مالکی سالم است، وزرا ناسالمند

حسن العلوی، رئیس فهرست العراقیه سفید، چهره‌ای شناخته شده در عرصه سیاسی عراق محسوب می‌شود. فردی که سابقه همکاری با حزب بعث را در اوایل شکل‌گیری آن داشت اما همانند بسیاری از چهره‌های دیگر در ابتدای دهه هشتاد، زمانی که تصفیه‌های درون حزبی در آن صورت گرفت از آن جدا شد و راه دیگری پیمود. وی که یک چهره شیعی طرفدار نظام سکولار است همواره تلاش داشته اهداف سیاسی خود را با توجه به تجربه سیاسی عراق پیش ببرد. علوی تا قبل از انتخابات اخیر عراق بیشتر چهره‌ای آکادمیک محسوب می‌شد و بیشتر به تحلیل تجربه‌های تاریخی عراق در رسانه‌های و محیط‌های آکادمیک مشغول بود. از این رو توانسته بود چهره‌ای مقبول از خود در جامعه عراق به ویژه نزد نخبگان و تحصیلکردگان عراقی ترسیم کند. در انتخابات اخیر مجلس عراق به دعوت ایاد علاوی از فهرست العراقیه نامزد شد و توانست وارد مجلس شود اما به هنگام تشکیل دولت با رهبران این فهرست به اختلاف‌های شدید خورد که در نهایت به جدایی او از العراقیه منجر شد و فراکسیون العراقیه سفید در پارلمان را تاسیس کرد. در بحران اخیر سیاسی عراق وی از مخالفان رای عدم اعتماد به مالکی بود و از العراقیه به دلیل پیشبرد این طرح بسیار انتقاد کرد. حسن علوی در گفت‌وگو با خبرآنلاین ضمن تشریح وضعیت سیاسی حاکم بر عراق دلایل حمایتش از مالکی را نیز بیان می‌کند.
آقای العلوی اخیرا بحث رای عدم اعتماد به مالکی توسط جریان‌های رقیب مطرح شد ولی راه به جایی نبرد. شما و جریانی که در پارلمان رهبری می‌کنید مخالف این کار هستید، نظر شما در این زمینه چیست؟
حقیقت این است که من معتقدم وزرایی که از جریان‌های سیاسی دیگر بر نوری مالکی تحمیل شده‌اند، تاکید می‌کنم تحمیل شده‌اند، چندان افراد شایسته‌ای نیستند. از همان ابتدای تشکیل حکومت مالکی کسانی که از فهرست‌های گوناگون به خصوص از سوی العراقیه برای مشارکت در دولت معرفی می‌شدند نه بر اساس شایستگی‌های آنها بلکه بر اساس ساخت و پاخت‌های سیاسی معرفی می‌شدند. برای همین به اعتقاد من رای عدم اعتماد به مالکی در حالی که بنا باشد اعضای دولت تغییر نکنند، فایده ندارد. در این صورت هیچ چیز عوض نمی‌شود و مشکل نه تنها به قوت خود باقی می‌ماند بلکه بدتر هم خواهد شد.
آیا به اعتقاد شما مالکی می‌تواند از بحران کنونی به سلامت خارج شود؟
بله مالکی این توانایی را دارد. او در صورتی که مسئولان فاسد را معرفی و به نهاد قضایی تحویل دهد می‌تواند از این بحران به سلامت خارج شود. او باید همه افراد فساد را معرفی و تحویل نهاد قضایی دهد، حتی افراد نزدیک به خودش را. من معتقدم شخص مالکی فساد اداری یا مالی ندارد اما اطرافیان او تخلفات مالی بسیاری مرتکب شده‌اند. در میان وزیران نیز که همه می‌دانیم تا چه اندازه فساد مالی رخنه کرده است. به اعتقاد من بحران جاری در کشور وارد یک وادی دو وجهی شده است. یک وجه آن علنی و نمایان است و وجه دیگرش کاملا سری و مخفی. آن افرادی که گمان می‌کنند که به راحتی مشکل موجود در کشور حل می‌شود فقط وجوه علنی و عیان را می‌بینند در حالی که از وجوه مخفی و غیر علنی آن خبر ندارند. این بحران به اعتقاد من در نوع خود برای عراق و سابقه سیاسی آن غریب است. ما تا کنون سابقه چنین بحرانی را در طول تاریخ سیاسی عراق نداشته‌ایم. برای همین برای عرصه سیاسی دموکراتیک و تکثرگرای عراق تازگی دارد. این که عده‌ای فقط دعوت به رای عدم اعتماد به نخست‌وزیر می‌کنند در حالی که اصرار دارند که هیئت وزیران به قوت خود باقی بماند و وزرا تغییر نکنند در حقیقت تلاشی برای حل بحران جاری در کشور نمی‌کنند، بلکه فقط می‌خواهند تصفیه حساب شخصی کنند. و الا اگر حرف از رای عدم اعتماد است باید کل هیئت وزیران را منحل کنند و از نو دولتی جدید تشکیل دهند، اما مخالفان مالکی این را نمی‌خواهند فقط می‌گویند مالکی نباشد.
