به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، یکی از ساعات بکری که اکثر علما در آن وقت مشغول عبادت و راز و نیاز با خداوند هستند، بین الطلوعین است. اعمال بین الطلوعین را باید در کلام بزرگان دین و ائمه (علیهم‌السلام) جستجو کرد.
اعمال بین‌الطلوعین
بنابر روایت صدا و سیما،چنان که گفته شد، برای بین‌الطلوعین اعمال بسیاری سفارش شده است. بیشتر این اعمال، ادعیه و اذکار سفارش شده از زبان مبارک ائمه (ع) هستند.
ادعیه مخصوص بین‌الطلوعین
از امام محمد باقر (ع) نقل شده است که فرموده‌اند: ابلیس در دو ساعت از شبانه‌روز، لشکریان خود را در زمین پراکنده می‌کند؛ در زمان غروب و طلوع آفتاب. پس در این دو ساعت، بسیار خداوند را یاد کنید و از شر شیطان و لشکریان او، به خداوند پناه ببرید.
مهم‌ترین ادعیه مخصوص بین‌الطلوعین به شرح زیر هستند:
۱. دعای شیخ طوسی
شیخ طوسی در کتاب "مصباح" خواندن این دعا را در وقت طلوع صبح صادق (هنگام بین‌الطلوعین) سفارش کرده است:
اللّٰهُمَّ أَنْتَ صاحِبُنا فَصَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَ أفْضِلْ عَلَیْنا.
خدایا تو یاور مایی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و بر ما فزونی بخش، خدایا
اللّٰهُمَّ بِنِعْمَتِکَ تَتِمُّ الصَّالِحاتُ فَصَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَأَتْمِمْها عَلَیْنا.
به نعمت تو کارهای شایسته به پایان می‌رسد، پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست و آنها را برای ما به پایان رسان.
عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ، عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ، عائِذاً بِاللّٰهِ مِنَ النَّارِ.
پناهنده‌ام به خدا از آتش، پناهنده‌ام به خدا از آتش، پناهنده‌ام به خدا از آتش.
پس از خواندن دعای بالا، بگو:
یَا فالِقَهُ مِنْ حَیْثُ لَاأَریٰ، وَمُخْرِجَهُ مِنْ حَیْثُ أَریٰ، صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، وَاجْعَلْ أَوَّلَ یَوْمِنا هٰذَا صَلاحاً، وَأَوْسَطَهُ فَلاحاً، وَآخِرَهُ نَجاحاً.
ای شکافنده سپیده از جایی که نمی‌بینم و بیرون‌آورنده آن از جایی که می‌بینم، بر محمّد و خاندانش درود فرست و قرار ده آغاز این روز را شایستگی و میانه‌اش را رستگاری و پایانش را کامیابی.
سپس ده مرتبه بگو:
اللّٰهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنَّهُ مَا أَصْبَحَ بِی مِنْ نِعْمَةٍ أَوْ عافِیَةٍ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیا فَمِنْکَ وَحْدَکَ لَاشَرِیکَ لَکَ.
خدایا من تو را گواه می‌گیرم که هرچه سپیده‌دمان به من می‌رسد، از نعمت یا سلامت کامل در دین یا دنیا، تنها از جانب توست، یگانه‌ای و برای تو شریکی نیست.
لَکَ الْحَمْدُ، وَلَکَ الشُّکْرُ بِها عَلَیَّ حَتَّیٰ تَرْضَیٰ وَبَعْدَ الرِّضا
تو را ستایش و بر من است سپاس بر آن تا خشنود شوی و بالاتر از خشنودی.
۲. دعای وحدت
دعای زیر که همه آن شامل ستایش پروردگار مهربان می‌شود، برای بین‌الطلوعین سفارش شده است. امام باقر (ع) درباره این دعا می‌فرمایند: هر کس در هنگام طلوع صبح صادق، این دعا را ده مرتبه بخواند و ده بار بر محمد و آل او درود بفرستد و ۳۵ مرتبه "سبحان الله" و ۳۵ مرتبه "لا اله الا الله" و ۳۵ مرتبه "الحمد لله" بگوید، نامش در آن روز، در میان غافلان نوشته نخواهد شد.
متن دعا
لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ، وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیِی وَ یُمِیتُ.
معبودی جز خدا نیست، یگانه است و شریکی ندارد، فرمانروایی و ستایش از آن اوست، زنده می‌کند و می‌میراند.
وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی، وَ هُوَ حَیٌّ لَایَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَ هُوَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ
و می‌میراند و زنده می‌کند و او زنده‌ای است که نمی‌میرد، خیر تنها به دست اوست و او بر هر چیز تواناست.
