به گزارش روابط عمومی سی و یکمین جشنواره بین المللی فیلم فجر؛ محمدرضا عباسیان دبیر این رویداد سینمایی کشور در گفتوگویی با اعلام این خبر گفت: «تاکنون سازمانها و نهادهای زیادی برای شرکت در بخش تجلی اراده ملی سی و یکمین جشنواره بین المللی فیلم فجر اعلام آمادگی کردند. این در حالی است که از سوی دبیرخانه تجلی ارده ملی هم برای بیش از 180 وزارتخانه، سازمان و مؤسسه دعوت نامه مشارکت ارسال شده و تاکنون تعدادی از وزارتخانهها، سازمانها و نهادهای جهت حضور و مشارکت در این بخش اعلام آمادگی کردند و داوران خود را معرفی نمودند.»
به گفته او جشنواره بین المللی فجر، به منظور توسعه تعامل سازمانها، وزارتخانهها و نهادهای دولتی و بخش خصوصی با هنر- صنعت سینما و هنرمندان فعال در این حوزه، هر ساله بخش «تجلی اراده ملی» را با مشارکت دستگاههای مربوطه و از طریق اهدای جوایز نقدی و غیر نقدی به سینماگران و فیلمهای شرکت کننده در جشنواره برگزار میکند.
دبیر سی و یکمین جشنواره بین المللی فیلم فجر با بیان اینکه شناخت درست دستگاههای دولتی از تاثیر سینما موجب استقبال بیشتر وزارتخانهها و نهادها از بخش تجلی اراده ملی جشنواره فیلم فجر میشود، افزود: «توجه به ارسال فراخوان برای بسیاری از دستگاهها و نهادهای دولتی و نیز بخشهای خصوصی مرتبط با سینما، میزان اقبال در این بخش به نسبت سالهای گذشته مثبت ارزیابی میشود ولی شک نداریم که اقتصاد مقاومتی وکاهش بودجههای تخصیصی سازمانهای دولتی، بسیاری از مدیران را در چگونگی هزینه کردن بودجههای خود دچار اولویت بندی کرده است ولی توجه به تعامل دولت با حوزه سینما و تاثیر آن در عرصه فرهنگ و هنر کشور امری غیرقابل انکار است.»
او با تاکید این نکته که سینما در جهان از جایگاه ویژهای برای انتقال انواع پیامها به مردم برخوردار است، گفت: «با حسن نیتی که در مدیران حوزههای مختلف به ویژه بخشهای مرتبط با فرهنگ و هنر سراغ داریم انتظار میرود بخش تجلی اراده ملی کاملا هدفمند و با چشم اندازی روشن برگزار گردد و نتیجه مطلوبی از آن حاصل شود.»
چند نکته در باب برگزاری نشستهای پرسش و پاسخ از زبان علی علایی
علی علایی رئیس انجمن نویسندگان و منتقدان سینمای ایران در گفتوگو با روابط عمومی سی و یکمین جشنواره فیلم فجر درخصوص ارزیابی خود از برگزاری نشستهای نقد و بررسی که سال گذشته به پرسش و پاسخ تغییر ماهیت داد، گفت: «در عمده جشنوارههای مطرح دنیا این جلسات به عنوان جلسات پرسش و پاسخ و بیشتر با تاکید بر معرفی و طرح دغدغههای سینماگران برای ساخت آثارشان برگزار میشوند و کسی این نشستها را جلسات نقد و بررسی قلمداد نمیکند.»
رئیس انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ادامه داد: «سالها بود که جامعه منتقدان نیز بر این نکته تاکید داشت، اما متاسفانه این نشستها به اشتباه جلسات نقد وبررسی فیلم نامیده شدند و با توجه به لزوم حضور همکاران خبرنگار در این جلسات، سئوالات کیفیت ژورنالیستی پیدا میکرد که در ذات خود اشکالی نداشت و اتفاقاً میبایست محصول این جلسات نیز باشد، اما سینماگران و عوامل فیلمها با طعنه و کنایه از موضوعات مطروحه به عنوان نقد فیلم یاد میکردند و این موجب میشد تا شأن منتقدان حفظ نشود.»
