اینجانب با شناختی که بیش از نیم قرن، از ایام اقامت در نجف اشرف و سپس تهران، از این بانوی شریف و خدمتگزار داشتهام، با اطمینان میتوانم شهادت دهم که حیات پربرکت ایشان، جز تلاش بیوقفه، صبر کریمانه و همتی ستودنی در راه فراهم آوردن بستری آرام، امن و الهامبخش برای علم، تدریس و مجاهدتهای علمی و فرهنگی همسر بزرگوارشان نبود.
در روزگاری که زندگی خانوادههای روحانی در نجف اشرف با سختیها و تنگناهای خاص خود همراه بود، این بانوی صبور با درایتی کمنظیر، دوشادوش همسر خویش ایستاد؛ و پس از هجرت آن عالم فرزانه به تهران، با همان روحیه ایثار و تدبیر، نقش محوری در شکلگیری و استمرار مجالس درس، تاریخ، اصول دین و تربیت نسل جوان ـ بهویژه در سالهای پرالتهاب انقلاب اسلامی و پس از آن ـ ایفا نمود.
اما آنچه جایگاه این بانوی بزرگوار را والاتر میسازد، اقامهی قریب به نیم قرن مجالس عزای حضرت اباعبدالله الحسین علیهالسلام در دهه عاشورا، و نیز برگزاری دیگر مجالس آل عبا علیهمالسلام در خانهای کوچک اما لبریز از نور، محبت و معنویت بود؛ خانهای که درهایش سالیان دراز، با رویی گشاده، همچون دانشگاهی زنده و پویا، پذیرای پیران و جوانان، دانشگاهیان، طلاب، روحانیون نامآشنا و علمای نجفیِ مقیم تهران بود.
در این خانه، هم سفرهی معنوی اهلبیت علیهمالسلام گسترده بود و هم سفرههای اطعام کریمانه، که با زحمتها، تدبیرها و تحمل مشقات فراوان این بانوی بزرگ اداره میشد؛ بانویی که ستون خاموش این بنای معرفت و محبت بود.
بیتردید، درخشش علمی و شخصیتی مرحوم مغفور استاد آیتالله حاج شیخ محمدرضا جعفری ـ آن چهره یگانه و کمنظیر حوزههای علمیه شیعه ـ بدون همراهی، صبوری و فداکاری این همسر بزرگوار، به این گستردگی و عمق ممکن نمیشد. عالمی که شوربختانه، در زمان حیات، آنگونه که شایسته بود شناخته نشد و حتی امروز نیز جایگاه علمی، تاریخی، روایی و تحلیلی او همچنان ناشناخته مانده است.
افسوس که پس از رحلت آن تلاشگر خستگیناپذیر، تنها اندکی از علاقهمندان توانستند هزاران برگ از نوشتهها و پژوهشهای تاریخی و تحلیلی ایشان را در مؤسسه تاریخ ـ که به همت یادگاران مرحوم آیتالله العظمی حاج سید محمد روحانی در قم تأسیس شد ـ گردآوری کنند؛ آثاری که اکنون با انتشار دهها جزوه و کتاب، آرامآرام پرده از گوهر تابناک علمی برمیدارند که سالها در میان ما بود، اما قدرش شناخته نشد.
او خود دانشگاهی زنده بود؛ دانشگاهی که بیتردید میتوانست در طول حیاتش، حوزه علمیه قم را بهگونهای عمیق و ماندگار بهرهمند سازد. اما افسوس و هزاران افسوس که چنین چهرههایی را ـ گاه به دلایل واهی ـ به حاشیه میرانیم و پس از رحلتشان، تنها فریاد حسرت سر میدهیم.
غرض از این مقدمه آن است که یادآور شوم: همهی آن سالها تلاش، مجاهدت علمی و فرهنگی این بزرگمرد، در سایهی صبر، تدبیر و رنجپذیری همین همسر فداکار ممکن شد؛ بانویی که نهتنها محیطی آرام برای همسر خویش فراهم آورد، بلکه میزبان صدها زن و مرد، عالم و دانشجو، در مناسبات علمی، فرهنگی و دینیِ برگزارشده در آن خانه نورانی بود.
اکنون یقین دارم که پیکر این بانوی خدمتگزار، پس از بیش از هشت دهه خدمت خالصانه به همسر و در معنایی گستردهتر، به مکتب آل محمد علیهمالسلام، در سرزمین مقدس وادیالسلام نجف اشرف، در جوار مولایش امیرالمؤمنین علیهالسلام و در کنار همسر والامقامش آرام گرفته است؛ و بر سر سفره اولیای الهی، حیات جاودانه خویش را آغاز نموده است.
اینجانب، رحلت این بانوی بزرگ را به خاندان محترم جعفری، فرزندان، اخویزادگان، شاگردان و همهی بهرهمندان از سفره پرفیض علمی و معنوی آن خاندان تسلیت عرض میکنم و از درگاه خداوند متعال مسئلت دارم که این هجرت به دیار باقی، برای آن فقیده سعیده، آغازی برای آرامش، سکون و رضوان الهی باشد.
روحش شاد، یادش جاودان، و راهش پررهرو باد.وَفَدت ْ علی ربً کریم
دکتر هادی انصاری
سه شنبه ٢٥ آذر ماه ١٤٠٤ شمسی