به نظر شما دلیل آن چیست؟
احتمالات مختلفی برای این اصرار آنها وجود دارد. بارزترین آن این است که فقط می‌خواهند با شخص مالکی تصفیه حساب داشته باشند. هدف آنها فقط حذف مالکی است نه چیز دیگر. آنها هیچ توجهی به کوتاهی‌های وزرای وابسته به جریان‌های سیاسی که عامل اصلی مشکلات کشور هستند، نمی‌کنند. در حالی که اخلاقا و قانونا عامل اصلی بحران‌های سیاسی، اقتصادی و معیشتی مردم و کشور نه شخص مالکی بلکه وزرای ناکارامدی هستند که بیش از آن که به فکر مصالح عمومی و حل مشکلات مردم و کشور باشند به فکر منویات شخصی و منافع حزبی‌شان هستند. در حالی که بر اساس قانون وقتی می‌گوییم باید رای عدم اعتماد به نخست‌وزیر داده شود به این معنا است که باید هیئت وزیران نیز منحل شود، نه این که نخست‌وزیر کنار رود ولی وزرا در پست‌های خود باقی بمانند.
آیا به نظر شما در صورتی که جریان‌های مخالف مالکی به رای عدم اعتماد به مالکی اصرار کنند، آیا در نهایت چنین اتفاقی خواهد افتاد؟
خیر، به دلیل این که بسیاری از وزرا روابط خوب و نزدیکی با مالکی دارند. این مساله باعث شده تا طرفداران تغییر نخست‌وزیر در برابر وزرایی که طرفدار حفظ مالکی هستند در اقلیت قرار بگیرند. بسیاری از وزرا بیش از آن که به فراکسیون‌ها و جریان‌هایشان متمایل باشند به نوری مالکی متمایلند. برای همین هر وقت که بحث رای عدم اعتماد به مالکی مطرح می‌شود، آنها احساس انزجار می‌کنند. در مرحله فعلی نیز وقتی که این مساله مطرح شد بیش از همه این وزرای هیئت دولت بودند که از این بابت ناراحت شدند. ما شاهد بودیم کسانی که شرکت در هیئت وزیران را تحریم کرده بودند یک به یک بدون هیچ پیش شرطی به سر پست‌هایشان بازگشتند و در هیئت دولت حاضر شدند. مالکی هیچ مشکلی با وزرایش از هر فراکسیونی که باشند، ندارد آنها مطیع مالکی هستند و از دستورات او پیروی می‌کنند. در این میان عده‌ای از وزرا هستند که به فهرست‌های سیاسی‌شان بیش از نخست‌وزیر پاسخگو هستند و به آنها وفادارند. به اعتقاد من همین افراد هستند که مشکلات کشور را ایجاد کرده‌اند، البته این افراد در دولت در اقلیتند و نمی‌توانند برای مالکی مشکل ایجاد کنند ولی می‌توانند برای او مزاحمت‌ به وجود آورند.
