آرمان زارعی: رویترز نوشت:دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، روز جمعه به طور رسمی جنگ تجاری علیه چین را از سر گرفت و با پایان دادن به آتش‌بس ناپایدار میان دو اقتصاد بزرگ جهان، وعده داد که در تلافی کاهش صادرات مواد معدنی حیاتی چین، تعرفه‌ها را به شدت افزایش دهد.
رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که تعرفه‌های اضافی ۱۰۰ درصدی بر صادرات چین به مقصد آمریکا اعمال خواهد شد و کنترل‌های صادراتی جدید بر «هرگونه نرم‌افزار حیاتی» نیز تا اول نوامبر برقرار می‌شود؛ اقدامی که نه روز پیش از پایان معافیت‌های تعرفه‌ای فعلی اجرا خواهد شد.
ترامپ همچنین احتمال برگزاری دیدار پیش‌اعلام‌شده با شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، در کره جنوبی که قرار بود سه هفته دیگر برگزار شود را زیر سوال برد. او در مصاحبه با Truth Social گفت: «به نظر می‌رسد اکنون دلیلی برای انجام این دیدار وجود ندارد.» با این حال، در کاخ سفید به خبرنگاران افزود: «من لغو نکرده‌ام. فرض می‌کنم که ممکن است این دیدار انجام شود.» پکن تاکنون این دیدار را تأیید نکرده است.
این اقدامات جدید ترامپ واکنشی به افزایش کنترل صادرات عناصر خاکی کمیاب توسط چین بود؛ موادی که برای تولید فناوری‌های پیشرفته، از وسایل نقلیه الکتریکی تا تجهیزات نظامی، حیاتی هستند. ترامپ درباره اقدامات چین که به طور خاص واشنگتن را هدف نگرفته بودند گفت: «تکان‌دهنده بود. به نظر من خیلی خیلی بد بود.»
کارشناسان می‌گویند این اقدامات بزرگترین گسست در روابط میان پکن و واشنگتن در شش ماه گذشته را نشان می‌دهند و سوال اصلی این است که آیا تنش‌زدایی اقتصادی تابستان گذشته می‌تواند دوام بیاورد یا خیر. این اقدام ترامپ، که تعرفه‌ها را علیه واردکنندگان آمریکایی اعمال کرده، واکنش سریع و چشمگیری به رخدادهای اخیر بود و می‌تواند جنگ تجاری که اوایل امسال پس از دیپلماسی طاقت‌فرسا متوقف شده بود را دوباره شعله‌ور کند.
کارشناسان هشدار داده‌اند محدودیت‌های جدید بر صادرات نرم‌افزارهای آمریکایی به چین می‌تواند ضربه شدیدی به صنعت فناوری، به ویژه رایانش ابری و هوش مصنوعی، وارد کند. ترامپ همچنین تهدید به اعمال کنترل‌های جدید بر صادرات هواپیما و قطعات آن کرده و یک منبع آگاه گفته است دولت در حال بررسی اهداف احتمالی دیگری است.
پکن مدت‌هاست از واشنگتن خواسته است محدودیت‌های تجاری یکجانبه‌ای را که به گفته این کشور تجارت جهانی را تضعیف می‌کند، کنار بگذارد. بازارهای مالی جهانی در واکنش به تهدیدهای جدید سقوط کردند. تهدیدهای تجاری ترامپ، که در مجموعه‌ای از پست‌های شبکه‌های اجتماعی و گفتگوهای عمومی با خبرنگاران مطرح شد، بازارها و روابط اقتصادی میان بزرگترین اقتصادهای جهان را به ورطه‌ای بحرانی کشاند.
چین بیش از ۹۰ درصد از عناصر خاکی کمیاب فرآوری شده و آهنرباهای خاکی کمیاب جهان را تولید می‌کند. بسیاری از این عناصر در محصولاتی از وسایل نقلیه الکتریکی تا موتورهای هواپیما و رادارهای نظامی کاربرد دارند. اظهارات غیرمنتظره ترامپ بازارهای مالی جهانی را تکان داد و شاخص S&P 500 بیش از ۲ درصد کاهش یافت؛ بزرگترین افت یک روزه از ماه آوریل، زمانی که موج مداوم اعلام تعرفه‌ها توسط ترامپ، نوسانات بازار را تشدید کرده بود.
سرمایه‌گذاران به دارایی‌های امن مانند طلا و اوراق خزانه‌داری روی آوردند و دلار آمریکا در برابر سبد ارزهای خارجی تضعیف شد. پس از اعلام جزئیات تعرفه‌ها و کنترل صادرات، سهام شرکت‌های فناوری در معاملات پس از بازار با ضررهای سنگینی مواجه شدند.
کریگ سینگلتون، متخصص چین در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، گفت: «پست ترامپ می‌تواند آغاز پایان آتش‌بس تعرفه‌ای باشد.» وی افزود واشنگتن اقدامات کنترل صادرات چین را خیانت می‌داند و به نظر می‌رسد پکن بیش از حد بازی کرده است.
