فرزانه فراهانی: طی روزهای اخیر ویدئویی جنجالی از یک فرد که خود را وکیل معرفی می‌کند، در فضای مجازی منتشر و با واکنش تند مخاطبان روبرو شده است. زن جوانی موضوع خیانت و مباحث حقوقی مربوط به آن را که یکی از موضوعات پرچالش جامعه امروز کشور است، طوری مورد بحث قرار داده که به گفته وکلای دادگستری، گفته‌های او درباره مجازات خیانت اساسا هیچ‌گونه وجاهت قانونی ندارد. دادستانی تهران اعلام کرده است فرد حاضر در ویدیو آموزشی غیراخلاقی درباره خیانت، بلاگر آرایشگری است که اصلا وکیل نیست و با دو اتهام «تظاهر به وکالت» و «ترغیب افراد به جرایم منافی عفت» برای او پرونده قضایی تشکیل شده است.
اگرچه با انتشار و فراگیر شدن ویدئوی مذکور در فضای مجازی، برای این وکیل‌نما پرونده قضایی تشکیل شد اما نمی‌توان به سادگی از کنار موارد این چنینی گذشت؛ چرا که عادی انگاری موارد غیراخلاقی در نهایت به ترویج آن در جامعه منجر می‌شود.
محمدهادی جعفرپور، وکیل پایه یک دادگستری، به خبرآنلاین می‌گوید: بعید است که فرد حاضر در ویدئوی مربوطه وکیل دادگستری باشد؛ در آیین‌نامه اجرایی لایحه استقلال کانون وکلا که از سال ۱۴۰۰ لازم‌الاجرا شده است، نظارت بر فضای مجازی، پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی به اداره بازرسی و نظارت کانون‌های وکلا واگذار کردند و اداره فوق هر کانون وکلایی باید روی موارد این چنینی نظارت کند.
او می‌گوید: با توجه به ضوابط و مقررات انتظامی کشور اگر فرد حاضر در ویدئو وکیل دادگستری باشد، فارغ از اینکه کسی از این فرد شکایت کند یا خیر، کانون وکلا مرتکب تخلف شده است.
در ادامه مشروح این گفتگو را بخوانید.
کاری که فرد وکیل‌نما در ویدئوی وایرال شده، یعنی آموزش فرار از قانون در برابر موضوعی مثل خیانت جرم است؟ چه کسی باید علیه او شکایت کند؟
فارغ از اینکه کسی از این فرد شکایت کند یا نه، کانون وکلا مرتکب تخلف شده است؛ دادستان دادسرای انتظامی کانون وکلای مربوطه که برای هر شهر یا استانی باشد، می‌تواند علیه او اعلام جرم کند. نکته مهمتر این است که وکیل دادگستری ذاتا و اصالتا قرار است از حقوق مردم دفاع کند، نه اینکه شیوه ابتکار جرم را به افراد آموزش بدهد و مردم را به فساد تشویق کند که این فرد حاضر در ویدئو هر دو مورد را مرتکب شده است و هیچ وکیلی چنین کاری را نمی‌کند.
حتی زمانی که یک وکیل برای دفاع از حقوق یک متهم قیام می‌کند، از متهم دفاع نمی‌کند بلکه از حقوق او دفاع می‌کند و این سوء برداشت پیش می‌آید که وکیل از متهم دفاع می‌کند.
چیزی که این زن در ویدئوی «خیانت به همسر بدون گیر افتادن» اشاعه می‌دهد، در قلب حقیقت ذاتی و حرفهای یک وکیل دادگستری است و بدون تردید هم مراجع قضایی و انتظامی، خارج از کانون وکلا و هم مراجع قضایی مثل دادستان می‌توانند علیه او اعلام جرم کنند.
تخلف وکیل‌نمای اینستاگرامی مصداق چه جرمی است؟
تخلفات این چنینی مصادیق متنوعی دارد؛ مثل رفتار خلاف شئونات حرفه وکالت یا تخلف از سوگند و رفتار این خانم در صورتی که وکیل می‌بود، تخلف از سوگند را شامل می‌شود و مجازات انتظامی آن تا ابطال پروانه وکالت هم پیش می‌رود.
سوگند وکالت چه چیزی را دربرمی‌گیرد؟
وکلای دادگستری در سوگند وکالت سوگند یاد می‌کنند و شرافت خود را وثیقه می‌گذارند که در امور حرفهای خود، جز راستی و درستی در این پیشه اتخاذ نکنند و جز در مدار عدالت و حق حرفی نزنند و اظهارنظری نکنند و خب حرفهای این زن دقیقا نقض سوگند است و حالا که این فرد وکیل دادگستری نیست، در هر صورت دارد یک رفتار ناشایستی را اشاعه می‌دهد و دادستان می‌تواند در این خصوص ورود و اعلام جرم کند.