علایی در ادامه گفت: «سال گذشته دو اتفاق افتاد. یکی اینکه در جلسات به شیوه جشنوارههای جهانی سئوالات به صورت شفاهی ابراز شد تا از مطرح شدن سئوالات و اسامی جعلی جلوگیری شود و دوم اینکه برای طرح تحلیلها و دیدگاههای منتقدانه هر چند در فرصت کوتاه منتقدان سرشناس به عنوان مهمان در جلسه حضور پیدا کنند تا هم مخاطبان و هم سینماگران تفاوت بین سوالات یک خبرنگار و نظرات یک منتقد را با هم مخدوش نکنند. از این رو بنده نظر مساعدی به این رویکرد دارم.»
او در پاسخ به این سئوال که این جلسات تا چه حد میتواند بر کیفیت آثار تولید شده و بازنگری مجدد فیلمساز برای اکران فیلم موثر باشد، توضیح داد: «قطعا برآیند این نظرات و کیفیت طرح آنها فیلمساز را مجاب به بازنگری خواهد کرد. البته طی سالهایی که سینمای منتقدان و رسانههای گروهی مستقل بود، واکنش بینندگان به هنگام تماشای فیلم نیز آدرسها و کدهایی را به فیلمساز منتقل میکرد. یعنی در آن شرایط فیلمساز با فهم لحن رخداد، خندیدنهای ایجابی و به معنای تایید را با خندیدنهای سلبی و به معنای نفی از هم تمییز میداد. همچنین این مورد در خصوص دست زدن برای برخی از بخشها و یا دیالوگهای فیلم نیز رخ میداد. حتی سالها پیش شاهد بودیم فیلمسازی پس از درک بازخوردهای اهالی مطبوعات و منتقدان فیلمش را مجددا دوبله کرد و بخش عمدهای از گفتوگوهای فیلم را تغییر داد. در موارد زیادی هم به تدوین مجدد فیلم به هنگام اکران منجر شده است، ولی طی سالهای اخیر با حضور طیفهای مختلف در برج میلاد دیگر این ارتباط سازنده و حسی وجود ندارد.»
علی علایی در ادامه برای هرچه پربارتر شدن برگزاری جلسات پرسش و پاسخ در جشنواره افزود: «در ابتدا از سردبیران و دبیران سرویس هنری رسانهها توقع دارم همکارانی را برای طرح سئوالاتشان معرفی کنند و یا ماموریت دهند که هم به موضوع احاطه نسبی داشته باشند و هم منزلت رسانهشان و طبعا جامعه رسانهای را حفظ کنند. دوم اینکه دست اندرکاران فیلمها برای حضور عوامل محترم اثرشان در انتخابها دقت داشته باشند تا با حضور بیدلیل و خنثی برخی عوامل نسبتا فرعی که کیفیت کارشان مورد کنجکاوی و سوال کسی واقع نمیشود مواجه نشویم. سوم اینکه با توجه به ضیق وقت برای رسانههای تخصصی سینمایی در طرح سوالات و نقطه نظراتشان اولویت قائل شوند. چهارم اینکه از حضور افراد غیر رسانهای که به هر دلیلی در مجموعه برج میلاد حضور دارند در سالن ویژه برگزاری نشستها جلوگیری شود و پنجم اینکه با توجه به ملی بودن این جشن بزرگ سینمایی، حرمت سینماگران و اهالی رسانه توامان و از سوی یکدیگر حفظ شود.»
آهنگرانی: جشنواره فجر دلیل پیشرفت و تحرک بازیگران است
پگاه آهنگرانی با بیان اینکه جشنواره فجر دلیل پیشرفت و تحرک بازیگران است، گفت: «با توجه به شواهد، جشنواره 31، جشنواره پویاتر و باکیفیت تری نسبت به جشنواره سالهای گذشته است.»
پگاه آهنگرانی بازیگر سینمای ایران گفت: «با توجه به شواهد، جشنواره سی و یکم جشنواره پویاتر و باکیفیت تری نسبت به جشنواره سالهای گذشته است.»