ترامپ در اولین پست خود در شبکه‌های اجتماعی روز جمعه گفت چین نامه‌هایی به کشورهای جهان ارسال کرده و اعلام کرده قصد دارد کنترل صادرات را بر هر عنصر تولیدی مرتبط با عناصر خاکی کمیاب اعمال کند. این نامه‌ها به اسناد سیاست‌گذاری پکن اشاره داشت. وی افزود کشورهایی که از اقدامات پکن خشمگین هستند با او تماس گرفته‌اند و به دلیل روابط «بسیار خوب» اخیر با چین، شگفت‌زده شده است.
ترامپ اقدامات چین را «دستور خصمانه» خواند و گفت مجبور شده است «از نظر مالی با این اقدام مقابله کند.» او تصریح کرد: «در ازای هر عنصری که آنها توانسته‌اند انحصار خود را به دست آورند، ما دو عنصر داریم.»
کاخ سفید و سفارت چین در واشنگتن به درخواست اظهار نظر پاسخی ندادند. سخنگوی نماینده تجاری آمریکا نیز از اظهار نظر درباره اقدامات متقابل ترامپ خودداری کرد و سخنگوی خزانه‌داری آمریکا پاسخی نداد. این دو دفتر مذاکرات با پکن در زمینه تجارت را رهبری کرده‌اند.
تنش‌های اقتصادی در روزهای اخیر رو به افزایش بوده است. روز پنجشنبه، دولت ترامپ پیشنهاد ممنوعیت پرواز شرکت‌های هواپیمایی چینی بر فراز روسیه در مسیرهای رفت و برگشت به آمریکا را مطرح کرد. روز جمعه، کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا اعلام کرد وب‌سایت‌های بزرگ خرده‌فروشی آنلاین میلیون‌ها مورد از فهرست کالاهای الکترونیکی ممنوعه چینی را حذف کرده‌اند.
اقدام چین در روز پنجشنبه شامل افزودن پنج عنصر جدید و ده‌ها قطعه فناوری پالایش به فهرست کنترل صادرات محدودکننده بود. تولیدکنندگان خارجی عناصر خاکی کمیاب که از مواد چینی استفاده می‌کنند نیز ملزم به رعایت این قوانین شدند.
تحلیلگران می‌گویند اگر نشست ترامپ-شی همچنان برگزار شود، احتمال دستیابی به نتایج مثبت در حاشیه مجمع همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه که از ۳۱ اکتبر در کره جنوبی آغاز می‌شود، افزایش می‌یابد.
اسکات کندی، متخصص تجارت و اقتصاد چین در اندیشکده مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی واشنگتن، گفت: «اوضاع جالب خواهد شد. هر دو امیدوارند افزایش فشار دیگری را به سمت امتیازدهی پیش از اجلاس اپک سوق دهد، یا اینکه با فرض غیرممکن بودن توافق، دوباره تنش‌ها را تشدید و برای دور بعدی مبارزه، اهرم فشار به دست آورند.»
پاسخ چین به تعرفه های دونالد ترامپ
همزمان آسوشیتدپرس گزارش داد که چین در پاسخ به تعرفه‌های بندری برنامه‌ریزی‌شده دولت آمریکا برای کشتی‌های چینی، کشتی‌های متعلق به آمریکا که در این کشور پهلو می‌گیرند را با هزینه‌های بندری تلافی‌جویانه هدف قرار داده و پیش از مذاکرات تجاری بین ترامپ و شی، اقدامات تلافی‌جویانه خود را گسترش داده است.
وزارت حمل و نقل چین اعلام کرد کشتی‌های متعلق به شرکت‌ها یا افراد آمریکایی، کشتی‌هایی که تحت مدیریت آنها هستند، و همچنین کشتی‌های ساخته شده در ایالات متحده یا دارای پرچم آمریکا، در صورت پهلوگیری در چین، ملزم به پرداخت ۴۰۰ یوان (۵۶ دلار) به ازای هر تن بار خالص در هر سفر خواهند شد. این عوارض برای حداکثر پنج سفر در هر سال برای هر کشتی اعمال می‌شود و تا سال ۲۰۲۸ به ۱۱۲۰ یوان (۱۵۷ دلار) به ازای هر تن بار خالص خواهد رسید. اجرای این عوارض از ۱۴ اکتبر، همزمان با آغاز تعرفه‌های بندری آمریکا علیه کشتی‌های چینی، آغاز می‌شود.
وزارت حمل و نقل چین این اقدام را «اقدام متقابل» در پاسخ به رویه‌های «غیرقانونی» آمریکا دانست و تعرفه‌های بندری ایالات متحده را «تبعیض‌آمیز» و «به شدت آسیب‌رسان به منافع مشروع صنعت کشتیرانی چین» خواند. این وزارتخانه همچنین هشدار داد این اقدامات می‌تواند نظم اقتصادی و تجاری بین‌المللی را «به طور جدی تضعیف کند».
