شیخ همام حمودی
گفته‌اند که بحران سیاسی در نظام دمکراتیک امری عادی است و خطر محسوب نمی‌شود بر خلاف بحران سیاسی در نظام‌های توتالیتر و غیر دموکراتیک که اصل نظام را تهدید می‌کند و درنتیجه سران چنین نظام‌هایی آن را توطئه‌ای می‌دانند که باید خاموش شود.
بر این اساس، بحران جاری در عراق خطر نیست حتی اگر طولانی و پیچیده شود هم‌چنان‌که طولانی هم شده و از انتخابات 2010 تاکنون در کشور ادامه داشته است و چه بسا تا پایان این دوره مجلس هم ادامه بیابد.
هم‌چنان‌که بحران سیاسی خطری برای نظام دموکراتیک نیست مانعی هم در برابر عملکرد حکومت با همه جناح‌های قانون‌گذاری و اجرایی و قضایی نباید باشد. می‌شود ادعا کرد که عراق نمونه درخشانی در این زمینه بود که با وجود بحران سیاسی و نبود وزارت‌خانه‌های حساس توانست دست به پیروزی بزرگی بزند که آن همانا خروج نیروهای بیگانه (اشغالگر) از عراق با اجماع ملی کم‌نظیر بود. نیز موفقیت در برگزاری نشست سران اتحادیه عرب و ورود عراق به پرونده های مهم منطقه‌ای ازجمله پرونده هسته‌ای ایران، و همچنین پرونده سوریه و نفت و نظایر آن.
هر بحرانی تأثیرات مثبت و منفی خود را در نظام و جامعه دارد. این‌جا به نقاط مثبت این بحران می‌پردازیم:
ــ تنش میان سیاستمداران و اظهار نظر آنان درباره یکدیگر در رسانه‌ها باعث رو شدن بسیاری از امور پنهانی می‌شود و درنتیجه پشت پرده آنان برای مردم ظاهر می‌شود. در این وضعیت آنان که خود را پشت رنگ و نگار پنهان کرده‌اند دستشان رو می‌شود و برای مردم شخصی عادی تلقی می‌شوند که هیبت و عظمت سلطان را ندارد. ازمیان رفتن ابهت سیاستمداران بسیار مهم و مفید است آن هم در جامعه‌ای که به بزرگ داشتن حاکمان در طول تاریخ عادت کرده است. درنتیجه این وضعیت، جامعه آزادانه‌تر و فاعلانه‌تر و با اعتماد به نفس بیشتر به نقد حاکمیت می‌پردازد و بر نقاط ضعف انگشت می‌گذارد.
ــ خوبی دیگر چنین بحران‌هایی آن است که به جامعه فرهنگ سیاسی می‌آموزد. به این ترتیب وقتی یکی از مسئولی انتقاد می‌کند که به فلان بند از قانون عمل نکرده مسئول هم پاسخ می‌دهد که فلان بند فلان گونه تفسیر می‌شود یا فلان تبصره را دارد این همه به فرهنگ سازی قانون و فضای حقوقی می‌انجامد و نیز مردم در این میانه می‌فهمند که کدام مسئول قانون را به بازی می‌گیرد و کدام یک به قانون احترام می‌گذارد.
این نیز سود بزرگی است که نظام‌های غیردموکراتیک چیزی از آن نمی‌دانند و بلکه برعکس در پی بی اطلاع نگه داشتن مردم برمی‌آیند.
این بحران همچنین فرصت یادگیری درست صحبت کردن را به سیاستمداران می‌دهد و نیز فرصت تمرین بیشتر برای فعالان عرصه رسانه را.
نکته دیگری که در جوامعی مانند عراق و لبنان که تنوع فرهنگی و دینی و نژادی دارند مهم است آن است که سیاستمداران پاکدامنی داشته باشند. نه فقط پاکدامنی اقتصادی که نیز پاکدامنی سیاسی به این معنا که رقابت سیاسی و حزبی را به بحران سیاسی و درگیری مذهبی تبدیل نکنند و برای جلب رأی از ساز و کارهای دینی و مذهبی استفاده نکنند.
در نهایت این نگاهی از این لحاظ به سود بحران سیاسی است که در آن سود و منفعت و حتا دست‌آوردهای استراتژیک لحاظ می‌شود هر چند نقاط منفی آن کم نیستند و چه‌بسا نکات منفی آن به خطر تبدیل شوند.
شیخ همام حمودی، رئیس کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس عراق است که این یادداشت اختصاصی را برای خبرآنلاین نگاشته است.
ترجمه: سیدعلی موسوی خلخالی
4949