شما گفتید که مالکی با فرستادن افرادی که دستشان به فساد مالی آلوده است به نهاد قضایی، می‌تواند از بحران جاری عبور کند، اما وقتی آن وزرا به وی وابسته نیستند یا اگر به او وابسته‌اند افشای آنها به ضررش تمام می‌شود، چگونه می‌تواند اقدام به چنین کاری کند؟
مالکی جرات این کار را دارد. او می‌تواند با قدرت با متخلفان و کسانی که اختلاس‌های مالی کرده‌اند، برخورد کند. برای اثبات حسن نیتش نیز باید از اعضای حزب خودش آغاز کند. همان رفتاری که امام علی بن ابی‌ طالب (ع) با فراخواندن والی بصره به رغم این که از عشیره و نزدیکانش بود، انجام داد و او را بازخواست کرد. مثلا گفته می‌شود که در وزارت برق نزدیک به 27 میلیارد دلار اختلاس شده، این در حالی است که مردم از گرمای طاقت‌فرسای تابستان به شدت رنج می‌برند و به شدت به برق نیاز دارند. او باید همه این افراد را به دستگاه قضایی معرفی کند تا آنها محاکمه شوند و اموال به یغما رفته به خزانه دولت بازگردد. همین کار به تنهایی می‌تواند اعتماد به مالکی را بیشتر کند و دشمنانش را در معرکه سیاسی تنها بگذارد. همان کاری که وی با طارق الهاشمی کرد و توانست با افشای جنایت‌های او بسیاری از کسانی که نسبت به خودش دید منفی داشتند، به سمت خود جذب کند. این بار هم با این کار می‌تواند اعتمادها را بیش از پیش افزایش دهد، اگر این کار را کند قطعا دشمنانش تنها خواهند ماند و وی پیروز قاطع این میدان خواهد شد. مالکی همچنین باید پروژه‌های کوچکی را در مناطقی که در وضعیت معیشتی بسیار بد و عصر حجری به سر می‌برند، اجرا کند. مناطقی که هنوز در سال‌های نخستین خلقت هستند و از کوچک‌ترین امکانات هم محرومند. این مناطق بیشتر در مناطق شیعه‌نشین قرار دارند. اگر او به فقرا برسد قطعا طرفداران اجتماعی‌اش بیشتر می‌شوند و جایگاه اجتماعی‌اش به شدت تقویت خواهد شد. مالکی همچنین باید نهاد نخست‌وزیری را از حضور و کنترل افراد ناکارامد که عموما هم وابسته به او نیستند و به جا مانده از دولت‌های قبلی هستند، پاک کند. آنها افرادی هستند که گمان می‌کنند کار خیر کردن به ضرر مصالحشان است. مالکی این قدرت را دارد که آنها را از نهاد نخست‌وزیری اخراج کند، وی ثابت کرده که فرد باجرئتی است و می‌تواند کارهای بزرگ انجام دهد. مالکی همچنین می‌تواند پای میز مذاکره با چهره‌های بارز سیاسی که صاحب جایگاه و مقام رفیع در جامعه هستند، بنشیند و مشکلاتش را با آنها به راحتی حل کند، این کار نشدنی‌ای نیست، مالکی از پس آن بر می‌آید.
برخی معتقدند که باید برای علاج بحران سیاسی عراق اصلاحات گسترده انجام داد. به عبارت دیگر کشور نیازمند اصلاحات است، نظر شما چیست؟
بله، من هم با انجام اصلاحات کاملا موافقم. در هیچ کشور عضو سازمان ملل متحد در دنیا مثل عراق تا این اندازه فرصت برای انجام اصلاحات وجود ندارد. مالکی امروز بهترین زمان را برای انجام اصلاحات در اختیار دارد. به دلیل فقری که مردم دارند، نیازهای بسیاری وجود دارد که باید برطرف شوند، وجود بودجه مالی کلان و وجود برخی کوتاهی‌ها و سوء مدیریت‌ها فساد مالی گسترده‌ای را به وجود آورده که مالکی با انجام اصلاحات می‌تواند از پس آن بر آید، اگر مالکی این امور را به خوبی پیش ببرد چنان محبوبیتی کسب خواهد کرد که دیگر به هیچ وجه نیازمند رای مخالفان و معترضانش نخواهد بود. حتی به آن افرادی که در ظاهر به او می‌تازند ولی در پشت پرده به دنبال سازش با او هستند نیز نیاز نخواهد داشت. آن گاه این مالکی خواهد بود که افراد را برای خود انتخاب می‌کند نه مخالفان. در آن صورت او مردی برای همه ملت عراق خواهد شد نه برای بخشی از آنها.
ترجمه: سید علی موسوی خلخالی
49262