عوامل محیطی همانند آب‌و‌هوا، شرایط اقلیمی و تاریکی و روشنایی محیط از عواملی هستند که بر رفتار انسان‌ها تاثیر می‌گذارند. به گفته کارشناسان هر ساله و همزمان با فرا رسیدن فصل تابستان میزان درگیری‌های بین اشخاص، پرخاشگری و در نتیجه زدوخوردهای خیابانی افزایش پیدا می‌کند. آمارها از افزایش 40درصدی پرخاشگری و خشونت‌های خیابانی در فصل تابستان حکایت می کند. به‌همین دلیل کارشناسان معتقدندبه‌علت ضعف آموزش حقوق شهروندی و مهارت‌های زندگی توسط خانواده‌ها، آموزش و پرورش و رسانه‌ها درگیری‌های لفظی در جامعه رشد چشمگیری یافته و موجب درگیری‌های فیزیکی و افزایش آمار جرایم شهری شده است. بنابراین این روزها که دمای هوا در اکثر نقاط کشور به بالای 40درجه رسیده، سیستم عصبی افراد سرجای خودش نیست. سراغ یک رفتارشناس رفتیم تا ببینیم برای کنترل اعصاب در روزهای داغ تابستان چه راه‌هایی وجود دارد و چگونه می توانیم جلوی پرخاشگری و بی‌اعصابی خودمان را بگیریم.
بعضی افراد ژن های پرخاشگری دارند
دکتر تقی ابوطالبی احمدی روان‌شناس در مورد بی‌حوصلگی و پرخاشگری ناشی از گرما می‌گوید: برخی از علت پرخاشگری بر ویژگی‌های فیزیولوژیکی تاکید می‌کنند که مربوط به ژن ها و هورمون ها و سایر فیزیولوژیکی است.این روان‌شناس در ادامه می افزاید: بعضی افراد ژن‌های پرخاشگری دارند که تحریک قسمت راست نیم‌کره مغز باعث پرخاشگری در آنها می شود. گرما نیز یک محرک عصبی است و معمولا تحریک عصبی زمینه پرخاشگری را مهیا می‌کند.چراکه در مغز انسان ناحیه‌ای به نام بادامه وجود دارد. هرگاه این بخش از مغز انسان به‌صورت الکترونیکی تحریک شود موجب پرخاشگری می‌گردد و بالعکس وقتی از فعالیت‌های عصبی این ناحیه جلوگیری می شود موجب آرامش و سردی رفتار انسان می‌شود. عوامل فشارزای محیطی مانند گرمای هوا، سروصدا و شلوغی، ازدحام جمعیت، آلودگی هوا، ترافیک و حتی سرما می تواند رفتار پرخاشگری افراد را موجب شود. گاهی ناکامی روانی و رفتاری حالت انگیزشی را به‌وجود می‌آورد که منجر به پرخاشگری می شود. این استاد دانشگاه درمورد دیگر علت‌های مهم پرخاشگری می‌گوید: درد و ناراحتی نیز به‌نحوی پیش درآمد پرخاشگری است. اگر موجودی دردی را حس کند و قادر به ترک صحنه درد نباشد ناچارا ممکن است دست به حمله پرخاشگرانه بزند. محیط اطراف می‌تواند از طریق عوامل آزاردهنده گوناگونی چون گرما و سرما در شخص ایجاد استرس کند و هرچه این عوامل آزار دهنده شدیدتر، غیرقابل پیش بینی و غیر قابل کنترل باشد میزان استرس و پرخاشگری را بیشتر می کند. فشارزا بودن یا نبودن محیط فیزیکی نیز به قضاوت ذهنی و طرز تفکر انسان ها بستگی دارد. انسان اگر محیط را فشارزا بداند زمینه پرخاشگری و اگر فشارزا نداند زمینه آرامش را به وجود می‌آورد. باورهاست که در انسان آرامش را به‌وجود می‌آورد. گرمای زیاد در فضای زندگی می تواند با ایجاد استرس‌های زیاد بسترساز پرخاشگری شود. افراد در گرما معمولا تلاش می کنند از موقعیت ها بگریزند. اگر امکان این گریز برای فرد وجود داشته باشد موجب آرامش می شود در غیر این صورت به پرخاشگری ختم خواهد شد. فاصله گرفتن از فضاهای گرم و تنش زا برای افراد باعث آرامش بیشتر آنها خواهد شد.
همراه داشتن مایعات خنک مانند آب، آبمیوه و شربت‌های مختلف
دکتر تقی ابوطالبی بهترین و موثرترین روش برای تمدد اعصاب و جلوگیری از پرخاشگری را مصرف مایعات می‌داند. او می‌گوید: آب علاوه بر رفع عطش باعث می‌شود در مواقعی که گرما بیش از حد فرد را اذیت می‌کند تسلی خاطر وی شده و آرامش را به او بازگرداند. اما نکته اساسی این است که این مایعات باید خنک باشد نه سرد و یخ زده زیرا سرمای بیش از حد نیز بر اعصاب تاثیر گذاشته و یکی از عوامل پرخاشگری خواهد شد.
