تیتر سه وبلاگ‌ها
-
نقد فقیه و صوفی
متن زیر یادداشتی از اسماعیل خاتون آبادی (م ۱۱۱۶ق) در نقد همزمان منتقدان افراطی صوفیه و فقیهان است.
-
حمله روسها به حرم امام رضا
ماجرای حمله روسها به حرم مطهر امام رضا علیه السلام تأثیر عمیقی در روح و فکر و جان مردم ایران گذاشت. این تجاوز آشکار سبب شد تا برای دست کم بیست سال مردم ایران از آن رخداد به عنوان یک فاجعه دینی یاد کرده و یادش را با اشعار مختلف و حتی اشعار سینه زنی و برگزاری مراسم نوحه خوانی حفظ کند.
-
تاریخ نگاری بابیه
متن زیر یادداشت هایی که برای جلسه نقد کتاب «فراسوی مه: نگرشی بر چگونگی برآمدن بابیان» اثر سید علی موجانی و دکتر علی اکبر صالحی تهیه کردم. این کتاب توسط موسسه روزنامه اطلاعات منتشر شده و جلسه نقد روز ۲ آذر ۱۴۰۱ برگزار شده و روزنامه نیز اقدام به نشر گزارش آن کرد. طبعا همه آنچه در اینجا آمده، فرصت ارائه در آن را نیافت. این متن به عنوان یادداشت و نه مقاله عرضه می شود.
-
فیرحی و بحران کشف حقیقت
مرحوم فیرحی نخستین طلبه ای بود که به طور جدی درگیر بحث دانش سیاسی با رویکرد تاریخی شد. سبب آن هم تحصیل او در دانشگاه تهران و شاگردیش نزد استادان وقت آنجا بشیریه، طباطبایی و رضوی بود.
-
مجازی‌سازی آثار مکتوب
روز پنج شنبه ۲۸ مهرماه ۱۴۰۱ مراسمی برای رونمایی نرم افزار «جامع منابع تاریخ» در مرکز کامپیوتری علوم اسلامی «نور» برگزار شد. آنچه در اینجا آمده، متن سخنرانی بنده در این مراسم است.
-
ولادت پیامبر: ۱۲ یا ۱۷ ربیع الأول؟
در این مقاله به اختلاف نظر در باره روز ولادت رسول خدا (ص) و اینکه دوازدهم ربیع الاول یا هفدهم بوده [رأی کلینی و مفید] بحث شده و رساله ای از آقا رضی قزوینی در این باره آمده است.
-
فرمان شاه سلطان در عزل کلانتر نایین به خاطر اعلام نارضایتی مردم
فرمانی در تاریخ ۱۱۲۵ قمری از سوی شاه سلطان حسین صادر شده است. در این فرمان آمده است که به خاطر نارضایتی مردم از بدرفتاری کلانتر، کلانتر این شهر را تغییر داده است.
-
امام حسن عسکری و تقاضای تقیه از مردم
حضرت امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) اجباراً در سامرا به سر می‌بردند که در آن زمان پایتخت خلافت بود، و در محلی به نام «العسکر» که پادگان نظامی بود، جای گرفته بودند.
-
تفاوت عصر پیامبر با روزگار ما
تعداد کسانی از روشنفکران ایرانی و روحانیون اهل سیاست که نظام سیاسی جدید عالم را به طور واقعی درک کرده و با گوشت و پوستشان درآمیخته باشند، بسیار اندک است و مسلما سید حسن مدرس یکی از آنهاست.
-
دعوت به حکمت اساس دعوت پیامبران و امامان است
ما در ایام دهه آخر ماه صفر، با سوگواری برای چهار معصوم مواجه هستیم. اولا رسول خدا که خداوند او را اسوه ما معرفی کرده و صریحا توصیه می کند «و لکم فی رسول الله اسوة حسنة». دوم شهادت امام حسن مجتبی که از حضرت رسول منقول است که فرمود: لو کان العقل رجلا، لکان الحسن، اگر عقل در قیافه مردی ظاهر می شد، همانا «حسن» بود. مورخان نوشته اند که آن حضرت در روزهای آخر ماه صفر به شهادت رسیده است. برخی هم اوائل ماه ربیع را نوشته اند. سوم امام حسین است که به تازگی از اربعین آن حضرت گذشته ایم و اصل سوگواری متعلق به اوست. چهارم شهادت امام رضا که آقا و مولایمان است و به خصوص ما ایرانی ها مفتخریم که آن حضرت در ایران ما مدفون شده و اسباب برکت و هدایت بوده و هست. ایشان روز آخر صفر درگذشته است.
-
علوم انسانی دیجیتال در ایران
به رغم این که طرح های خوبی مطرح شده، اما هم به دلیل ضعف علمی در امر پژوهش در علوم انسانی بر اساس داده های دیجیتالی، هم مشکل فنی و برنامه نویسی و نیز عدم وجود زمینه برای استفاده از روشها در حوزه های پژوهشی، کار جدی انجام نشده است.
-
آیا اوضاع زمان ما با روزگار قدیم فرقی کرده است؟
مقایسه زمانها و دوره های تاریخی کار دشواری است. این که کسی بگوید، قدیم بهتر از الان بود. یا به عکس، شخصی تصور کند به خاطر تغییراتی که در زندگی اجتماعی و مدنی ما روی داده، اوضاع فعلی ما بهتر گذشته است، به راحتی قابل ارزیابی نیست.
-
ریاضیات نخستین نیاز آدمی در زندگی شهرنشینی
ابوریحان بیرونی در صفحات اولیه کتاب تحدید نهایات الاماکن، از نیاز انسان به شهرنشینی به نیاز او به فراهم آوری انواع دانش ها می رسد. زندگی شهر نشینی و بهره گیری از دنیا، بدون دانش بدست نمی آید.
