سنگ قبر یک ایرانی در قبرستان ابوطالب (معلات)
42. کسانی که به مکه رفته اند می دانند که در قبرستان ابوطالب که نام تاریخی و محلی آن قبرستان معلات است، سنگ قبری وجود ندارد و مردگان، خیلی ساده دفن می شوند. قسمت فوقانی آن، قبور برخی از افراد شناخته شده مانند حضرت خدیجه و ابوطالب ودیگران است که اجازه نمی دهند کسی آنها را زیارت کند. بعید است روی قبور آنان نیز سنگی وجود داشته باشد. اما زیر این خاکها، سنگهای زیادی دفن شده و این مربوط به دوران پیش از سعودی است که آنها نیز به طور معمول برای افراد معروف سنگ می گذاشتند. فهرستی از این سنگها که از قرنهای چهارم و پنجم و به خطوط مختلف شگفت است در یک کتاب قطور در سال 1425 در ریاض چاپ شده است. اما جز آن، فهرستی از قبور شناخته شده این قبرستان در قرن نهم توسط شخصی به نام محمد عبدری شیبی متوفای 837 نوشته و حدود پانزده سال پیش چاپ شد. اسم این کتاب «الشرف الاعلی فی ذکر قبور مقبرة باب المعلا» ست. در این کتاب سنگ قبر یک ایرانی که آثاری از وی در مکه و مدینه هم بوده درج شده که جالب است. عنوانی که مؤلف به این شخص داده است التاجر ابراهیم الفارسی است. نام وی ابراهیم رامشت بن الحسین بن شیرویه بن الحسین بن جعفر الفارسی است. شک نداریم که وی از اهالی اطراف ری و شیعه بوده و اسامی اجدادش هم آن را نشان می دهد. وی مسلمانی خدوم بوده و در مکه خدمات زیادی کرده و یک رباط نیز ساخته که در منابع تاریخی از آن یاد شده است. روی سنگ قبر وی پس از بسم الله و درج آیه کل نفس ذائقة الموت این نوشته بوده است: «هذا قبر الشیخ الشهید غیاث الحرمین الناخذه ابراهیم رامشت بن الحسین بن شیرویه بن الحسین بن جعفر الفارسی توفی فی شهر شعبان سنة اربع و ثلاثین و خمسمائة رحمه الله تعالی و رحم من ترحم علیه و صلی الله علی سیدنا محمد و آله و صحبه و سلم». بنابرین این شخص در سال 534 درگذشته است. نویسنده افزوده است که این شخص، پرده کعبه را با پول خود تهیه کرده و تعویض نمود و این به سال 532 بود. در آن سال میان ملوک منطقه اختلاف شده و کسی کسوه برای کعبه تدارک ندیده بود. پول این پرده هیجده هزار دینار مصری شد که هیجده هزار سکه طلا می شود. این مطلب را ابن اثیر در تاریخ خود آورده است (ج 8، ص 363). وی در کنار یکی از ابواب مسجد الحرام با نام باب الحزوره رباطی ساخت که مثل مسافرخانه برای حجاج بوده و قطعا مورد استفاده حاجیان ایرانی بوده است. در سال 802 این رباط گرفتار آتش سوزی شد که بخشی از رواق های مسجد الحرام نیز در آتش سوخت.
هزینه سفر زیارتی ایرانیان به شام در 76 سال پیش چه قدر بوده است؟
42. یک جزوه رنگی در سال 1358 ق که مصادف 1318ش برای تشویق زائران ایرانی عتبات برای رفتن به شام در چاپخانه علمی منتشر شده است. این جزوه رنگی حاوی زیارت حضرت زینب (س) و حدیث شریف کساء است و در میانه آن هم تبلیغی برای زائران دارد که مسیر و هزینه راه و هزینه روزانه در شام و اهمیت رفتن به این سفر را گوشزد کرده است.
بهترین اوقات مسافرت بشام موسم بهار است و بهترین گاراژ شرکت متحده بغداد خیابان رشید مدت مسافرت معمولا 20 ساعت طول میکشد و کرایه رفت و آمد هم معادل سه دینار عراق می باشد.
چون زندگانی در شام ارزان است می توان با روزی 20 ریال بخوبی گذران نمود. به طوری که یک هفته مسافرت به شام جمعا 5 دینار عراقی خرج خواهد داشت.
با این تسهیلات جا دارد شیعیان موقع تشرف به عتبات عالیات، یادی هم از اسرای شام بنمایند.