حذف غذاهای چرب از گردونه غذایی فصلی خانواده
راه بعدی از نظر این روان‌شناس حذف غذاهای چرب از رژیم غذایی افراد در ایام تابستان می باشد. دکتر ابوطالبی معتقد است این روش باعث می شود که فرد بهتر بتواند فعالیت کند و سرعت فعالیت باعث آرامش ذهن می شود. همچنین استفاده از غذای چرب باعث تعریق زیاد می شود. در چنین فصلی نوشیدن دوغ بسیار خوب است زیرا هم سدیم و هم آب از دست رفته را جبران می کند. در فصل تابستان مصرف غذاهای سرخ شدنی و چرب و مصرف ادویه‌ها و غذاهای ترش و خیلی شیرین منجر به دفع آب از بدن می‌شوند و نیاز بدن را به آب افزایش می دهند.
پوشیدن لباس های مناسب فصل تابستان
دکتر ابوطالبی در ادامه روش های خود برای جلوگیری از فعال شدن سیستم عصبی افراد در ایام تابستان پوشیدن لباس‌های نازک و نخی را توصیه می کند. او می‌گوید: در تابستان باید از لباس های نخی که در آن مواد نایلونی به‌کار نرفته باشد استفاده شود. مواد نایلونی که در لباس‌ها به‌کار می‌رود باعث تعریق زیاد می شود. علاوه‌بر آن لباس‌های نخی سبک‌تراز بقیه لباس‌هاست که حس سبکی را به فرد هم می دهد. همچنین لباس‌های مشکی باعث تعریق بیشتر می‌شود. بهتر است از لباس هایی با رنگ روشن و گشاد استفاده شود. همچنین استفاده از کلاه نقاب‌دار، عینک آفتابی و حتی دستکش از اثرات کوتاه مدت آفتاب‌سوختگی در فصل تابستان جلوگیری می کند.
استحمام مداوم
توصیه دیگر متخصص علوم رفتاری به شهروندان این است که آنها به بهداشت فردی خودشان هم اهمیت بدهند چراکه این روش می‌تواند مسکنی بر روان بی‌اعصاب باشد. او می‌گوید: افرادی که در معرض مستقیم یا غیرمستقیم آفتاب قرار گرفته یا بیرون از خانه فعالیت می کنند مواد مضری روی پوست آنها را می پوشاند که استحمام باعث از بین بردن مواد مضر روی بدن می شود. همچنین می‌توان ورزش شنا را نیز در این بخش گنجاند زیرا یکی از خواص آب آرامش بخش بودن آن است. بهتر است در بدو ورود به حمام، به‌تدریج زیر دوش آب رفت تا تغییراتی در جریان خون ایجاد نشود و آب ولرم باشد، نه داغ. همچنین آب ولرم مسکنی برای بی‌خوابی است.
دوری از جاهای شلوغ و پرتردد
دکتر ابوطالبی می گوید افرادی که به‌هر علتی احساس می کنند در ایام تابستان بیشتر عصبی می‌شوند باید از رفتن به مکان‌هایی که شلوغ و پرتردد است حتی‌المقدور دوری کنند. چون در این مکان‌‌ها فشار عصبی و استرس بیشتر می‌شود و باعث پرخاشگری می‌شود. وجود آدم‌های زیاد در یک مکان هم باعث می‌شود که هوای آنجا گرم تر شود. همچنین برخوردهای ناخودآگاه افراد با یکدیگر نیز عاملی بر پرخاشگری است. اگر انسان از فضاهای گرم و تنش‌زا فاصله بگیرد باعث آرامش بیشتر او خواهد شد.
گوش دادن به موسیقی های آرام بخش
روش دیگر و البته موثر این است که افراد هر جایی که امکانش را دارند به موسیقی گوش بدهند چراکه به اعتقاد دکتر ابوطالبی موسیقی های آرام بخش نیز می توانند بر دوری از پرخاشگری بسیار موثر بوده و با تأثیر مستقیم روانی باعث آرامش فرد می شود.
شب ها استراحت مطلق کنید
دکتر ابوطالبی عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان همچنین طولانی بودن روزهای تابستان را هم مورد اشاره قرار می دهد و می‌گوید: بسیاری از خانواده ها در این فصل مسافرت می‌روند. همچنین به دلیل روزهای بلند و شب های کوتاه، گذران وقت با خانواده، دیدن برنامه های تلویزیون و... استراحت شبانه افراد را کاهش می دهد. استراحت شبانه افرادی که بیشتر در جامعه حضور دارند باعث آرامش آنها می شود زیرا بی خوابی یکی از دلایل عصبی شدن و پرخاشگری است.
47301