او درباره نقش جشنواره در معرفی و ترقی یک بازیگر افزود: «نمونههایی از افراد را داشتهایم که در جشنواره جایزه گرفتهاند، اما دیده نشدهاند و یا افرادی فیلمهایی بازی کردهاند که شاخص نبوده است اما فرد خاصی در آن بسیار دیده شده است که تمام این مسائل به تلاش و انگیزه خود فرد بازمیگردد؛ اما باید این را نیز در نظر گرفت که گاهی افراد و بازیگران خوبی هم بودهاند که فیلم سرشناسی را بازی کردهاند اما جایزهای دریافت نکردهاند، بنابراین نمیتوان گفت صرفا مشهور شدن، ترقی و یا دیده شدن به جشنواره و تنها خود فرد بستگی دارد بلکه عوامل بسیاری دست به دست هم میدهند و باعث میشوند که فردی در کانون توجه قرار گیرد؛ به طور مثال نازنین بیاتی از آن دسته از افرادی است که دیده نمیشد اما در جشنواره دیده خواهد شد. اما نکتهای که جشنواره برای تمام بازیگران و صنوف دارد بحث تبلیغاتی است که در آن دیده میشود و شاید یکی از دلایلی که باعث میشود گاهی یک نفر دیده شود و یک نفر دیگر دیده نشود همین است. به نظر من در مدت زمان 10 روزی که جشنواره در حال برگزاری است، حتی کسانی که سینمایی هم نیستند یک گوشه چشم کوچکی هم که شده به سینما خواهند داشت و این خود یک دلیل برای بیشتر دیده شدن و زیر ذره بین رفتن است.»
پگاه آهنگرانی جشنواره را به عنوان یکی از عوامل ترقی و پیشرفت روزافزون خود معرفی میکند و ادامه داد: «همه سعی میکنند تا در جشنواره خودی نشان دهند، زیرا جوایزی که از جشنواره دریافت میکنند هر چند هم که کوچک باشد خود نیروی انگیزشی و ناخودآگاه دلیل پیشرفت و تحرک بیشتر یک بازیگر است.»
او در ادامه گفت: «جشنواره خود یک رسانهای است که خواهان بسیاری دارد بنابراین در فرهنگ سازی بسیار تاثیرگذار است و حتی در ایران خیلی از آسیبهای اجتماعی به وسیله پرداختن به سینما بسیار کمرنگتر شده است.»
اکبرلو: جلسات نقد به نشستهای پرسش و پاسخ تبدیل شود
منوچهر اکبرلو منتقد گفت: «این جلسات اساساً شرایط و اتمسفر لازم برای تشکیل یک جلسه نقد را ندارد. جلسه نقد باید در یک فضای آرام، بدون تنش و با تمایل کامل فیلمساز و منتقد صورت گیرد و چنین شرایطی در زمان جشنواره امکان پذیر نیست.»
اکبرلو ادامه داد: «در ایام جشنواره همه درگیر حواشی فیلمها هستند و کارگردانها به هر علت الزاماً تمایلی به حضور در این جلسات ندارند. بنابراین وقتی این تمایل اولیه نیست و فیلمسازان بر اساس فشار افکار عمومی در این جلسه حضور پیدا کنند، از آغاز شرط اولیه نقد شکل نمیگیرد.»
او در ادامه گفت: «باید پیش از هر چیز نام این جلسات تغییر کند و به عباراتی مانند جلسه پرسش و پاسخ تبدیل شود. همچنین تنها فایدهای که اینگونه جلسات در جشنواره میتواند داشته باشد، آن است که با حضور یک مجری یا واسطه فقط زمینهای ایجاد شود تا کارگردان مسائل و مشکلات مربوط به ساخت فیلم را مطرح کند و سئوالاتی در این جهت عنوان شود، اما سؤال درباره نقاط ضعف یا قوت کار به هیچ وجه مناسب این جلسه نیست.»
اکبرلو ادامه داد: «تجربه نشان داده سالیان سال به این شکل جلسات برگزار شده و جز تنش، ایجاد سوء تفاهم و ناراحتی هیچ نتیجه دیگری به بار نیامده و مفهوم متعالی نقد نیز همواره خدشه دار شده است. بنابراین از آغاز باید اعلام شود که سؤالات باید در زمینه چگونگی تولید فیلم باشد و سؤال کنندگان وارد بحث ایراد گرفتن از فیلم نشوند؛ به ویژه کسانی که نقد را با مفهوم ایراد گرفتن اشتباه گرفته یا به جای نظر دادن درباره یک فیلم به مسائل حاشیهای مانند نکات سیاسی میپردازند.»
