محمود حاج‌زمان: اگرچه غرق شدن خطری غیر معمول برای فضانوردان به شمار می‌رود، اما این دقیقا همان اتفاقی است که در آخرین راهپیمایی فضایی نزدیک بود برای لوکا پارمیتانو رخ دهد. روز 16 جولای / 25 تیرماه، ماموریت این فضانورد ایتالیایی و فضانورد همراهش، کریستوفر کسیدی، در خارج از ایستگاه فضایی بین‌المللی ناتمام رها شد؛ چرا که آب شروع به نشت کردن در کلاه فضایی وی کرده بود. آن دو به شکل اضطراری به ایستگاه بازگشتند و لباس‌های فضایی خود را در آوردند؛ در حالی‌که پارمیتانو مجبور شد از چند حوله برای پاک کردن آب سر و صورت و کلاه فضایی خود استفاده کند. هنوز معلوم نیست چه عاملی باعث خیس شدن ناگهانی وی شده است.
این نخستین باری نیست که فضانوردان مجبور می‌شوند با خرابی عملکرد لباس‌های خود در فضا روبه‌رو شوند. در ادامه علاوه بر خیسی غیرمنتظره پارمیتانو، بعضی از مشکلات قبلی ناسا در طراحی لباس‌های فضایی را با هم مرور می‌کنیم.
1- کله خیس
خیس شدن سر معمولا مشکلی نیست که تهدیدی برای حیات روی زمین محسوب شود. اما در جاذبه اندک فضا، آب به شکل حباب‌هایی شناور می‌ماند که تمایل دارند تا به سطوح بچسبند. در قضیه پارمیتانو، آب از پشت کلاه وی شروع به نفوذ کرد و مقدار آن به حدی بود که علاوه بر جریان یافتن روی صورت وی، اطراف گوش‌های او را نیز کاملا پوشاند. پارمیتانو در توضیح وضعیت خطاب به واحد کنترل ماموریت گفت: «من هنوز می‌توانم به خوبی بشنوم، اما سرم کاملا خیس شده است و احساس می‌کنم که آب هر لحظه بیشتر می‌شود.» چند دقیقه بعد وی گفت: «الان آب روی چشم‌هایم است.»
وقتی که پارمیتانو لباس فضایی خود را داخل ایستگاه در آورد، خدمه گزارش دادند که بین 1 تا 1.5 لیتر آب درون کلاه وی جمع شده است. کارینا اورسلی، فرمانده ارشد پیاده‌روی فضایی مرکز فضایی جانسون ناسا در شرح این رویداد طی کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد: «این مقدار آب به طور قطع برای آب‌گرفتگی یا غرق شدن کفایت می‌کرد.»
2- باران در کلاه
پارمیتانو نخستین فضانوردی نبود که این مشکل را داشت. در فوریه 2004 / بهمن 1382، فضانورد روسی، الکساندر کالری مجبور شد تا راهپیمایی فضایی خود را پیش از موعد به پایان برساند؛ چرا که وی هم با مشکل آب‌گرفتگی کلاهش مواجه شد. کالری آن زمان خطاب به واحد روسی کنترل پرواز گفت: «اینجا به شکل عجیبی گرم است. شگفت‌آور است. داخل کلاه من دارد باران می‌بارد. روی آفتابگیرم را آب گرفته است.» خدمه ایستگاه زمینی متوجه نشانه‌هایی از مشکل در سیستم خنک‌کننده لباس وی شدند، و کالری و فضانورد آمریکایی همراهش، مایک فواله را به داخل ایستگاه فضایی بین‌المللی باز گرداندند.
در زیر لایه خارجی لباس تحت فشارشان، فضانوردان لباس مخصوصی مجهز به لوله‌های نازک می‌پوشند که گردش آب داخل آنها، به خنک نگاه داشتن فضانوردان طی راهپیمایی‌های فضایی کمک می‌کند. فواله متوجه شد که تاب‌خوردگی در یکی از لوله‌های لباس کالری وجود دارد. با صاف کردن این تاب‌خوردگی، جریان آب مجددا به شکل طبیعی جریان پیدا کرد.