۳. دعای هنگام اذان صبح
در هنگام اقامه اذان صبح، دعای زیر را بخوانید:
اللّٰهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِإِقْبالِ نَهارِکَ، وَ إِدْبارِ لَیْلِکَ، وَحُضُورِ صَلَواتِکَ وَأَصْواتِ دُعاتِکَ.
خدایا از تو می‌خواهم به آمدن روزت و رفتن شبت و رسیدن نمازهایت و بانگ‌های دعایت.
وَ تَسْبِیحِ مَلائِکَتِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَتُوبَ عَلَیَّ إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ
و تسبیح فرشتگانت، این‌که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و توبه‌ام را بپذیری که تویی توبه‌پذیر و بخشنده.
۴. دعای پیامبر گرامی اسلام (ص)
پیامبر (ص) می‌فرمایند: هرکس در هنگام بین‌الطلوعین، هفت بار این دعا را بخواند، از بلایای روز در امان خواهد بود.
فَاللّهُ خَیْرٌ حافِظاً وَهُوَ اَرْحَمُ الرّاحِمینَ، اِنَّ وَلِیِّیَ اللهُ الَّذی نَزَّلَ الْکِتابَ وَهُوَ یَتَوَلَّی الصّالِحینَ.
خدا بهترین نگهبان و او مهربانترین مهربانان است. به راستی سرپرست من خدایی است که قرآن را فرستاد و او شایستگان را دوست دارد.
فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُـلْ حَسْبِیَ اللهُ لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ، عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ.
پس اگر رو گرداندند، بگو: خدا مرا بس است که معبودی جز او نیست. بر او توکل کنم که او پروردگار عرش بزرگ است.
۵. دعای امام باقر (ع)
شیخ کلینی از زبان امام باقر (ع) فضیلت بسیاری برای خوانندگان این دعا در هنگام بین‌الطلوعین ذکر کرده است.
اَللّهُ اَکْبَرُ، اَللّهُ اَکْبَرُ کَبیراً، وَسُبْحانَ اللّهِ بُکْرَةً وَ اَصیلاً.
خدا بزرگتر است، خدا بزرگتر است به کمال بزرگی و منزه است خدا در بامداد و پسین
وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ کَثیراً، لا شریکَ لَهُ، وَصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّد وَآلِهِ.
و ستایش بسیار خاص خدا پروردگار جهانیان است که شریکی ندارد و درود خدا بر محمّد و آل او.
۶. دعای امام علی (ع)
قطب راوندی از امام علی (ع) روایت کرده‌اند که ایشان می‌فرمایند از رسول خدا (ص) شنیدم که فرمودند: می‌ترسم هر کس که شب را صبح کند و از چهار نعمت خدا یاد نکند، خداوند این چهار نعمت را از او زایل کند. این چهار نعمت و شکر بر آنها، به شرح زیر است:
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی عَرَّفنی نَفْسَهُ، وَلَمْ یَتْرُکْنی عَمْیانَ الْقَلْبِ.
ستایش خدایی را سزاست که خود را به من شناساند و مرا کوردل وامگذارد.
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی جَعَلَنی مِنْ اُمَّةِ مُحَمَّد صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ.
ستایش خدایی را سزاست که مرا از امّت محمّد که درود خدا بر و خاندانش باد قرارم داد
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی جَعَلَ رِزْقی فی یَدَیْهِ وَلَمْ یَجْعَلْ رِزْقی فی اَیْدی النّاسِ
و ستایش خدایی را سزاست که روزی مرا در اختیار خود قرار داد و قرار نداد، روزیم را در اختیار مردم
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی سَتَرَ ذُنُوبی وَ عُیُوبی، وَ لَمْ یَفْضَحْنی بَیْنَ النّاسِ.
ستایش خدایی را سزاست که گناهان و عیب‌هایم را پوشاند و در میان مردم رسوایم نکرد.
۷. دعای صباح
از دیگر ادعیه سفارش شده برای بین‌الطلوعین، دعای صباح امام علی (ع) است.
۸. ستایش‌نامه خداوند
از دیگر دعاهای سفارش شده برای بین‌الطلوعین، دعای زیر است:
سُبْحانَ اللّهِ کُلَّما سَبَّحَ اللّهَ شَی ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُسَبَّحَ وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ
منزه است خدا هر زمان که چیزی او را تنزیه کند، و آن چنان که دوست دارد تنزیه شود، و آن چنان که او شایسته آن است.
