خبرآنلاین - فاطمه غریبی: گروه حماس جمعه شب اعلام کرد که تحت شرایطی طرح آتش‌بس جدید دونالد ترامپ را پذیرفته‌است. این طرح ۲۰ ماده‌ای که شامل آتش‌بس فوری و آزادی کلیه اسرای اسرائیلی نزد حماس می‌شود، در عین حال شامل جزئیاتی مانند خروج تدریجی اسرائیل از نوار غزه، حضور نیروهای متحد خارجی برای کنترل امنیت و تشکیل یک ساز و کار انتقالی بین‌المللی برای حاکمیت غزه است.
صباح زنگنه، کارشناس مسائل خاورمیانه، در گفت‌وگو با خبرآنلاین با اشاره به دلایل پذیرش طرح صلح پیشنهادی آمریکا از سوی حماس گفت: «مهم‌ترین علت این پذیرش، توقف جنگ و کاهش کشتار در غزه است. او تأکید کرد که حماس با اصلاحات هوشمندانه در این طرح، نشان داده به دنبال اعمال حاکمیت سیاسی خود بر فلسطین نیست و مدیریت غزه و فلسطین باید نتیجه اجماع ملی باشد.»
زنگنه همچنین با رد ساده‌انگاری پایان جنگ، تصریح کرد فشار صنایع تسلیحاتی آمریکا و توسعه‌طلبی رژیم صهیونیستی همچنان موانع اصلی بر سر راه صلح‌اند.
در ادامه متن کامل گفت و گوی «خبرآنلاین» را با صباح زنگنه، نماینده پیشین جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری اسلامی، مطالعه می‌کنید.
*** از نظر شما دلایل پذیرش طرح صلح غزه پیشنهادی آمریکا توسط حماس چیست؟
دو نوع پذیرش وجود دارد. یکی پذیرش آقای ترامپ نسبت به شرایط حماس است و دیگری پذیرش حماس در برابر شرایط و تعدیلاتی که انجام شد. آقای ترامپ با توجه به اوضاع داخلی آمریکا، افزایش فشار جامعه آمریکایی و افکار عمومی جهانی و همچنین نگرانی از تداوم درگیری در منطقه و پیامدهای آن به‌ویژه در یمن، به این سمت(پیشنهاد صلح) رفت. مدتی پیش هم خود ترامپ گفته بود که اسرائیل با شرایط سختی مواجه است و افکار عمومی آمریکا نسبت به جنگ علیه غزه ناراضی هستند.
از طرف دیگر، ترامپ همچنین آرزو داشت با توقف جنگ در غزه و ایجاد آتش‌بس، هم اسرائیل را از هزینه‌های بیشتر نجات دهد و هم فضایی برای گرفتن جایزه صلح نوبل فراهم کند. در طرف مقابل، حماس هم معتقد بود که توقف جنگ و کاهش کشتار و درگیری، برای ایجاد آرامش در غزه و برای مردم فلسطین ضروری است. بنابراین، اساسی‌ترین علت پذیرش پیشنهاد ترامپ همین توقف جنگ و کشتار بود. علاوه بر این، با تعدیل شرایط پیشنهادی ترامپ، زمینه‌ای مناسب‌تر برای جامعه فلسطینی فراهم شد تا از این فرصت استفاده کنند.
*** بنابراین از نظر شما دلیل حماس برای پذیرش این پیشنهاد، پایان جنگ و خونریزی بوده است. پیش‌بینی شما چیست؟ آیا فکر می‌کنید با اجرایی شدن این توافق، این جنگی که هشتاد سال طول کشیده واقعاً تمام می‌شود؟
نه، این جنگ به سادگی پایان نمی‌یابد. زیرا پشت آن عوامل زیادی قرار گرفته است. خود جامعه نظامی و صنایع تسلیحاتی آمریکا از این جنگ حمایت می‌کنند؛ آن‌ها آزمایشگاهی بهتر از فلسطین و غزه برای امتحان سلاح‌هایشان پیدا نمی‌کنند. از طرف دیگر، توسعه‌طلبی رژیم صهیونیستی و سلطه‌جویی آن بر فلسطین و منطقه، از علل اصلی تداوم این جنگ در چند دهه گذشته بوده است.