او در پایان گفت: «متأسفانه این پیشنهاد هر سال از سوی همه منتقدان داده شده ولی عملی نمیشود. در نتیجه شاهد هستیم که اینگونه جلسات حاصلی جز تنش، ناراحتی و سوء تفاهم برای فیلمسازان ایجاد نمیکند و درنتیجه فقط خبرنگاران تازه کار یا علاقهمندان به حاشیههای فیلم، در این جلسات سؤال میپرسند و منتقدان جدی و با سابقه اساساً در این جلسات حضور پیدا نمیکنند.»
درخشنده: بهتر است ارزش جایزههای جشنواره را بالا ببریم
پوران درخشنده در آستانه برگزاری سی و یکمین جشنواره بین المللی فیلم فجر با اشاره به تحولات این دوره جشنواره، کاهش تعداد سیمرغها و تاکید بر نگاه کیفی ومقوله کیفی گرایی در اکران فیلمها گفت: «مطمئنا فیلمها اگر از کیفیت خوبی برخوردار باشند میتوانند نظر مخاطبین را به خوبی جلب کنند و این موضوع باعث میشود فضای جشنوارهای گرمتر و پرشورتری داشته باشیم.»
کارگردان فیلم «هیس دخترها فریاد نمیزنند» در ادامه گفت: «فیلمهای خنثی و فیلمهایی که حرفی برای گفتن ندارند دارای کیفیت لازم نیستند زیرا تحقیق و پژوهشی بر روی آنها صورت نگرفته است و فیلمی که بتواند با مضمون و محتوا پیام درستی را منتقل کند و تاثیرگذار باشد و حرف ماندگاری برای گفتن داشته باشد کیفیت بالاتری دارد به همین دلیل کیفیت بالا چه از نظر ساختار و چه محتوا در واقع میتواند ارزشمند و تاثیرگذار باشد و فنی کار را جلو ببرد یعنی همه آن اجزایی که به آن یک پلان سینما از نظربازی بازیگران، فیلمنامه، کارگردانی، میزانسنها، طراحی، صحنه و لباس موسیقی، گریم و صدا را داشته باشد و این هاهمه باید در جهت بهبود کیفیت قدم برداشته باشند.»
او همچنین در مورد مشکل اکران فیلمها در سال 91 نیز گفت: «بهرحال هر سال ما ساختههایی داریم که کارنامه سینمای ایران میباشد. در سال 90 هم ما فیلمهایی داشتیم که برای جشنواره ساخته شده بودند و بخش اعظمی از آنها در سال 91 به اکران درآمدند طبیعتا فیلمهای سال 91 مربوط به فیلمهایی است که در سال 90 در جشنواره به نمایش درآمده بودند. فکر میکنم اگر ما کارگردانها به کیفیت فیلمها توجه بیشتری داشته باشیم بعدها مشکل اکران نخواهیم داشت.»
درخشنده در مورد سیمرغهای جشنواره نیز افزود: «همیشه جایزه گرفتن برای کسی که به واسطه کارش برای دیده شدن جایزه میگیرد تاثیر مثبت میگذارد بنابراین وقتی میبینیم اینکار تا این اندازه تاثیر مثبت دارد بهتر است ارزش جایزهها را بالا ببریم زیرا وقتی فیلمی دارای یک ارزش میشود و صاحب آن فیلم ارزش را دریافت میکند جایگاه ویژهای برای خود پیدا میکند و تلاش بیشتری میکند و اینکه تعداد سیمرغها تنها اضافه شود و باری به هر جهت باشد تاثیرگذار نیست باید حرکتهای با ارزشی در سینما صورت گیرد و جایزهها به واسطه آن ارزشها داده شود.»
کثیریان: شاید بهتر است جلسات نقد در جشنواره فجر برگزار نشود
کیوان کثیریان، نویسنده و و منتقد سینما گفت: «شکل حضور منتقدان، نویسندگان سینمایی و خبرنگارها در جشنواره طی چند سال اخیر، خیلی باز و بیضابطه شده و از این بابت خیلی از دوستان و همکاران جدید ما وارد سینمای رسانهها میشوند که ضمن احترام به آنان، گاهی تجربه، اشراف لازم و متأسفانه در بعضی مواقع، وزن کافی را ندارند و اظهارنظرها و سئوالاتشان در جلسات نقد و پرسش وپاسخ به کیفیت این جلسات لطمه میزند.»