وَ کما یَنْبَغی لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ کُلَّما حَمِدَ اللّهَ شَی ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُحْمَدَ
و آن گونه که برای مقام والا و رفعت جلالش سزاوار است و سپاس خدای را هر زمان که او را چیزی سپاس گوید و همان طور که دوست دارد، سپاسش گویند.
وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ وَ کَما یَنْبَغی لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ وَ لا اِلهَ اِلا اللّهُ
و چنان که شایسته آن است و آن گونه که برای مقام والا و شکوه رفیعش سزاوار است. معبودی جز خدا نیست.
کُلَّما هَلَّلَ اللّهَ شَی ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُهَلَّلَ وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ وَ کَما یَنْبَغی لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ.
هر آن که چیزی به یگانه پرستی او بانگ برآرد و همان طور که دوست دارد، یگانه شمرده شود و آن گونه که سزاوار است و شایسته مقام والا و عزت رفیع او است.
وَ اللّهُ اَکْبَرُ کُلَّما کَبَّرَ اللّهَ شَی ءٌ وَ کَما یُحِبُّ اللّهُ اَنْ یُکَبَّرَ وَ کَما هُوَ اَهْلُهُ
و (خدا بزرگتر است) هر زمان که او را چیزی به بزرگی یاد کند و همان طور که دوست دارد به بزرگی یاد شود و چنان که او شایسته آن است.
وَ کَما یَنْبَغی لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلالِهِ سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلا اللّهُ
و آن گونه که برای مقام والا و عزت رفیعش سزاوار است. منزه است خدا و سپاس تنها خدا راست و معبودی جز خدا نیست.
وَ اللّهُ اَکْبَرُ عَلی کُلِّ نِعْمَهٍ اَنْعَمَ بِها عَلَیَّ وَ عَلی کُلِّ اَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ
و خدا بزرگتر است برای هر نعمتی که به من و به هر یک از مخلوقاتش عطا کرده است.
مِمَّنْ کانَ اَوْ یَکُونُ اِلی یَوْمِ الْقِیمَهِ اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
چه آنان که بودهاند و چه آنان که تا روز قیامت خواهند آمد. خدایا از تو می‌خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود بفرستی.
وَ اَسْئَلُکَ مِنْ خَیْرِ ما اَرْجُو وَ خَیْرِ ما لا اَرْجُو وَ اَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ ما اَحْذَرُ وَ مِنْ شَرِّ ما لا اَحْذَرُ.
و از تو از بهترین چیزی که امید دارم و از بهترین چیزی که امید ندارم، درخواست می‌کنم و به تو پناه می‌آورم از شر آن چه پرهیز می‌کنم و از شر آن چه نمی‌پرهیزم.
ذکرهای مخصوص بین‌الطلوعین
خواندن ذکرهای زیر در ساعت بین‌الطلوعین، بسیار سفارش شده است:
۱. ذکر باقیات صالحان
سفارش شده است که این ذکر را هنگام بین‌الطلوعین، بسیار بگویید:
«سُبْحانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَاللَّهُ اَکْبَرُ.»
خدا پاک و منزّه است و ستایش تنها او را سزاست و خدایی جز او نیست و خدا بزرگتر از هر وصفی است.
۲. تسبیحات حضرت زهرا (س)
تسبیحات حضرت فاطمه (س) از دیگر ذکرهای سفارش شده برای بین‌الطلوعین است. تسبیحات حضرت زهرا سلام‌الله علیها به شرح زیر است:
۳۴ بار الله اکبر؛
۳۳ بار الحمدلله؛
۳۳ بار سبحان الله.
۳. ذکر لا اله الا الله: این ذکر را دویست بار بگویید.
۴. ذکر "الحی": معروف است که گفتن ذکر "الحی" در بین‌الطلوعین، ذهن را شکوفا و باز می‌کند.
قرآن در بین‌الطلوعین
شیخ صدوق از امام علی (ع) نقل کرده است که ایشان می‌فرمایند: هر شخصی که سوره‌های توحید، قدر و آیه‌الکرسی را یازده بار پیش از طلوع آفتاب بخواند، از خسارت‌های مالی در امان خواهد بود. امام همچنین می‌فرمایند: هر کسی که سوره‌های "قل هو الله احد" و "انا انزلناه" را در بین‌الطلوعین بخواند، هنگام روز گناهی از او سر نخواهد زد، حتی اگر شیطان برای گناه کردن او بسیار تلاش کند.
سخن پایانی
بین‌الطلوعین از جمله زمان‌های مخصوصی است که بزرگان دین بسیار به آن توجه داشته‌اند. ادعیه و اعمال بسیاری برای ساعت بین‌الطلوعین معرفی شده است که بسیاری از آنها، از زبان ائمه (ع) جاری شده‌اند.