3- تحت فشار
کوتاه‌ترین راهپیمایی فضایی در ژوئن 2004 / خرداد 1383 انجام شد، چرا که فضانوردان مجبور شدند تنها پس از 14 دقیقه ماموریت را ناتمام رها کنند. فضانورد آمریکایی، مایک فینکه از ایستگاه فضایی خارج شده بود تا یکی از مدارشکن‌های ایستگاه را تعمیر کند. اما تقریبا بلافاصله پس از اینکه وی هوابند ایستگاه را ترک کرد، مخزن اصلی اکسیژن لباس فضایی وی به سرعت شروع به از دست دادن فشار کرد. واحد کنترل ماموریت وی را به داخل ایستگاه برگرداند تا مشکل را حل کند. آنها متوجه شدند که یکی از سوئیچ‌های نازل داخل لباس، که برای کنترل جریان اکسیژن توسط فضانورد طراحی شده است، کاملا در وضعیت «بسته» قرار نداشت. پس از آنکه لباس فضایی مجددا برای پرواز آماده شد، راهپیمایی مذکور با چند روز تاخیر نهایتا انجام شد.
4- خرابی دستکش
در فضا ایجاد یک بریدگی در دستکش کافی است تا مجبور شوید با عجله به داخل پایگاه خود باز گردید. سال 2007 / 1386، یکی از راهپیمایی‌های فضایی به سرعت پایان یافت؛ چرا که فضانورد آمریکایی، ریک ماستراچینو، متوجه شد در انگشت شست دستکش فضایی تحت فشار وی یک بریدگی کوچک وجود دارد. این بریدگی تنها دو لایه بالایی دستکش پنج لایه حفاظتی وی را در بر می‌گرفت، بنابراین ماستراچینو را خطر فوری تهدید نمی‌کرد. اما طبق قوانین ناسا وی باید به عنوان اقدامی احتیاطی، راهپیمایی را متوقف می‌کرد. شاید با استفاده از مواد هوشمندی مانند ژل‌های پلیمری خودترمیم در لباس‌های فضایی آینده، بتوان چنین بریدگی‌هایی را هم‌زمان با انجام ماموریت برطرف کرد.
5- آب و هوای بد
کریستوفر کسیدی که در آخرین راهپیمایی فضایی همراه با پارمیتانو بود، به هیچ عنوان با مشکلات لباس‌های فضایی غریبه نیست. یکی از همین مشکلات در راهپیمایی فضایی سال 2009 / 1388 برای خود وی ایجاد شد. کسیدی در خارج از ایستگاه فضایی بین‌المللی مشغول نصب باتری‌های جدید آرایه خورشیدی ایستگاه بود که سطح دی‌اکسید کربن ذخیره هوای لباسش ناگهان افزایش یافت. اگرچه پس از افزایش نیز سطح دی‌اکیسد کربن در محدوده مجاز باقی ماند، اما ناسا برای ایمنی وی دستور به اتمام زود هنگام ماموریت داد. کیث جانسون که در آن زمان فرمانده ارشد راهپیمایی‌های فضایی بود، اعلام کرد که مشکل احتمالا ناشی از فیلتر تصفیه دی‌اکسید کربن لباس کسیدی است. بنابراین خدمه ایستگاه این ابزار را تعویض کردند، و کسیدی توانست تا یک روز بعد ماموریت خود را تکمیل کند.
به گفته اورسلی، راهپیمایی فضایی بخش کلیدی برنامه پروازهای فضایی انسان است و می‌توان به کمک آن کارهای چشمگیری انجام داد. با این وجود همه راهپیمایی‌های فضایی خطرات خود را دارند. ناسا چند روز اخیر را به صحبت با پارمیتانو و سایر خدمه ایستگاه گذرانده است تا بتوانند مشکل لباس را پیدا و برطرف سازند. در این بین، پارمیتانو مشغول لذت بردن از محیط خشک ایستگاه است. اورسلی می‌گوید: «لوکا خیلی عالی عمل می‌کند. فعلا او خوشحال و خندان است.»
53275