بنابراین خنثی‌کردن فشار صنایع نظامی آمریکا و سلطه‌طلبی و نژادپرستی اسرائیل، کار بزرگی می‌طلبد؛ هم در سطح جوامع و فرهنگ آن‌ها و هم در نشان‌دادن هزینه‌های سنگینی که ادامه جنگ برای آمریکا و اسرائیل دارد. با این حال، در مقطع فعلی، تا جایی که بتوان جنگ و کشتار را متوقف کرد، باید از فرصت استفاده کرد.
*** اصلاحات پیشنهادی حماس برای این طرح شامل چه مواردی می‌شود؟
اول باید به هوشمندانه بودن پاسخ حماس اشاره کرد. حماس با توان فکری و مدیریت عالی، توانست از این فرصت در زمان مناسب استفاده کند. در نتیجه دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند به حماس ایراد بگیرد که چرا پیشنهادی که می‌توانست جنگ و خونریزی را متوقف کند، پذیرفته نشد.
در عین حال، حماس نقاط اصلی طرح را اصلاح کرد. یکی از آن‌ها این بود که حماس به دنبال اعمال حاکمیت سیاسی خود بر فلسطین و غزه نیست، بلکه پذیرفت که این موضوع باید به سمت اجماع ملی برود. یعنی مدیریت غزه و فلسطین باید نتیجه اجماع ملی باشد، نه نتیجه فشار اسرائیل یا آمریکا.
در مورد خلع سلاح هم، حماس این موضوع را مردود اعلام کرد و به‌طور ظریف و دقیق بیان نمود تا زمانی که اشغالگری ادامه دارد، سلاح هم وجود دارد. بنابراین ابزار مقاومت فلسطینی‌ها مشروط به پایان اشغالگری است. هر وقت اشغالگری تمام شود، سلاح هم کنار گذاشته خواهد شد.
نکته مهم دیگر، قدردانی از حضور کشورهای عربی و اسلامی به عنوان ضامن امنیت و سلامت فلسطینی‌هاست. حماس همچنین تأکید کرد که در عین پذیرش آتش‌بس، جزئیات طرح باید در مذاکرات بعدی بررسی شود. یعنی طرح را نه به‌طور کامل پذیرفت و نه مردود کرد، بلکه آن را به مذاکره‌های آینده سپرد تا منافع و امنیت ملت فلسطین حفظ شود.
*** یعنی از نظر شما، در وضعیت فعلی می‌توان گفت پنجاه درصد پیشنهاد صلح را پذیرفته است؟
بله، درست است.
*** با این تفاصیل، شما سرنوشت حماس و گروه‌های مسلح فلسطینی را چگونه می‌بینید؟
حماس محصول سال‌ها تحمل درد، کشتار، زندان و شکنجه است؛ همان‌طور که پیش‌تر سازمان فتح شکل گرفته بود. این گروه‌ها محصول تاریخی مقاومت در برابر اشغالگری هستند. بنابراین حماس موقعیت خود را از دست نخواهد داد، اما در عین حال زیاده‌خواهی هم نخواهد کرد. حماس موضوع را به سمت اجماع ملی برده و حربه تبلیغاتی آمریکا و نتانیاهو را از دستشان گرفته است. موضوع اصلی اکنون امنیت، سلامت و منافع ملت فلسطین است، نه جایگاه سیاسی حماس. این یک رویکرد هوشمندانه و واقع‌بینانه است. ملت فلسطین باید نظر خود را ارائه کند و در همین راستا محمود عباس(رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین) هم گفته است باید شرایط برای یک انتخابات آزاد و بی‌طرفانه فراهم شود. مدت زمان این انتخابات-چه یک سال باشد، چه دو سال یا کمتر-جای بحث دارد. اما نهایتاً نظر ملت فلسطین تعیین‌کننده خواهد بود و این موضوع را محمود عباس نیز پذیرفته است.
*** به نظر شما اجرایی‌شدن این طرح تا چه اندازه بر سرنوشت تشکیلات خودگردان فلسطینی اثرگذار خواهد بود؟
تشکیلات خودگردان هم محصول یک مکتب تاریخی است. در جاهایی اشتباهاتی داشته، اما در مواردی هم موفق بوده است. نه می‌توان این تشکیلات را به‌طور کامل منتفی کرد و نه می‌توان به وضع موجود ادامه داد. باید هم حماس و هم تشکیلات خودگردان و دیگر سازمان‌های فلسطینی، از طریق انتخابات و تشکیل دولت و پارلمان جدید، به یک ساختار تازه برسند. پارلمان جدید است که باید جایگاه، موقعیت و جهت‌گیری سیاسی سازمان‌های فلسطینی را در آینده تعیین کند.
۴۲