نایب رئیس انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ادامه داد: «گاهی در جلسات نقد و بررسی سئوالهای سبک، بیربط و بیاساسی به نام اهالی رسانه از فیلمساز پرسیده میشود و گاهی هم اتفاقاتی در دیدار بین فیلمساز و اهالی رسانه پیش آمده که در شأن اهل رسانه و اهل نقد و نوشتار سینمایی نیست؛ مثلاً عکس یادگاری و امضا گرفته میشود! طبیعی است که نظر فیلمساز نسبت به این صنف مخدوش شده وشان اهل رسانه نزد او تنزل پیدا میکند.»
کثیریان در ادامه گفت: «به هر حال باید پذیرفت که در فضای نشستهای رسانهای، هر کسی نماینده رسانه محسوب میشود و جلسهای که با سئوالهای کلیشهای، بیربط یا سطح پایین همراه باشد، برای فیلمساز بیفایده خواهد بود و همینطور برای کسانی که در آن نشست حاضر شدهاند تا نکات جدیدی را بشنوند. بنابراین با غلبه حضور این افراد، منتقدان باسابقه نیز ترجیح میدهند در این نشستها حاضر نباشند. به هر حال باید تکلیف این نشستها معلوم شود که جلسه پرسش و پاسخ است یا تحلیل و بررسی.»
این نویسنده سینمایی، ضمن اشاره به اینکه در جشنواره، کارت و مجوز حضور در محافل رسانهای به تعداد خیلی زیادی از افراد داده میشود، گفت: «وقتی کمیت در این حد بالا رود، طبعاً کیفیت پایین میآید. به هر حال هیچ فیلمسازی بدش نمیآید که در یک نشست رسانهای بنشیند که در باره فیلمش نکات جدید و بحثهای مفیدی مطرح شود (چه مثبت، چه منفی) و منتقدانی شناختهشده فیلمش را تحلیل و از وی سئوال کنند؛ ولی متأسفانه در جلسات سالهای اخیر اینطور نبوده؛ خیلی از افراد در این جلسات شرکت میکنند کهگاه اصلاً آنها را نمیشناسیم و بعضی از آنها احتمالاً در رسانهای فعالیت میکنند و بعضیها هم نه. ولی به نظر میآید حضور در نشست رسانهای و پرسش کردن و تحلیل فیلم در باید ضوابط روشن تری داشته باشد که این جلسات در شأن جشنواره، منتقد، اهل رسانه و فیلمساز باشد.»
او ضمن یادآوری کیفیت خوب نشستهای نقد و بررسی دورههای پیشین جشنواره افزود: «طبیعتاً منتقدان وزینتر و باسابقهتر از آنجا که در نشستهایی با این عنوان پرسش و پاسخ بهرهای نمیبرند به این جلسات هم نمیآیند درحالی که قبلاً اینطور نبود و فیلمسازان و منتقدان تمایل داشتند در این نشستها حاضرباشند ولی حالا میبینیم که فیلمساز مجبور است به چند سؤال ساده و سطحی پاسخ دهد که اگر سؤال کننده قبل از حضور در نشست، کمی رسانهها را مرور میکرد جواب همه سؤالهایش را میگرفت.»
کثیریان گفت: «گاهی در این جلسات بحثهای سادهای مطرح میکنند که هیچ بار تخصصی ندارد و گویی که یک رهگذر از فیلمساز سئوال میکند؛ با این تفاوت که یک رهگذر تعریف خودش را دارد، او یک مخاطب ساده است و توقعی از او نمیرود. ولی وقتی فیلمساز وارد یک فضای رسانهای میشود، توقع بالاتری دارد که متأسفانه در سالهای اخیر این انتظار در نشستهای رسانهای برآورده نمیشود.»
این منتقد سینما در خصوص نحوه توزیع کارتهای جشنواره گفت: «به خصوص در یکی دو سال اخیر، ظاهراً به دلیل فضای وسیعتر برج میلاد، کارتهای بخش رسانهای با دست باز و سخاوتمندانهتر توزیع میشود و افراد بیشتری با عنوان اهل رسانه در جشنواره حاضر میشوند. افرادی کهگاه از چند کیلومتری یک رسانه عبور نکردهاند و یا حداکثر وبلاگ نویسند. اینکه فیلمها در جشنواره توسط عده بیشتری دیده شود فی نفسه خوب است ولی باید توجه داشت فیلمساز دوست دارد کنار منتقد و اهل رسانه فیلمش را ببیند که بازخوردها و واکنشهای آنها را شاهد باشد. معمولا واکنش منتقدان در سالن نمایش برای فیلمساز اهمیت دارد ولی با حضور عده بسیاری از افراد متفرقه در برج میلاد، بسیاری از واکنشها – که بسیاری از این واکنشها نامناسب هم هست - دیگر نمیتوان عکس العمل هارا پای اهل رسانه نوشت.»