این فرد در مورد مجازات خیانت حرف می‌زند؛ قوانین فعلی کشور درباره این جرم به چه شکل است؟
لفظ عامیانه‌ای که درباره مجازات خیانت در باور عوام وجود دارد، در قانون مجازات اسلامی ذیل جرایم منافی عفت و اقسام متنوعی تقسیم می‌شود؛ یعنی از حیطه جنسی خاص که شدیدترین آن در قالب زنا تعریف می‌شود تا بوسیدن و حتی ارسال پیام‌ها و عکس‌های لخت و مستهجن، هر کدام مجازات خودش را دارد که از شلاق تا زندان، اعدام و سنگسار را شامل می‌شود. البته در صورت خیانت زن یا شوهر به یکدیگر، هر کدام متناسب با نوع جرم مجازات می‌شوند.
چرا وکیل‌نما شدن در فضای مجازی و انتشار چنین ویدئوهایی رو به افزایش است؟
مسبب این نوع رفتارها و گسترش چنین فیلم‌هایی، رسانه ملی (صدا و سیما) است که طی سال‌های اخیر به انواع مختلف وکیل را با چهره سیاه و بد نشان داده است. البته ما وکلا قبول داریم که در وکالت هم ممکن است مثل سایر مشاغل برخی از همکاران وکیل ما اخلاق حرفهای را رعایت نکنند.
سریال‌هایی در سال‌های گذشته ساخته شد که مثلا وکیل را به شکل ابلیس یا کلاهبردار نشان دادند و در سریالی هم اخیرا وکیل را فردی متمول نشان دادند که در دادگاه دکمه‌های لباسش را باز گذاشته، به شکل ناجور آدامس می‌جود، سیگار چندصدهزار تومانی در دست می‌گیرد، علی‌رغم داشتن همسر دلباخته موکل جوان خود شده و ماشین چند صد میلیاردی نشان می‌دهند.
تظاهر به وکیل بودن و امر وکالت جرم است و جرم‌انگاری شده است و هم کانون وکلا به عنوان متولی امر وکالت می‌تواند به شکایت از وکیل‌نماها ورود کند.
چهره‌ای که صدا و سیما از وکیل نشان می‌دهد، برای مردم همذات پنداری می‌شود و می‌گویند خب غالب وکلا اینطوری هستند و در اصل سیاه‌نمایی می‌کند؛ این اتفاقات سررشته‌ای که شروع می‌شود به سمت سوءاستفاده اشخاصی می‌رود که مثل این خانم ویدئویی با محتوای خیانت یا دیگر وکیل‌نماها چهره حرفه وکالت را مخدوش می‌کنند و چون مردم در سریال وکلا را شبیه بلیس، کلاهبردار و ... دیده‌اند، با دیدن این خانم هم برای آن‌ها باورپذیرتر است که همه وکلا این شکلی هستند و کمتر پیش می‌آید که مردم وکلای توانمند، دلسوز و متعهد را که در خیلی از موارد به طور رایگان وکالت پرونده عموم مردم را تقبل می‌کنند، باور کنند.
پس در نقش وکیل ظاهر شدن و تظاهر به وکالت جرم است؟
بله، تظاهر به وکیل بودن و امر وکالت جرم است و جرم‌انگاری شده است و هم کانون وکلا به عنوان متولی امر وکالت می‌تواند به شکایت از وکیل‌نماها ورود کند. اطلاع دارم که اشخاصی به اسم وکیل از مردم پول گرفته‌اند؛ در این موارد کانون وکلا ورود می‌کند و دادستان دادسرای عمومی انقلاب هم می‌تواند ورود کند و اگر فرد بابت تظاهر به وکالت مالی را تحصیل کرده باشد، مصداق بارز کلاهبرداری است و مجازات اشد یعنی ۱۰ سال حبس را می‌تواند برای فرد مختلف به دنبال داشته باشد.
با وجود جرم‌انگاری تظاهر به وکالت، چون اثربخشی رسانه، خیلی بیشتر از اثربخشی جرم انگاری است، درمان این مسیر در گرو اتفاقاتی است؛ وقتی رسانه ملی در مورد وکلا سیاه‌نمایی می‌کند، سایر رسانه‌های مستقل و روزنامه‌نگاران و خبرنگاران بارها از وکلا و حرفه وکالت حمایت کرده‌اند اما طبیعتا اثربخشی نهاد تلویزیون در تغییر نگرش مردم به حرفه وکالت بیشتر است. برخورد شدید با تهیه‌کننده و تولیدکننده سریال‌هایی که حرفه وکالت را زیر سوال برده و سیاه‌نمایی می‌کنند باید در دستور کار باشد و یک آگاهی بخشی توسط سایر رسانه‌ها هم باید انجام شود تا مردم در دام فریبکاران و شیادان فضای مجازی وکیل‌نما گرفتار نشوند.
۴۷۴۷