چین پیش از دیدار مورد انتظار ترامپ و شی در حاشیه مجمع همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه، مجموعه‌ای از اقدامات و محدودیت‌های تجاری را اعلام کرده بود. روز پنجشنبه، پکن محدودیت‌های جدید صادرات عناصر خاکی کمیاب و فناوری‌های مرتبط، و همچنین برخی از باتری‌های لیتیومی و تجهیزات تولیدی مرتبط با آن را اعلام کرد.
هزینه‌های بندری چین بسیاری از جنبه‌های هزینه‌های بندری آمریکا برای کشتی‌های چینی که در بنادر آمریکا پهلو می‌گیرند را منعکس می‌کند. طبق برنامه‌های واشنگتن، کشتی‌های متعلق به چین یا تحت مدیریت چین برای هر سفر به ایالات متحده، ۵۰ دلار به ازای هر تن خالص پرداخت خواهند کرد که تا سال ۲۰۲۸ هر سال ۳۰ دلار افزایش می‌یابد و از هر کشتی بیش از پنج بار در سال هزینه دریافت نخواهد شد.
کون کائو، معاون مدیر اجرایی شرکت مشاوره ردال، گفت: «هزینه بندری جدید چین فقط یک اقدام نمادین نیست. این هزینه صراحتاً هر کشتی با ارتباط معنادار با ایالات متحده مالکیت، بهره‌برداری، پرچم یا ساخت را هدف قرار می‌دهد و با اندازه کشتی به شدت افزایش می‌یابد.» او افزود: «ضرر واقعی متوجه کشتی‌های متعلق به و تحت مدیریت آمریکا است.»
آمریکای شمالی تقریباً ۵ درصد از ناوگان جهان را از نظر مالکیت انتفاعی تشکیل می‌دهد که اگرچه نسبت به مالکان کشتی یونانی، چینی و ژاپنی رقم بزرگی نیست، اما همچنان قابل توجه است. ردال همچنین اشاره کرد که آمریکا در سال‌های اخیر تنها حدود ۰.۱ درصد از سهم بازار جهانی کشتی‌سازی تجاری را در اختیار داشته و سال گذشته کمتر از ۱۰ کشتی تجاری ساخته است.
تحلیلگران کشتیرانی گفته‌اند که تعرفه‌های بندری آمریکا برای کشتی‌های چینی احتمالاً تأثیر محدودی بر تجارت و نرخ حمل‌ونقل خواهد داشت، زیرا برخی شرکت‌های کشتیرانی ناوگان خود را برای جلوگیری از هزینه اضافی مجدداً مستقر کرده‌اند. با این حال، ارائه‌دهنده داده‌های کشتیرانی، آلفالاینر، در گزارشی هشدار داده است که تعرفه‌های بندری آمریکا ممکن است در سال آینده تا ۳.۲ میلیارد دلار برای ۱۰ شرکت برتر کشتیرانی جهان هزینه ایجاد کند.
شوک ناگهانی دونالد ترامپ به بازارها
در واکنش به این اقدام ناگهانی دونالدترامپ شاخص‌های اصلی بورس آمریکا شامل داوجونز، اس‌اندپی500 و نزدک به ترتیب با 1٫9 درصد، 2٫7 درصد و بیش از 3٫5 درصد افت بسته شدند؛ شدیدترین کاهش روزانه از ماه آوریل تاکنون.
بر اساس گزارش رویترز، شرکت‌های فناوری و صنایع وابسته به زنجیره تامین چین مانند تسلا، انویدیا، اپل و AMD از بزرگترین بازندگان این روز بودند. در اروپا نیز شاخص Stoxx600 بیش از 1٫2 درصد کاهش یافت و بازارهای فرانسه، آلمان و هلند روزی کاملاً منفی را پشت سر گذاشتند.
در بازار ارز، دلار تضعیف شد و سرمایه‌گذاران برای پوشش ریسک، به خرید ین و فرانک سوئیس روی آوردند. همزمان، بازدهی اوراق قرضه آمریکا کاهش یافت که نشانه افزایش تمایل بازار به دارایی‌های امن است.
بیت‌کوین، بزرگترین ارز دیجیتال جهان از نظر ارزش بازار، روز جمعه پس از تشدید تنش‌های تجاری میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و چین، به روند نزولی خود ادامه داد. تا ساعت ۱۷:۲۰ به وقت شرق آمریکا (۲۱:۲۰ به وقت گرینویچ)، قیمت بیت‌کوین با ۸.۴ درصد کاهش به ۱۰۴,۷۸۲ دلار رسید. اتریوم، دومین ارز دیجیتال بزرگ جهان، نیز در همان بازه زمانی، با ۵.۸ درصد کاهش به ۳,۶۳۷ دلار رسید.
۲۲۳۲۲۴