او ادامه داد: «گاهی علی رغم اینکه منتقدان واکنش خاصی ندارند، سالن پر از هیاهوی سوت و کف و... است؛ البته که این ربطی به دوستان و همکاران ما ندارد. در این شرایط فیلمساز گیج میشود که آیا منتقدان فیلم را دوست ندارند یا دیگرانی که در سالن حضور دارند! گاهی عدهای که حوصله فیلم را ندارند، مثل فضای ورزشگاهها «هو» میکنند و بیجهت کف میزنند و علاوه بر اینکه فضای نامناسبی برای فیلم دیدن بقیه ایجاد میکنند،شان کاخ جشنواره را هم تنزل میدهند.»
کثیریان افزود: «اینها واکنش معتبری نیست و فیلمسازان در مقابل از منتقدان دلگیر میشوند، در حالی که منتقد نقشی ندارد و این برخورد افراد دیگری است. ما که دوهزار منتقد نداریم، صد یا دویست نفر منتقد داریم و دویست سیصد نفر هم افراد رسانهای داریم؛ مابقی دوهزار نفری که کارت میگیرند رسانهای نیستند. وقتی منتقدین در بین افراد زیادی نشستهاند، چهطور میتوانند فضا را کنترل کنند؟ خوشبختانه فیلمسازها خیلی از منتقدان را میشناسند، از آنها برای تماشای خصوصی فیلمشان دعوت میکنند و برخی منتقدان حتی قبل از جشنواره بعضی فیلمها را میبینند. به نظر من این فضای نامناسب جشنواره، تعداد نمایشهای خصوصی را افزایش داده است.»
این روزنامه نگار سینمایی خاطر نشان کرد: «این جلسات به یک آسیبشناسی جدی نیاز دارد. اگر قرار است در این جلسات بحثهای سطحی مطرح شود و نتیجهای را که میخواهیم نگیریم اصلاً برگزار نشود بهتر است؛ چرا اینقدر هزینه و زمان صرف کنیم؟! به خصوص کهگاه از لحاظ زمانی هم این جلسات مشکل دارد و با حضور در جلسه ممکن است فیلم بعدی را از دست برود. کاهی به نظر میرسد جلسات برای رفع تکلیف و یا پرکردن برنامه میان سئانسها برگزار میشود.»
او در مورد گردانندگی و کنترل جلسات نیزگفت: «وقتی صحبت از کنترل میکنیم یعنی آن طرف، چیزهای کنترل نشده یا غیر قابل کنترلی وجود دارد که یکی باید آنها را کنترل کند؛ خب چرا چیزهای غیر قابل کنترل را فراهم میکنیم که مجبور به کنترل آنها باشیم! مساله جنس افرادی که قرار است به عنوان حضارجلسه حضور پیدا کنند قطعاً مهمتر از بحث اجرای جلسه است. اگر حاضرین جلسه، وزینتر باشند نیاز به کنترل ندارند. وقتی حضور در سینمای رسانه به همه مردم تسری پیدا کند، معلوم است که فضا قابل کنترل نیست و منتقدان هم لزومی ندارد که در این جلسات کنار تماشاگران عام حضور پیدا کنند تا سؤالات آنها را بشنوند.»
کثیریان در پایان گفت: «بهتر است ضوابطی طراحی شود که عده محدودتری بتوانند در جلسههای نقد و بررسی شرکت کنند. جلسهای که مخاطبان عادی دوست دارند درآن سوالاتشان را از عوامل فیلم بپرسند طبعاً بعدها در طول سال، در فرهنگسراها برگزار خواهد شد و میتوانند شرکت کنند. اگر مثل چندسال اخیر امکان برگزاری جلسات مطلوب در جشنواره نیست که تعطیل شود بهتر است.»
58247