‌توانست با ایجاد دروغ جدید، مسیر انحراف را ادامه دهد؛ اما مشورت و پذیرش مسئولیت، گامی در جهت کاهش خسارت است. شناخت دشمن یعنی فهمیدن لحظه‌ای که باید از دروغ و فریب بیشتر دست کشید.
شیوه روایت ماجرا برای پدر
در آیه ۸۱ و ۸۲، برادران به پدر می‌گویند که خودت از اهل قریه و کاروانی که همراه ما بودند بپرس. این روش، یک تاکتیک برای اثبات گفته خود است، اما چون سابقه دروغ‌گویی داشتند، اعتماد پدر جلب نمی‌شود. دشمن هم همین‌طور است؛ حتی اگر سخن درست بگوید، گذشته‌اش می‌تواند حقیقت را زیر سؤال ببرد. این درس بزرگی است که در دشمن‌شناسی باید به «سابقه» هم توجه کرد.
دشمن اصلی: وسوسه و بی‌اعتمادی
آیه ۸۳ نشان می‌دهد که یعقوب(ع) به راحتی سخن پسرانش را نمی‌پذیرد و آن را «وسوسه نفس» می‌نامد. اینجا دشمن آشکار نیست، بلکه درون انسان پنهان شده است. مهم‌ترین مهارت دشمن‌شناسی همین است که بفهمیم دشمن همیشه بیرونی نیست؛ گاهی درونی است و در هیئت خواسته‌ها، منافع یا ترس‌های ما ظاهر می‌شود.
صبر جمیل، سلاح مؤمن در برابر دشمن
یعقوب(ع) در ادامه می‌گوید: «فصبر جمیل»؛ یعنی من در برابر این غم، صبری همراه با رضایت الهی خواهم داشت. این موضع، یک استراتژی فعال در برابر دشمن است. گاهی دشمن فقط به دنبال واکنش‌های شتاب‌زده و عصبی ماست تا ضربه بزند، و صبر زیبا، نقشه او را خنثی می‌کند و در واقع صبر سلاحی قوی برابر دشمن است و با صبر می‌توان دشمن را شکست داد.
افشای عمق اندوه و خطر ناامیدی
در آیه ۸۴، یعقوب(ع) از شدت اندوه، چشمانش سفید (نابینا) می‌شود. دشمن واقعی، تنها کسی نیست که ضربه فیزیکی می‌زند؛ بلکه گاهی ناامیدی، غم و فشار روانی، بزرگ‌ترین دشمنان‌اند که توان حرکت و تصمیم‌گیری را می‌گیرند.
تشخیص مرز میان نصیحت و تمسخر
در آیات ۸۵ و ۸۶، وقتی فرزندانش به او می‌گویند «مدام یوسف را یاد می‌کنی تا هلاک شوی»، این سخن مرز میان دلسوزی و بی‌احترامی را مخدوش می‌کند. دشمن هم گاهی در قالب خیرخواهی، با کلمات، روحیه انسان را می‌شکند. اما یعقوب(ع) پاسخ می‌دهد که شکایت خود را تنها به خدا می‌برم و از او صبری می‌خواهم که شما درک نمی‌کنید. این پاسخ، یکی از قوی‌ترین روش‌های مقابله با دشمن روحی و زبانی است.
جمع‌بندی
این بخش از سوره یوسف چند پیام کلیدی در دشمن‌شناسی دارد:پایبندی به قانون و حق، حتی تحت فشار احساسی.شناسایی دشمن درونی (وسوسه و نفس).
اهمیت سابقه در قضاوت درباره گفته‌ها.صبر جمیل به عنوان سپر در برابر تحریکات.هوشیاری نسبت به ضربه‌های روانی دشمن که می‌تواند در لباس خیرخواهی باشد.
این آیات را که در صفحه ۲۴۵ قرآن کریم واقع است را ببینید و بشنوید.