محبوبه عمیدی: بیش از 14 سال طول کشید تا مهندسان سوئیسی موفق شدند بزرگترین تونل ریلی جهان را به طول 57 کیلومتر در کوهستان آلپ حفاری کنند، آنها حفر این تونل را که در سال 2010/1389 به بهره‌برداری رسید در سال 1996/1375 آغاز کرده بودند. با اینکه در دنیای انسان‌ها و حتی با استفاده از پیشرفته‌ترین تجهیزات امروزی هم حفر تونل کار ساده‌ای نیست؛ اما در طبیعت جوندگانی زندگی می‌کنند که درست مانند یک ماشین حفاری و بدون کمک هیچ ابزاری مشغول حفاری خاک هستند و طولانی‌ترین تونل‌های ساخت پستانداران را در طبیعت ایجاد می‌کنند.
به گزارش نیوساینتیست، یکی از این ماشین‌های حفاری کوچک که می‌تواند طولانی‌ترین تونل‌های طبیعی را در جهان حیوانات حفاری کند، موش کور زامبیایی است. طول قلمرو زندگی یک کلونی کوچک از این جونده که در زیر زمین زندگی می‌کند گاهی به 2.8 کیلومتر می‌رسد. اغلب در این فضای زیرزمینی بین 9 تا 10 موش کور زندگی می‌کنند.
این موش‌های کور یکی از خویشان نزدیک موش کور برهنه هستند. موش کور برهنه به این دلیل شناخته شده است که یکی از معدود پستانداران روی زمین به‌شمار می‌رود که مانند موریانه‌ها و زنبورها در کلونی‌هایی زندگی می‌کند که برای تولیدمثل یک ملکه دارند و دیگر اعضای گروه وظیفه نگهداری از این فرزندان و تهیه غذا را به عهده می‌گیرند.
محققان دانشگاه بوهمیای جنوبی در جمهوری چک که دارند روی زندگی اجتماعی این موش‌ها و رفتارهای آنها مطالعه می‌کنند، می‌گویند: «تقریبا هر 10 موش کور زامبیایی در یک گروه زندگی می‌کنند که از چندین نر و ماده تشکیل شده است. آنها مانند موش‌های کور برهنه ملکه ندارند؛ اما گروهی را تشکیل می‌دهند که اعضای آن به خوبی با یکدیگر همکاری می‌کنند و حتی روابط خوبی با گروه‌های همسایه دارند».
این محققان از 16 کلونی گوناگون و محل زندگی آنها نقشه‌برداری کرده‌اند. این نقشه‌ها نشان می‌دهد طول متوسط هر تونل 1.2 کیلومتر است که در نهایت فضایی برابر 6919 مترمربع را پوشش داده است. برای مقایسه بد نیست بدانید طولانی‌ترین تونل حفر شده توسط گورکن‌ها تنها 879 متر است. نکته دیگر انشعاب‌های فراوان این تونل‌ها است که مخصوصا در اطراف لانه مرکزی که زوج بارور در آن زندگی می کنند، به حداکثر تعداد خود می‌رسد.
هر گروه به طور متوسط 9.7 عضو دارد و به همین دلیل سهم هر یک از این موش‌های کور از حفاری بسیار چشمگیر است. موش‌های کور برهنه هم تونل‌هایی به اندازه متوسط مشابه را برای زندگی گروهی حفر می‌کنند، با این تفاوت که گروه آنها از 80 موش تشکیل شده و به مراتب حفاری زمین در این گروه بزرگ ساده‌تر است.
زندگی اجتماعی
پل شرمن از دانشگاه کرنل در نیویورک می‌گوید: «موش‌های کور بسیارمتفاوت از یکدیگر با زندگی اجتماعی برخورد می‌کنند، در میان آنها انواعی مانند موش‌های کور برهنه دیده می‌شوند که کلونی‌هایی مانند زنبورهای عسل تشکیل می‌دهند و نمونه‌هایی وجود دارند که به تنهایی زندگی می‌کنند. به نظر می‌رسد این نوع منطقه زندگی است که روی رفتارهای اجتماعی تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال هر چقدر حفر خاک سخت‌تر و منابع غذایی دور از دسترس باشد، احتمال پیدا کردن کلونی‌ها بیشتر است. در حقیقت این حیوانات نمی‌توانند در شرایطی سخت به تنهایی دوام بیاورند و به همین دلیل زندگی اجتماعی را انتخاب می‌کنند».
مطالعات محققان دانشگاه بوهمیا این فرضیه را تأیید می‌کند. بررسی‌های آنها نشان می‌دهد خاک در منطقه سکونت موش‌های کور زامبیایی نسبت به محل زندگی موش‌های کور برهنه نرم‌تر است و ساده‌تر حفر می‌شود. از سوی دیگر موش‌های کور زامبیایی دسترسی بهتری به مواد غذایی دارند. شاید به همین دلیل است که این موش‌های کور به صورت گروه‌های کوچک زندگی می‌کنند و استفاده از بهترین ژن‌های موجود در کلونی به اندازه موش‌های کور برهنه برای آنها اهمیت ندارد.
نکته جالب توجه دیگر روابط احتمالا خوب میان این موش‌های کور با همسایگان آنها است. بررسی‌ها نشان می‌دهد 9 تونل از میان 16 تونل بررسی شده دالان‌هایی طولانی دارند که آنها را به یک یا دو کلونی همسایه مرتبط می‌کند. 4 کلونی نیز کشف شده‌اند که با زنجیره‌ای از دالان‌ها به طول 7.2 کیلومتر به یکدیگر متصل شده‌اند.
اغلب کلونی‌های موش کور جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند؛ اما به نظر می‌رسد موش‌های کور زامبیایی از این قاعده مستثنی باشند. داده‌های دور‌سنجی که منتشر نشده نشان می‌دهد اعضای یک کلونی با کلونی‌های دیگر در ارتباط هستند. محققان می‌گویند شاید این موش‌های کور به دنبال جفت می‌گردند، ارتباط اجتماعی برقرار می‌کنند و یا شاید برای دزدیدن غذای همسایه‌ها به سراغ آنها می‌روند. شرمن می‌گوید: «شاید ارتباط دادن کلونی‌ها به یکدیگر آغاز ساخت کلونی‌های تازه باشد، هر چه هست به نظر می‌رسد دنیای زیرزمینی این موش‌ها بسیار شگفت‌انگیز و ناشناخته است».
53273