اولین گام‌ها برای تاسیس بانک در ایران در دوره ناصرالدین‌شاه برداشته شد و کشورهای استعمارگر نیز با اخذ امتیازات گسترده اقدام به تاسیس بانک در ایران کردند. تاسیس بانک شاهنشاهی توسط انگلستان تاثیرات عمیقی را چه در بعد اقتصادی و چه در بعد سیاسی در تاریخ ایران بر جای گذاشت. در رابطه با تاریخچه شکل‌گیری بانک در ایران و اینکه چه زمانی بود که اولین بار بحث تشکیل بانک در ایران مطرح شد،مرتضی دهقان‌نژاد، استاد تاریخ دانشگاه تهران به این شکل توضیح می دهد: « بحث تاسیس بانک در ایران اولین بار در سال 1242 ه. ش (1280 ه. ق) در مذاکراتی که نمایندگان ناصرالدین‌شاه با سرمایه‌داران اروپایی برای ایجاد راه‌آهن شروع کردند، مطرح شد. این پیشنهاد از سوی نماینده فرانسه مطرح شد. اما بعدها با دیدن رقابت روس و انگلیس در ایران ترجیح دادند پای خود را کنار بکشند و موضوع را پیگیری نکنند. ولی در سال 1267 ه. ش (1306 ه. ق) بانکی که در هندوستان به وسیله انگلیسی‌ها تاسیس و «بانک جدید شرقی» نامیده شده بود، تحت عنوان شرکت بازرگانی شعبه‌ای در تهران باز کرد که در ابتدا با مخالفت ناصرالدین شاه روبه‌رو شد ولی سفیر انگلیس با توجه به معاهده بین‌الدولتین در این امر دخالت کرد و بانک جدید شرقی بدون اینکه امتیازی گرفته باشد، کار خود را در ایران آغاز کرد. »
او ادامه داد: « در مدت کوتاهی شعبی را در مشهد، تبریز، شیراز و اصفهان باز کرد و با تمام تجار بنای تجارت را آغاز کرد. بانک برای وجوه سپرده، بدون قید مدت و با حساب‌های مختلف خود سودی معادل صدی 5/2 تا 5/6 تعیین کرد و نرخ بهره را تا صدی 12 پایین آورد و گویا قرضی هم با ربح صدی شش تا صدی هشت به شاه داد. این بانک پول کاغذی را هم در ایران رواج داد. که البته اسکناس نبود، بلکه قبض‌هایی بود که به صورت حواله در همه شعب بانک قابل پرداخت به حامل بود. این پول‌ها در پایتخت رواج فراوان پیدا کرد. پس از دو سال هم که از تاسیسش گذشت شعبه ایران آن را بانک شاهنشاهی به مبلغ هنگفتی خریداری کرد. »
3939