مدت‌هاست که از رفع فیلترینگ واتساپ می‌گذرد. تصمیمی که به ظاهر می‌بایست تکلیف ارتباطات رسمی و مردمی را روشن کند و به نوعی پایان سردرگمی شهروندان در انتخاب میان پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی باشد. اما واقعیت این است که امروز نه‌تنها گره‌ای باز نشده، بلکه انبوهی از اپلیکیشن‌های پراکنده در تلفن‌های همراه مردم جا خوش کرده است؛ هر دستگاه و نهادی برای خود پیام‌رسانی متفاوت را برگزیده و در نتیجه، گوشی‌های شهروندان پر از نرم‌افزارهایی شده که در بسیاری مواقع حتی کارکرد قابل اتکایی ندارند.
واتساپ؛ امن اما پرحاشیه
واتساپ به عنوان پرکاربردترین پیام‌رسان جهان، با استفاده از رمزنگاری دوسویه (End-to-End Encryption) امنیت نسبی بالایی برای پیام‌ها ایجاد کرده است. کارشناسان معتقدند که دسترسی غیرمجاز به محتوای گفت‌وگوها در این بستر عملاً امکان‌پذیر نیست و به همین دلیل میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان آن را انتخاب کرده‌اند.
با این حال، نگرانی‌های جدی نیز وجود دارد. مالکیت واتساپ در اختیار شرکت متا (فیسبوک سابق) است؛ شرکتی که سابقه‌ای پر از اتهام‌های مربوط به سوءاستفاده از داده‌های کاربران، فروش اطلاعات شخصی و همکاری با نهادهای امنیتی برخی کشورها دارد. همین مسئله باعث شده گروهی از کارشناسان در ایران و جهان، نسبت به اتکای کامل به واتساپ هشدار دهند.
پیام‌رسان‌های داخلی؛ فرصت‌های از دست‌رفته
در مقابل، پیام‌رسان‌های داخلی نیز تاکنون نتوانسته‌اند اعتماد عمومی را جلب کنند. چند دلیل اصلی این ناکامی عبارت‌اند از:
1. کمبود اعتماد عمومی: شهروندان به‌درستی نگران‌اند که اطلاعات شخصی آن‌ها در این پیام‌رسان‌ها امن نباشد و در معرض نظارت‌های غیرشفاف قرار گیرد.
2. ضعف زیرساخت فنی: قطعی‌های مکرر، سرعت پایین و مشکلات فنی مداوم، کاربری این نرم‌افزارها را به تجربه‌ای ناامیدکننده تبدیل کرده است.
3. نبود امکانات جهانی: ناتوانی در برقراری ارتباط با کاربران خارج از کشور و محدودیت در قابلیت‌ها باعث شده این نرم‌افزارها در رقابت با نمونه‌های بین‌المللی به‌مراتب عقب بمانند.
4. اجبار به استفاده: هر جا که دولت‌ها کوشیده‌اند به اجبار مردم را به نصب پیام‌رسان‌های داخلی سوق دهند، نتیجه چیزی جز مقاومت، نارضایتی و ترک کاربران نبوده است.
5. بی‌اعتمادی در مواقع بحرانی: حتی زمانی که ضرورت استفاده از این بسترها به‌وجود می‌آید، کیفیت پایین آن‌ها به حدی است که در برخی مواقع امکان دسترسی به پیام‌رسان داخلی عملاً غیرممکن می‌شود.
پرسشی بی‌پاسخ
در این میان یک پرسش کلیدی باقی می‌ماند: وقتی دولت به رفع فیلترینگ واتساپ رأی داده و استفاده از آن را قانونی دانسته است، چرا برخی دستگاه‌ها همچنان مقاومت می‌کنند و بر استفاده از پیام‌رسان‌های کم‌کیفیت داخلی پافشاری دارند؟
این چندصدایی در تصمیم‌گیری، نتیجه‌ای جز سردرگمی مردم ندارد. سیاست‌گذاری در حوزه ارتباطات باید یکپارچه و شفاف باشد. اگر واقعاً واتساپ قانونی است، چرا نباید دستگاه‌های رسمی هم از آن بهره ببرند و اطلاع‌رسانی یک‌دست و قابل اتکایی ایجاد شود؟
ضرورت تمرکز و یکپارچگی
اکنون گوشی‌های مردم پر از اپلیکیشن‌های مختلف است؛ از پیام‌رسان‌های داخلی گرفته تا کانال‌ها و نرم‌افزارهای متفاوتی که هر سازمان به دلخواه خود انتخاب کرده است. این پراکندگی نه‌تنها کار مردم را سخت کرده بلکه اطلاع‌رسانی رسمی را نیز کند و ناکارآمد ساخته است.
اگر تمرکز در این حوزه شکل بگیرد و یک بستر مشترک برای اطلاع‌رسانی انتخاب شود، هم سرعت و هم دقت ارتباطات افزایش خواهد یافت. چنین تمرکزی به نفع همه است؛ هم مردم سریع‌تر به خبرها دسترسی پیدا می‌کنند، هم نهادها پیام‌های خود را با اطمینان بیشتری منتقل می‌کنند.
نتیجه‌گیری؛ واقع‌گرایی به جای آزمون و خطا
با وجود تمام انتقادها به واتساپ، مقایسه‌ای منصفانه نشان می‌دهد که این نرم‌افزار در حال حاضر امن‌تر، پایدارتر و کارآمدتر از پیام‌رسان‌های داخلی است. تا زمانی که این پیام‌رسان‌ها نتوانند به استانداردهای جهانی در حوزه‌ی امنیت، کیفیت خدمات و اعتمادسازی برسند، پافشاری بر استفاده از آن‌ها چیزی جز اتلاف وقت و انرژی مردم نخواهد بود.
بنابراین اگر واقع‌گرایی جایگزین آزمون و خطا شود، می‌توان گفت انتخاب واتساپ در شرایط کنونی، منطقی‌ترین گزینه برای ارتباطات رسمی و مردمی در کشور است.