این تبلیغ کوتاه و قشنگ حاوی هر گونه اطلاعی است که یک زائر برای سفر به شام نیاز دارد.
در صفحه ای دیگر هم برنامه زیارت دوره در شام را آورده که تصویرش را عینا درج نمی نماییم.
وجه تسمیه خلیج فارس
43. ماجرای منازعه بر سر نام خلیج فارس به دهها سال قبل بر می گردد. به طوری که از یک جزوه کوچک بر می آید در سال 1342 همایشی در دانشگاه تهران با همکاری رادیو ایران برای بررسی تاریخ خلیج فارس بوده که مجموعه مقالات آن در دو مجلد چاپ شده است. با این حال اداره نهم سیاسی وزارت خارجه، همان ایام اقدام به نشر جزوه ای با عنوان وجه تسیمه خلیج فارس کرده و دلایل تاریخی و حقوقی این نامگذاری را بیان کرده است. این کتابچه 36 صفحه ای در گردآوری اطلاعات و ادله و شواهد متن خوبی است و همان طور که می دانیم هزاران از این دست گزارش به صورت محدود تکثیر شده و پراکنده شده که اگر درست منتشر شود می تواند روشنگری های خوبی در زمینه تاریخ این قبیل مباحث داشته باشد. این آثار در حکم نسخ خطی است و باید در حفظ و نگهداری و تصحیح و چاپ آنها در درجه اول خود وزارت خارجه یا ادارات دیگر و به خصوص سازمان اسناد ملی تلاش کند.
جا انداختن مشروعیت اسرائیل در کتابهای درسی تاریخ زمان شاه
44. یکی از کتابهای درسی تاریخ که برای جامعه لیسانسیه های دانشسرای عالی توسط شخصی به نام نصرت الله حکیم الهی نوشته شده و توسط کتابفروشی و چاپخانه دانش منتشر گشته و به احتمال مربوط به اواخر دهه بیست حوالی سال 1329ش می باشد، با زیرکی خاصی سعی کرده است مشروعیت اسرائیل را در اذهان دانش آموزان دانشسرای عالی جا بیندازد. در ص 37 این کتاب پس از توضیحاتی در باره قوم بنی اسرائیل و تاریخ آنان آمده است:
بعدها یعنی در 70 میلادی پس از این که فلسطین به تصرف امیراطوری روم درآمد، بنی اسرائیل نیز در نتیجه قتل و آزار رومیان جلای وطن کرد و در نقاط مختلف جهان پراکنده شد و این پراکندگی به طوری که خوانندگان اطلاع دارند تا یکی دو سال پیش ادامه داشت و از این تاریخ به بعد قوم اسرائیل از نقاط مختلف جهان به سرزمین فلسطین رو آورد و در سایه کوشش و مجاهدت در آنجا مستقر شد و دولت اسرائیل را تشکیل داد.
اگر این کتاب دو سال پس از به رسمیت شناخته شدن دولت غاصب و اشغالگر نوشته شده باشد، با توجه به این که تاریخ آن مساله سال 1948 میلادی است، باید تصور کرد که کتاب یاد شده در سال 1950 یعنی 1329 ش نوشته شده باد.
کتاب مفصل در باره فلسطین و اسرائیل از منصور قدر سفیر شاه در لبنان
45. از جمله کتابهای تکثیری که در بالا هم اشاره کردم که این ها در حکم خطی است و در سازمانهای دولتی در نسخ محدودی تهیه شده و بیم نابودی آنها می رود، یکی هم، همین کتاب است. آنچه در اختیار بنده بود جلد سوم است که در قطع دایره المعارفی در سیصد صفحه تهیه شده و نام منصور قدر (متولد 1302ش) هم به عنوان مؤلف روی جلد آمده است. این کتاب به طور مفصل وضعیت فلسطین و لبنان، گروه های فلسطینی، خطوط دفاعی و مسائل مهم مربوط به آن با ملاحظاتی که دولت ایران در این زمینه داشته و مربوط به سال 1355 است، عرضه کرده است. احتمال زیاد، مجلدات دیگر این کتاب در باره لبنان است و در آنجا می توان اطلاعات جالب توجهی در باره گروه های شیعه و امام موسی صدر یافت. اما این که در حال حاضر چنین کتابی را در کجا می توان یافت معلوم نیست. کتاب به صورت تایپ دستی و تکثیری است و به نظر می رسد اثر فوق العاده ای برای شناخت سیاست ایران در لبنان و در ارتباط با فلسطین باشد.