نگار علی- اندیشکده «Model Evaluation & Threat Research (METR)» در پژوهشی که تیرماه منتشر شد، گروهی از توسعه‌دهندگان نرم‌افزار را به‌طور تصادفی به دو بخش تقسیم کرد: بخشی با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی و بخشی بدون آن. انتظار عمومی این بود که هوش مصنوعی سرعت کار برنامه‌نویسان را تا ۴۰ درصد افزایش دهد. حتی خود شرکت‌کنندگان هم پس از آزمایش تصور می‌کردند حدود ۲۰ درصد سریع‌تر شده‌اند.
اما بررسی داده‌های واقعی خلاف این را ثابت کرد: افرادی که از هوش مصنوعی استفاده کرده بودند، در عمل ۲۰ درصد کندتر از سایرین بودند. پژوهشگران می‌گویند حتی احتمال چنین نتیجه‌ای را هم در نظر نگرفته بودند.
شکاف «توانایی–اعتمادپذیری»
دلیل این پدیده به چیزی بازمی‌گردد که متخصصان آن را «شکاف توانایی–اعتمادپذیری» می‌نامند. ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند بسیاری از کارها را انجام دهند، اما نه با دقت و ثباتی که در شرایط واقعی نیاز است. همین خطاهای کوچک باعث شد توسعه‌دهندگان زمان زیادی را صرف بازبینی و اصلاح کدهای تولیدشده توسط AI کنند؛ زمانی که اگر خودشان از ابتدا کدنویسی می‌کردند، کمتر صرف می‌شد. یکی از شرکت‌کنندگان این تجربه را به «دید زدن یک کارآموز پرمدعا» تشبیه کرد.
اقتصاد و حباب احتمالی
این نتایج در شرایطی منتشر شده که اقتصاد آمریکا شاهد رونقی بزرگ به‌واسطه سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی است. شرکت‌های غول‌پیکر فناوری میلیاردها دلار صرف ساخت مراکز داده و زیرساخت‌های AI کرده‌اند، در حالی‌که بازدهی مالی آن هنوز بسیار محدود است. برخی اقتصاددانان هشدار می‌دهند که اگر این روند ادامه یابد، امکان شکل‌گیری «حباب هوش مصنوعی» وجود دارد؛ حبابی که ترکیدن آن می‌تواند به مراتب سنگین‌تر از بحران دات‌کام در اوایل دهه ۲۰۰۰ باشد.
آیا همه‌چیز موقتی است؟
عده‌ای دیگر معتقدند این وضعیت یک «منحنی J بهره‌وری» است؛ مشابه آنچه در آغاز ورود برق یا اینترنت رخ داد. در ابتدا، استفاده از فناوری جدید باعث کاهش بهره‌وری می‌شود، اما پس از سازگاری و یادگیری، جهشی بزرگ اتفاق می‌افتد. برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که تا نیمه دوم دهه ۲۰۲۰، هوش مصنوعی جهشی واقعی در بهره‌وری ایجاد کند. با این حال، همه بر این باور نیستند. بسیاری از پژوهشگران حوزه AI می‌گویند سرعت پیشرفت مدل‌های جدید کاهش یافته و بهبود چشمگیری نسبت به گذشته دیده نمی‌شود.
پیامدها برای بازار کار
مطالعات بازار کار نیز نشان داده‌اند که برخلاف نگرانی‌های اولیه، AI هنوز تأثیر محسوسی بر جایگزینی مشاغل نداشته است. حتی در برخی بخش‌ها، نرخ بیکاری برای گروه‌هایی که کمتر در معرض هوش مصنوعی هستند (مثل کارگران ساختمانی یا مربیان ورزشی) بیشتر از مشاغلی چون توسعه‌دهندگان نرم‌افزار بوده است.
هوش مصنوعی همچنان پدیده‌ای است که میان دو نگاه متناقض گرفتار مانده:
-
از یک سو، وعده دگرگونی اقتصادی و افزایش چشمگیر بهره‌وری.
-
از سوی دیگر، شواهدی از ناکارآمدی، کندی پیشرفت و خطر شکل‌گیری یک حباب مالی.
آیا AI به «برق قرن ۲۱» تبدیل خواهد شد یا به سرنوشتی مشابه حباب‌های فناوری گذشته دچار می‌شود؟ پاسخ این پرسش، نه‌تنها آینده صنعت فناوری، بلکه آینده اقتصاد جهانی را نیز رقم خواهد زد.
۲۲۷۲۲۷