-
بزرگ‌ترین دانشمند جهان اسلام
بدون اینکه بخواهیم ستایش بیهوده -که امری مرسوم میان ما مردم است- داشته باشیم، می‌توانیم بگوییم ابوریحان بیرونی بزرگ‌ترین دانشمند جهان اسلام است. این را از فراوانی و تنوع آثارش در ریاضیات، نجوم، پزشکی و شناخت داروهای گیاهی، نباتات و جواهرشناسی می‌توان دریافت. در میان اینها قانون مسعودی در نجوم و کتاب تحقیق ماللهند، دو اثر جاودانه هستند، چنان‌که التفهیم و آثارالباقیه نیز گواه این بزرگی و فرزانگی است.
-
نگاه به عاشورا در فقه شیعه
آیا قیام عاشورا فقهی است یا خیر؟ اگر هست، ذیل کدام یک از ابواب فقه بررسی شده یا باید بشود؟
-
در سایه شاه؛ روایت ۳۳ سال حکومت‌داری در اصفهان
ما در مطالعه کتاب « در سایه شاه»، با اثری متفاوت درباره ظل السلطان و اصفهان روبرو هستیم.
-
از روایت غدیر تا عید غدیر
آنچه به عنوان حدیث غدیر و به نام روز غدیر می شناسیم، روایت و حکایتی درباره رخدادی است که در سال دهم هجرت، روز هجدهم ذی حجه، در منطقه غدیر خم رخ داد؛
-
داستان کتابی که شکل حقیقت تاریخی گرفت!
«غاده الاندلس» همان کتابی است که داستان اندلس و سقوط آن را به صورت «روایه» یا «داستان» به قصد هشیار کردن مصری های اواخر قرن نوزدهم حکایت کرد و ساخت.
-
دیدار با مرد پرکار کتاب دیجیتال
امروز مرد پرکاری را در حوزه کتاب دیجیتال دیدم. عبدالعاطی الشرقاوی. باور کردنی نبود.
-
مفهوم علم در متون کلامی
گزارشی است از آنچه سه متکلم ( قاضی عبدالجبار، فخر رازی و سیف الدین آمدی ) در سه دوره مختلف تاریخی در باره مساله تعریف علم مطرح کرده اند.
-
سیدمحمود دعایی؛ مردی انقلابی، دوستدار اهل فرهنگ
کافی بود کسی یک بار مرحوم دعایی را ببیند و شیفته او شود. کافی بود کسی او را ببیند و بفهمد او در زمره آنانی است که می‌شود ایشان را مصداق‌های بعدی رسول (ص)، در وصف قرآنی «انّک لعلی خُلُقٍ عظیم» دانست.
-
عبور از نسخه کاغذی
چرا باید داشته های کاغذی خود را به داده های دیجیتال تبدیل کنیم؟
-
میراث مکتوب اصفهان، نیازمند پژوهش‌های جامع
کتاب‌های خطی متعددی در دوره صفویه در اصفهان تولید شد که بخش بسیاری از آنها در حمله افغان‌ها از بین رفت و بخشی نیز به شهرهای دیگر منتقل شده است که نیازمند پژوهشی جامع در این زمینه هستیم.
-
تفسیر انقلابی از امام علی (ع) در نوشته‌های دهه چهل و پنجاه خورشیدی
گزارشی است از دگرگونی تحلیل ها و تفسیرهایی که از امام علی (ع) در آثار دکتر شریعتی و شماری دیگر در مقایسه با آنچه که در باره حضرت در متون سنتی و پیش از آن یا همزمان در میان علمای سنتی وجود داشت.
-
عشق «ابوالاسود دئلی» به فرزندان رسول(ص) و امام علی( ع)
خبر جالب زیر از ابوعبیده مورخ و ادیب نقل شده است.
-
سرکوب علم به نام دین
چند هفته بعد از آن که مدیریت کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران را در سال 1396 بر عهده گرفتم، از جناب دکتر رضا منصوری خواستم هر جمعه، یادداشتی در باره وضعیت علم و دانشگاه در ایران برای کانال تلگرامی کتابخانه بنویسند.
-
فتوای آخوند ملا قربانعلی درباره نخستین گرامافون و مدرسه جدید
خاطره ای که در اینجا به نقل از مجله خواندنیها آمده؛ پرسش و پاسخی است که میان مدیر یکی از مدارس جدیده زنجان با مرحوم آیت الله ملاقربانعلی زنجانی (م 1328ق) صورت گرفته است.
-
شمشیر یا نصحیت؛ مساله نهی از منکر مسلحانه در میان فِرَق اسلامی
یکی اختلاف نظرهای رایج میان فرق اسلامی، این است که برخی قائل به استفاده از شمشیر برای اصلاح جامعه هستند، و شورش بر حکومت های فاسد را مجاز می شمرند، شماری دیگر مخالف آن هستند.
-
سندی ادبی از جریان حمله روسها به حرم امام رضا(ع)
سیاست روس و انگلیس در ایران، تابعی از چندین متغیر بود که به مسائل مختلفی چون منافع مورد نظر و قابل دسترس هر کدام در ایران، روابط آنان در برابر دولت آلمان و فرانسه و بسیاری از امور سیاسی و اقتصادی دیگر باز می گشت.
-
سده روشنفکری و روشنفکران؛ گفت وگو با رسول جعفریان
گفتگویی است در باره وضع روشنفکری در سده اخیر که در سالنامه اعتماد، 1401 منتشر شده است.